Ułatwienia w prawie budowlanym dotyczące udostępniania lokali uchodźcom z Ukrainy

Przepisy prawa budowlanego umożliwiają tymczasowy pobyt uchodźców z Ukrainy w lokalach użytkowych, czyli w biurach, halach sportowo-widowiskowych, magazynach, które są ogrzewane i wyposażone w węzeł sanitarny. Samorządy nie muszą zgłaszać zmiany sposobu użytkowania budynków niemieszkalnych do organów administracji architektoniczno-budowalnej.

Główny Urząd Nadzoru Budowlanego skierował do wojewodów i wojewódzkich inspektorów nadzoru budowlanego pisma, w których wyjaśnia kwestię tymczasowego kwaterowania uchodźców w obiektach niemieszkalnych.

- "W wyniku agresji wojsk rosyjskich na Ukrainę, tysiące osób uciekających przed wojną  przybywa codziennie do Polski. Wychodząc naprzeciw potrzebom zapewnienia im schronienia, ułatwiliśmy samorządom udostępnianie różnego rodzaju budynków, które mogłyby stać się dla nich tymczasowym domem. Uchodźcy będą mogli bezpiecznie i w godnych warunkach przeżyć czas rozłąki ze swoją ojczyzną" – powiedział wiceminister rozwoju i technologii, Piotr Uściński.

Zasady tymczasowego udostępniania obiektów niemieszkalnych

W przesłanych do wojewodów i wojewódzkich inspektorów nadzoru budowlanego pismach GUNB podkreśla, że prawo budowlane dopuszcza możliwość tymczasowego zakwaterowania uchodźców z Ukrainy w budynkach niemieszkalnych takich jak: biura, hale sportowo-widowiskowe czy też magazyny. Dzięki temu, zgodnie z interpretacją prawa budowlanego, zwiększy się liczbę lokali, w których mogliby schronić się uchodźcy. Należy jednak podkreślić, że udostępnione tymczasowo obiekty niemieszkalne muszą spełniać wszelkie zasady bezpieczeństwa i higieny, czyli posiadać ogrzewanie, dostęp do energii elektrycznej i węzła sanitarnego, a także zapewniać godne warunki życia.

W pismach znalazła się również prośba o rezygnację z pobierania opłat od osób pochodzących z Ukrainy za korzystanie z obiektów niemieszkalnych.

Użyczanie obiektów niemieszkalnych na potrzeby zakwaterowania osób pochodzących z Ukrainy

W związku z zaistniałą sytuacją międzynarodową oraz napływającymi pytaniami, 4 marca br. Dorota Cabańska, p.o. Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego przekazała do organów nadzoru budowlanego oraz administracji architektoniczno-budowlanej szczebla wojewódzkiego i za ich pośrednictwem do organów powiatowych wyjaśnienia dotyczące tymczasowego pobytu uchodźców w budynkach niemieszkalnych.

W przesłanych pismach znalazła się kluczowa dla spraw tego rodzaju informacja, że: „Przepisy ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2021 r. poz. 2351, z późn. zm.) nie zakazują tymczasowego pobytu (o charakterze zakwaterowania) uchodźców w budynkach niemieszkalnych”.

To oznacza, że przepisy nie zakazują tymczasowego zakwaterowania i nie trzeba w związku z tym zgłaszać zmiany sposobu użytkowania do organów administracji architektoniczno-budowlanej.

Dopiero w konkretnych przypadkach należy rozważyć przesłanki, które mogą oznaczać zmianę sposobu użytkowania takiego obiektu budowlanego lub jego części. Wystąpienie tych przesłanek wiąże się bowiem z koniecznością dokonania zgłoszenia zmiany sposobu użytkowania organowi administracji architektoniczno-budowlanej, czyli co do zasady staroście (art. 71 ust. 2 ustawy – Prawo budowlane).

Szczególną uwagę należy jednak zwrócić na bezpieczeństwo osób kwaterowanych w budynkach niemieszkalnych. Budynki te muszą spełniać podstawowe wymagania techniczne dotyczące w szczególności:

• bezpieczeństwa pożarowego,
• higieny, zdrowia i środowiska,
• oraz bezpieczeństwa użytkowania i dostępności tych obiektów,
• a także warunki użytkowe zgodne z przeznaczeniem obiektu, w szczególności w zakresie: zaopatrzenia w wodę i energię elektryczną oraz w energię cieplną.

Rozwiązania obecnie zastosowane mają charakter tymczasowy. Są związane z napływem osób pochodzących z Ukrainy i mają zapewnić schronienie oraz bezpieczeństwo na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Natomiast w kwestii opłat za korzystanie z obiektów niemieszkalnych przez osoby pochodzące z Ukrainy, w przesłanych do organów pismach, znalazła się również prośba o rezygnację z ich pobierania i nieodpłatne użyczanie tych obiektów na potrzeby kwaterowania.

Wyjaśnienie przepisów:

Zgodnie ustawą – Prawo budowlane przez zmianę sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części rozumie się w szczególności:

a) podjęcie bądź zaniechanie w obiekcie budowlanym lub jego części działalności zmieniającej warunki: bezpieczeństwa pożarowego, powodziowego, pracy, zdrowotne, higieniczno-sanitarne, ochrony środowiska bądź wielkość lub układ obciążeń (art. 71 ust. 1 pkt 2);

b) podjęcie w obiekcie budowlanym lub jego części działalności zaliczanej do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (art. 71 ust. 1 pkt 3).

Odnosząc się do przesłanek wskazanych w art. 71 ust. 1 pkt 2 ustawy – Prawo budowlane, których spełnienie w praktyce najczęściej może być rozważane przy konieczności zapewnienia tymczasowego pobytu uchodźców w budynkach niemieszkalnych należy podkreślić, że aby przepis ten miał zastosowanie, musi nastąpić spełnienie jednocześnie dwóch rodzajów przesłanek:

1. I przesłanka to podjęcie bądź zaniechanie w obiekcie budowlanym lub jego części działalności;
2. II przesłanka to zmiana choćby jednego z warunków: bezpieczeństwa pożarowego, powodziowego, pracy, zdrowotnych, higieniczno-sanitarnych, ochrony środowiska bądź wielkość lub układu obciążeń.

Aby doszło do zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części, muszą wystąpić łącznie obie ze wskazanych wyżej przesłanek. Jeśli nie występuje żadna z tych przesłanek albo występuje tylko jedna z nich, nie mamy do czynienia ze zmianą sposobu użytkowania obiektu budowlanego w rozumieniu ustawy – Prawo budowlane.

Podstawa prawna:

•  ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz.U. z 2021 r. poz. 2351, z późn. zm.).

A.J.
Zespół e-prawnik.pl