Instytucje publiczne dostępne dla wszystkich

Ustawa zwiększająca dostępność ma na celu nałożenie na podmioty publiczne obowiązku zapewnia dostępności infrastrukturalnej, cyfrowej i informacyjno-komunikacyjnej osobom ze szczególnymi potrzebami. Poprzez konieczność montażu pochylni i ramp dojazdowych, specjalne oznakowanie i wyposażenie wnętrz, czy instalacje urządzeń ułatwiających poruszanie się i dostęp do informacji (np. pętla induktofoniczna, publikacja komunikatów w bardziej dostępnych formach) zniwelowany zostanie problem marginalizacji i dyskryminacji m.in. ze względu na niepełnosprawność lub obniżony poziom sprawności z powodu wieku czy choroby.

Dokument zakłada między innymi utworzenie Funduszu Dostępności, zlikwidowanie barier architektonicznych i cyfrowych w instytucjach publicznych czy możliwość złożenia skargi na brak dostępności.

Co przewiduje ustawa o dostępności?

W urzędach znikną bariery architektoniczne i cyfrowe, powstanie Fundusz Dostępności, z którego finansowane będą usprawnienia w budynkach dla osób z niepełnosprawnościami i seniorów, każdy będzie mógł się poskarżyć na brak dostępności. To główne zapisy ustawy o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami. 

Ustawa za osoby ze szczególnymi potrzebami uznaje osoby, które ze względu na swoje cechy zewnętrzne lub wewnętrzne, albo ze względu na okoliczności, w których się znajdują, muszą podjąć dodatkowe działania lub zastosować dodatkowe środki w celu przezwyciężenia barier, które uniemożliwiają lub utrudniają im udział w różnych sferach życia na zasadzie równości z innymi osobami. 

Ustawa określa środki znoszące lub niwelujące bariery wyłącznie w odniesieniu do jednostek sektora finansów publicznych i podmiotów finansowanych ze środków publicznych.

Za bariery ustawa uznaje przeszkody lub ograniczenia architektoniczne, cyfrowe lub informacyjno-komunikacyjne, które uniemożliwiają lub utrudniają osobom ze szczególnymi potrzebami udział w różnych sferach życia na zasadzie równości z innymi osobami.

Ustawa definiuje, czym jest dostępność, oraz kompleksowo opisuje działania, jakie mają zostać podjęte. Dostępność architektoniczna, cyfrowa oraz informacyjno-komunikacyjna to, zgodnie z ustawą, dostępność spełniająca wymagania uniwersalnego projektowania i racjonalnych usprawnień w rozumieniu Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych. Główne założenia nowych przepisów to przede wszystkim:

• stworzenie Funduszu Dostępności, z którego środki będą przeznaczane na usprawnienia w budynkach dla osób z niepełnosprawnościami,
• umożliwienie złożenia skargi na brak dostępności – w przypadku braku reakcji Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych będzie mógł nałożyć grzywnę na daną instytucję publiczną,
• zapewnienie dostępności architektonicznej, cyfrowej i informacyjno-komunikacyjnej w instytucjach publicznych (szkołach, urzędach, uczelniach, placówkach służby zdrowia),
• szansa zdobycia certyfikatu dostępności przez organizacje pozarządowe i podmioty prywatne, które będą spełniać wymagania dostępności,
• większa koordynacja prodostępnościowych inicjatyw - rządowym koordynatorem będzie minister inwestycji i rozwoju, wspierany przez Radę Dostępności.

Ustawa zobowiązuje podmioty publiczne do zapewnienia dostępności architektonicznej, cyfrowej i informacyjno-komunikacyjnej osobom ze szczególnymi potrzebami. Oznacza to m.in. konieczność montażu pochylni i ramp dojazdowych, zainstalowania specjalnego oznakowania, instalacji sprzętu lub urządzeń ułatwiających poruszanie się lub komunikację, w szczególności osób na wózkach, głuchych i niewidomych.

Nowe przepisy przewidują utworzenie Funduszu Dostępności, z którego będą finansowane np. pochylnie, rampy czy windy w budynkach użyteczności publicznej i wielorodzinnych. Fundusz Dostępności będzie to państwowy fundusz celowy na realizację zadań polegających na wsparciu działań w zakresie zapewniania dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami lub jej poprawy.

W indywidualnych przypadkach podmiot publiczny będzie mógł zapewnić osobie ze szczególnymi potrzebami wsparcie asystenta.

Nowe przepisy zakładają lepszą koordynację inicjatyw zmierzających do zapewnienia lepszej dostępności obiektów publicznych. Za koordynację zapewnienia dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami odpowiadać będzie minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego, przy którym działać będzie Rada Dostępności. Koordynatorem będzie zatem minister inwestycji i rozwoju, wspierany przez Radę Dostępności, która będzie wypracowywać i rekomendować do wdrożenia najlepsze rozwiązania dla różnych sektorów i polityk publicznych. Zasiądą w niej eksperci rządowi i z organizacji pozarządowych. Ponadto każdy organ władzy publicznej wyznaczy w obsługującym go urzędzie co najmniej jedną osobę pełniącą funkcję koordynatora ds. dostępności. Dotyczy to m.in. ministerstw, urzędów gmin, starostw powiatowych, urzędów marszałkowskich, urzędów wojewódzkich, sądów, prokuratur.

Ustawa wprowadza przepisy dotyczące certyfikacji dostępności, dostępu alternatywnego oraz postępowania skargowego w sprawie braku zapewnienia dostępności architektonicznej lub informacyjno-komunikacyjnej. Organizacje pozarządowe i prywatne podmioty będą mogły wystąpić o specjalny certyfikat, uprawniający do 5-procentowej zniżki we wpłatach przekazywanych do Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. 

Nowe przepisy umożliwiają złożenie skargi na brak dostępności. W wypadku braku reakcji Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych będzie mógł nałożyć grzywnę na daną instytucję publiczną.

Po co zmiany?

- "Jeśli chodzi o równość szans i dostęp do instytucji publicznych nie godzimy się na podział na „sprawnych” i „niepełnosprawnych”. Każdy ma prawo do równego traktowania,  dlatego podmioty publiczne będą miały obowiązek dostosować się do potrzeb osób z niepełnosprawnościami i seniorów. Nasza ustawa daje też narzędzia, które w tym pomogą" – mówił minister inwestycji i rozwoju Jerzy Kwieciński.

Celem ustawy jest stopniowa poprawa dostępności podmiotów publicznych, dzięki której osoby ze szczególnymi potrzebami, w sposób możliwie samodzielny będą mogły korzystać z usług publicznych. Chodzi więc o umożliwienie osobom ze szczególnymi potrzebami korzystania z usług publicznych poprzez stopniową poprawę dostępności podmiotów publicznych – urzędów, szkół, szpitali, uczelni, przychodni, muzeów. 

Aby to osiągnąć, w ustawie zapisano kilka rozwiązań, między innymi ww.:

• zapewnienie dostępności architektonicznej, cyfrowej i informacyjno-komunikacyjnej w instytucjach publicznych (na przykład brak barier architektonicznych, właściwe oznakowanie, dostępne strony internetowe),
• Fundusz Dostępności, którego środki mają być przeznaczane na usprawnienia w budynkach dla osób z niepełnosprawnościami (między innymi montaż wind w budynkach wielorodzinnych),
• umożliwienie złożenia skargi na brak dostępności, która będzie mogła poskutkować nawet nałożeniem grzywny na instytucję publiczną,
• koordynację inicjatyw prodostępnościowych – ze strony rządu koordynatorem będzie minister inwestycji i rozwoju, którego ma wspierać Rada Dostępności wzorowana na amerykańskiej Access Board
• szansę zdobycia certyfikatu dostępności przez organizacje pozarządowe i podmioty prywatne.

- "Projekt jest istotnym krokiem w kierunku budowania nowego wizerunku podmiotów publicznych. Sektor publiczny będzie zobowiązany do zapewnienia przynajmniej minimalnej dostępności" – komentowała wiceminister inwestycji i rozwoju Małgorzata Jarosińska-Jedynak.

Kiedy ustawa wchodzi w życie?

Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. Wyjątkiem są przepisy odnoszące się do certyfikacji dostępności, które wchodzą w życie po upływie 18 miesięcy od dnia ogłoszenia, a także przepisy dotyczące umów zawieranych z wykorzystaniem środków publicznych, postępowania skargowego oraz prawa do przedstawiania informacji na podstawie art. 12 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, które wejdą w życie po upływie 24 miesięcy od dnia ogłoszenia. Instytucje publiczne będą miały 24 miesiące na dostosowanie się do przepisów o dostępności.

Nabory

Ogłoszono nabór wniosków o granty w projekcie Dostępność+

Ruszył nabór wniosków o grant dla placówek POZ na poprawę ich dostępności dla niepełnosprawnych i innych osób o szczególnych potrzebach. Jest to element realizacji „Programu rządowego Dostępność Plus 2018 – 25”.

Na działania poprawiające dostępność architektoniczną, cyfrową, komunikacyjną i organizacyjną placówek zdrowotnych można otrzymać nawet 720 tys. zł. Nie jest wymagany wkład własny. Nabór ma charakter otwarty i będzie trwać do momentu wyczerpania środków -  80 mln zł.

"Program rządowy Dostępność Plus, w tym ogłoszony w jego ramach konkurs na sfinansowanie poprawy dostępności placówek POZ to już kolejne działanie podjęte przez obecny rząd na rzecz wsparcia i poprawy jakości życia osób niepełnosprawnych i innych osób ze szczególnymi potrzebami. Trzeba pamiętać, że to właśnie te osoby przede wszystkim korzystają z usług zdrowotnych, więc naszym priorytetem jest podejmowanie działań, które ułatwiają dostęp do tych usług właśnie tej grupie osób.

Uwzględnienie sektora zdrowie w wśród 8 innych obszarów  rządowego programu oraz uruchomienie wsparcia finansowego było możliwe dzięki przychylności i współpracy ze strony Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju. Od początku priorytetem była dla nas również współpraca z organizacjami pozarządowymi reprezentującymi zarówno osoby niepełnosprawne, jak i świadczeniodawców, tak by zakres i sposób udzielania wsparcia grantowego był wynikiem wspólnej pracy koncepcyjnej. Udało się to dzięki zaangażowaniu ww. środowisk w prace powołanego przez nas Komitetu Dostępności Plus, w tym w przygotowanie tzw. standardu dostępności dla placówek POZ. Na tym nie poprzestaniemy. Pracujemy już nad podobnym konkursem gdzie granty będą przyznawane na poprawę dostępności polskich szpitali" - mówi Minister Zdrowia prof. Łukasz Szumowski.

Więcej informacji można znaleźć tutaj.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl