Ustawa ograniczająca wzrost cen energii elektrycznej

Nowe przepisy limitujące ceny prądu

Ustawa o środkach nadzwyczajnych mających na celu ograniczenie wysokości cen energii elektrycznej oraz wsparciu niektórych odbiorców w 2023 roku weszła w życie. Ustawa przewiduje wsparcie dla polskich rodzin, jednostek samorządu terytorialnego, oraz mikro, małych i średnich przedsiębiorstw.

Nowe przepisy wprowadzają limity dla poszczególnych grup społecznych dotyczące zużycia prądu. Rachunki, które mieszczą się w granicach limitu, nie wzrosną. Ceny energii elektrycznej po przekroczeniu limitu, będą rozliczane według zamrożonych stawek, nadwyżka ponad te limity będzie rozliczana w ramach mechanizmu ceny maksymalnej: 693 zł/MWh.

Przewidziane są trzy różne limity. Dla gospodarstw domowych przewidziany jest roczny limit zużycia energii 2 MWh na rok. Limity dla osób z niepełnosprawnościami są zwiększone do 2,6 MWh na rok. Dla gospodarstw domowych z Kartą Dużej Rodziny oraz rolników limit wynosi do 3 MWh. Przykładowo dzięki wprowadzonym rozwiązaniom, czteroosobowa rodzina, przy rocznym zużyciu 2,4 MWh, dzięki rządowemu wsparciu i zamrożeniu cen prądu, w 2023 r. zapłaci za prąd ok., 1833 zł na rok, zamiast 3889 zł.

Jakie warunki trzeba spełnić, żeby w 2023 roku płacić niższe rachunki za prąd?

Gospodarstwa domowe zużywające 2 MWh na rok nie muszą składać żadnych oświadczeń. Gospodarstwa domowe znajdujące w zwiększonym limicie powinny złożyć odpowiednie oświadczenia, a w niektórych przypadkach dołączyć dokumentację poświadczającą uprawnienia. Do tej grupy należą:

• rodziny wielodzietne, uprawnione do limitu 3 MWh - powinny złożyć oświadczenie dla zamrożenia cen prądu skierowane do dostawcy prądu oraz kopię Karty Dużej Rodziny (w oświadczeniu należy podać numer Karty);
• osoby z niepełnosprawnością, uprawnione do limitu 2,6 MWh - powinny złożyć oświadczenie dla zamrożenia cen prądu skierowane do dostawcy prądu, bez dodatkowych dokumentów;
• rolnicy - uprawnieni do limitu 3 MWh - powinni złożyć: oświadczenie dla zamrożenia cen prądu skierowane do dostawcy prądu oraz kopię decyzji o podatku rolnym za 2022 rok – w oświadczeniu należy również podać numer decyzji.

Przedsiębiorstwa energetyczne przygotowały wzory oświadczeń i będą je udostępniać. Oświadczenia należy kierować do dostawcy prądu, do końca czerwca 2023 roku.

Co reguluje ustawa z dnia 27 października 2022 o  środkach nadzwyczajnych mających na celu ograniczenie wysokości cen energii elektrycznej oraz wsparciu niektórych odbiorców w 2023 roku? 

Celem ustawy jest zwiększenie ochrony gospodarstw domowych, wprowadzenie ochrony dla podmiotów użyteczności publicznej, jednostek samorządu terytorialnego oraz mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw (MiŚP) przed drastycznym wzrostem rachunków za energię elektryczną poprzez wprowadzenie mechanizmu ceny energii elektrycznej „maksymalnej” do rozliczeń z odbiorcami uprawnionymi przez sprzedawców energii.

Jednocześnie przedsiębiorstwa obrotu energią elektryczną zostaną objęte rekompensatami. Wysokość rekompensaty co do zasady będzie stanowiła iloczyn ilości energii elektrycznej zużytej w danym miesiącu i różnicy pomiędzy ceną referencyjną obliczaną na każdy miesiąc z projektowanego w ustawie okresu wsparcia na podstawie danych z Raportów Miesięcznych publikowanych przez Towarową Giełdę Energii S.A., a ceną maksymalną określoną w ustawie.

Ustawodawca w celu ochrony odbiorców w grupie taryfowej G, jak również niektórych podmiotów użyteczności publicznej wykonujących kluczowe role władz publicznych w szczególności z zakresu polityki zdrowotnej, edukacyjnej i rodzinno-opiekuńczej oraz sektora małych i średnich przedsiębiorstw, przed drastycznym wzrostem cen energii elektrycznej zdecydował się na wprowadzenia mechanizmu ceny maksymalnej stosowanej w rozliczeniach z tymi odbiorcami.

Przyjęte rozwiązania w zakresie ochrony ww. grupy odbiorców zakładają, że niezależnie od wzrostu cen energii elektrycznej na rynku hurtowym w roku 2023 w rozliczeniach z odbiorcami stosuje się ceny za obrót energią elektryczną tzw. cenę maksymalną na poziomie:

• 785 zł/MWh – w przypadku odbiorców użyteczności publicznej oraz małych i średnich przedsiębiorstw,
• 693 zł/MWh – w przypadku odbiorców w gospodarstwach domowych.

Ponadto uregulowano wszystkie przypadki związane z rozliczeniami z odbiorcami uprawnionymi oraz rekompensatami dla sprzedawców energii w szczególności:

• obowiązek stosowania w rozliczeniach z odbiorcami uprawnionymi (z wyjątkiem odbiorców w gospodarstwach domowych) ceny maksymalnej w okresie od dnia 1 grudnia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2023 r. za całkowite zużycie energii elektrycznej w punkcie poboru energii,
• w przypadku odbiorców użyteczności publicznej, w tym odbiorców podległych jednostkom samorządu terytorialnego oraz odbiorców z sektora małych i średnich przedsiębiorstw, z którymi zawarto umowy po dniu 23 lutego 2022 r. wprowadza się obowiązek stosowania w rozliczeniach z tymi odbiorcami ceny maksymalnej również w okresie dostaw energii od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia wejścia w życie przedmiotowej regulacji,
• obowiązek stosowania ceny maksymalnej w rozliczeniach z odbiorcami uprawnionymi wymienionymi w projektowanej ustawie, w przypadku, gdy ceny wynikające z zawartych przez nich umów są wyższe od ceny maksymalnej,
• w przypadku odbiorców w gospodarstwach domowych ceny maksymalnej obowiązywać będą w okresie od dnia 1 stycznia 2023 r. do dnia 31 grudnia 2023 r. w odniesieniu do całego zużycia energii elektrycznej powyżej limitu przyznanego odpowiednio tym odbiorcom zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 października 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców energii elektrycznej w 2023 roku w związku z sytuacją na rynku energii elektrycznej,
• w odniesieniu do odbiorców z sektora małych i średnich przedsiębiorstw w przypadku zużycia przez tych odbiorców w okresie od dnia 1 stycznia 2023 r. do dnia 31 grudnia 2023 r. w punkcie poboru energii nie więcej niż 90% średniego rocznego zużycia energii elektrycznej tego odbiorcy z okresu od dnia 1 stycznia 2018 r. do dnia 31 grudnia 2022 r., podmiot uprawniony w rozliczeniach z tym odbiorcą w 2024 r. stosuje upust. Kwotę upustu stanowi równowartość 10% łącznej kwoty rozliczenia sprzedaży energii elektrycznej poniesionej przez odbiorcę uprawnionego w okresie od dnia 1 stycznia 2023 r. do dnia 31 grudnia 2023 r.
• wprowadzenie systemu rekompensat dla przedsiębiorstw obrotu, gdzie podmiotem odpowiedzialnym za wypłatę rekompensat będzie Zarządca Rozliczeń S.A.,
• obowiązek stosowania przez Zarządcę Rozliczeń S.A. w rozliczeniach ze sprzedawcami rekompensaty w wysokości stanowiącej iloczyn ilości energii elektrycznej zużytej w danym miesiącu i różnicy pomiędzy ceną referencyjną miesięczną, a ceną maksymalną dla każdego punktu poboru energii elektrycznej (w przypadku, gdy cena referencyjna miesięczna jest w danym miesiącu wyższa od ceny maksymalnej i jednocześnie niższa od ceny zawartej w umowie sprzedaży),
• obowiązek stosowania przez Zarządcę Rozliczeń S.A. w rozliczeniach ze sprzedawcami rekompensaty w wysokości stanowiącej iloczyn ilości energii elektrycznej zużytej w danym miesiącu i różnicy pomiędzy ceną wynikającą z zawartej umowy sprzedaży a ceną maksymalną dla każdego punktu poboru energii elektrycznej - w przypadku gdy cena wynikająca z umowy sprzedaży jest wyższa niż cena maksymalna i niższa niż cena referencyjna miesięczna,
• w odniesieniu do odbiorców w gospodarstwach domowych – obowiązek stosowania przez Zarządcę Rozliczeń S.A. w rozliczeniach ze sprzedawcami rekompensaty w wysokości stanowiącej iloczyn ilości energii elektrycznej zużytej w danym miesiącu i różnicy pomiędzy tzw. ceną odniesienia tj. ceną wynikającą z taryf zatwierdzonych przez Prezesa URE do stosowania na rok 2023, a ceną maksymalną dla każdego punktu poboru energii elektrycznej (w przypadku, gdy cena z taryfy jest wyższa od ceny maksymalnej). W przypadku braku zatwierdzonej taryfy przez przedsiębiorstwo obrotu energią elektryczną (braku ceny odniesienia) zastosowanie będą miały mechanizmy określone w ustawie z dnia 7 października 2023 roku o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców energii elektrycznej w 2023 roku w związku z sytuacją na rynku energii elektrycznej.

Na Towarową Giełdę Energii nakłada się obowiązek publikacji wartości ceny referencyjnej w terminie 5 dni po zakończeniu miesiąca.

Cena maksymalna za obrót energią elektryczną będzie przysługiwała odbiorcom uprawnionym w odniesieniu do ich zużycia w okresie 1.12.2022-31.12.2023. Wyjątkiem od tej reguły będzie zużycie wobec odbiorców w gospodarstwach domowych, w odniesieniu do których cena maksymalna obowiązywać będzie w okresie od 1.01.2023-31.12.2023 dla wolumenu powyżej limitu przyznanego im zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 października 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców energii elektrycznej w 2023 roku w związku z sytuacją na rynku energii elektrycznej.

W zakresie ingerencji na rynku hurtowym energii elektrycznej, w ustawie wprowadzono mechanizm polegający na ograniczeniu przychodów niektórych wytwórców energii elektrycznej i przedsiębiorstw obrotu - rozwiązanie to, w myśl uzasadnienia do projektu ustawy, jest spójne z rozporządzeniem Rady (UE) 2022/1854 z dnia 6 października 2022 r. w sprawie interwencji w sytuacji nadzwyczajnej w celu rozwiązania problemu wysokich cen energii (Dz. Urz. UE LI 261 z 7.10.2022. Dla wytwórców energii elektrycznej wykorzystujących do wytwarzania energii elektrycznej: energię wiatru, energię promieniowania słonecznego, energię geotermalną, hydroenergię, biomasę oraz biopłyny, odpady, węgiel brunatny, paliwa ciekłe, węgiel kamienny, paliwa gazowe z wyłączeniem biogazu i biogazu rolniczego, a także dla przedsiębiorstw energetycznych wykonujących działalność gospodarczą w zakresie obrotu energią elektryczną nakłada się obowiązek przekazania odpisu na Funduszu Wypłaty Różnicy Ceny, będącego nadmiarowym przychodem, zgodnie z przyjętym w ustawie sposobem obliczania. Wyłączeni z powyższego obowiązku zostają wytwórcy wytwarzający w jednostce wytwórczej: o mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 1 MW, będącej projektem demonstracyjnym, będącej instalacją odnawialnego źródła energii, w odniesieniu do której wytwórca energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii w tej instalacji korzysta z  systemu wsparcia albo z systemu aukcyjnego.

Ustawa wprowadziła również istotne zmiany do w ustawie z dnia 15 września 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie niektórych źródeł ciepła w związku z sytuacją na rynku paliw. W myśl uchwalonych przepisów wprowadzających zmiany w przypadku gdy pod jednym adresem miejsca zamieszkania zamieszkuje więcej niż jedno gospodarstwo domowe, i w terminie do dnia 30 listopada 2022 r. nie jest możliwe ustalenie odrębnego adresu miejsca zamieszkania dla poszczególnych gospodarstw domowych zamieszkujących pod tym adresem w odrębnych lokalach, nie będzie miała zastosowania reguła jeden dodatek dla gospodarstw domowych na jeden adres do gospodarstwa domowego, którego źródłem ogrzewania jest oddzielne lub współdzielone źródło ciepła zgłoszone lub wpisane do centralnej ewidencji emisyjności budynków.

Zmiana wywołująca podobne konsekwencje, co wskazane powyżej została wprowadzona również do ustawy z dnia 7 października 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców energii elektrycznej w 2023 roku w związku z sytuacją na rynku energii elektrycznej.

Ustawa weszła w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia, tj. z dniem 4 listopada br. Wyjątkiem jest art. 35 wprowadzający zmianę terminologiczną w ustawie z dnia 20 maja 2021 r. o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw, który wejdzie w życie z dniem 1 lipca 2024 r.

Instytucje kultury objęte rządowym projektem ustawy dot. ograniczenia cen energii

Wsparcie dla podmiotów prowadzących działalność kulturalną, w tym m.in. muzeów, centrów i galerii sztuki, teatrów, teatrów operowych, filharmonii, kin, bibliotek, domów i ośrodków kultury oraz archiwów, a także szkół artystycznych wszystkich szczebli oraz organizacji pozarządowych realizujących działalność pożytku publicznego przewiduje przyjęty w piątek przez rząd projekt ustawy o środkach nadzwyczajnych mających na celu ograniczenie wysokości cen energii elektrycznej oraz wsparciu niektórych odbiorców w 2023 roku. Cena maksymalna energii elektrycznej dla tej grupy odbiorców wyniesie 785 zł/MWh.

Wg ustawy, cena maksymalna sprzedaży energii elektrycznej w wysokości 785 zł/MWh będzie stosowana w rozliczeniach z odbiorcami uprawnionymi, do których na wniosek Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego zaliczono również:

• podmioty prowadzące działalność kulturalną w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, w szczególności: teatry, opery, filharmonie, instytucje filmowe, kina, muzea, domy kultury, ogniska artystyczne, centra i galerie sztuki, ośrodki badań i dokumentacji w różnych dziedzinach kultury, w zakresie, w jakim zużywają energię elektryczną na potrzeby tej działalności;
• podmioty prowadzące działalność archiwalną w zakresie państwowego zasobu archiwalnego, np. archiwa państwowe, archiwa wyodrębnione, w zakresie, w jakim zużywają energię elektryczną na potrzeby tej działalności.

Jako odbiorcy uprawnieni wskazane są również jednostki systemu oświaty oraz systemu szkolnictwa wyższego i nauki, w tym szkoły i uczelnie artystyczne, placówki artystyczne, placówki doskonalenia nauczycieli szkół artystycznych w zakresie, w jakim zużywają energię elektryczną na potrzeby podstawowej działalności. Niższe stawki obejmą także jednostki samorządu terytorialnego lub podmioty świadczące na rzecz tych jednostek usługi, w zakresie, w jakim zużywają energię elektryczną na potrzeby wykonywania zadań zleconych i zadań własnych, w tym usług z zakresu kultury, m.in.  bibliotek i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami.

Odbiorcami uprawnionymi w świetle przyjętego przez rząd projektu ustawy są również organizacje pozarządowe w zakresie, w jakim zużywają energię elektryczną na potrzeby działalności pożytku publicznego.

Warunkiem zastosowania ceny maksymalnej wobec danego podmiotu jest złożenie przez odbiorcę energii oświadczenia w terminie do 30 listopada 2022 r. Wzór oświadczenia zostanie określony w drodze rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl