Wyższe standardy w placówkach opieki już wkrótce

Prezydent Andrzej Duda podpisał nowelizację ustawy o pomocy społecznej i o ochronie zdrowia publicznego. Chodzi tu przede wszystkim o poprawę bezpieczeństwa oraz warunków pobytu osób starszych i niepełnosprawnych przebywających w placówkach całodobowej opieki, ograniczenie skali nieprawidłowości i poszerzenie katalogu zwalniania z opłat za pobyt w placówkach.

Jakie są cele ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o pomocy społecznej oraz ustawy o ochronie zdrowia psychicznego? 

Nowelizacja ma na celu ograniczenie skali nieprawidłowości w placówkach zapewniających całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku. Ma ona tym samym zagwarantować poczucie bezpieczeństwa mieszkańcom placówek zajmujących się całodobową opieką nad osobami niepełnosprawnymi, przewlekle chorymi lub w podeszłym wieku i poprawić warunki ich życia. 

– "Cieszymy się, że prezydent Andrzej Duda podpisał nowelizację ustawy o pomocy społecznej i o ochronie zdrowia publicznego. Zmiany przepisów pozwolą ograniczyć nieprawidłowości w placówkach zapewniających całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub w podeszłym wieku. To bardzo ważne, by mieszkańcy tych placówek czuli się bezpiecznie, by warunki przebywania w tego rodzaju placówkach były jak najlepsze" – powiedziała minister rodziny, pracy i polityki społecznej Bożena Borys-Szopa.

W odniesieniu do domów pomocy społecznej, ustawa ma na celu uregulowanie zasad opuszczania terenu placówki przez mieszkańców domów pomocy społecznej, czyli ustawa podejmuje kwestię samodzielnego wychodzenia poza teren placówki zapewniającej opiekę całodobową osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub w podeszłym wieku przez osoby z zaburzeniami psychicznymi, a w szczególności ograniczeń samodzielnego opuszczania tych placówek przez mieszkańców.

Co przewiduje nowelizacja?

Nowelizacja ma poprawić skuteczność stosowania sankcji nakładanych na podmioty prowadzące placówki zapewniających całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku bez zezwolenia, w szczególności zaostrzana jest kara za prowadzenie więcej niż jednej placówki bez zezwolenia.

Ustawa zakłada m.in., że podmiot, na który nałożono karę za prowadzenie jednej placówki bez zezwolenia, a który będzie prowadził inną placówkę także bez zezwolenia – otrzyma karę 40 tys. zł (nie dostanie także pozwolenia na prowadzenie działalności przez kolejne 5 lat od ukarania). To duża zmiana.

Ustawa ponadto zmierza do poprawy warunków pobytu osób przebywających w legalnie działających placówkach całodobowej opieki.

Doprecyzowano np. przepisy dotyczące dokumentów wymaganych przy wniosku o uzyskanie zezwolenia na prowadzenie placówki. Wprowadzono także obowiązek posiadania przez placówki dźwigu osobowego.

Z kolei, aby pomóc niewielkim placówkom, w których przebywa do 5 osób, złagodzono niektóre standardy (będą one mogły mieć zamontowaną platformę lub krzesełko dla niepełnosprawnych zamiast dźwigu osobowego).

– "Uzupełniono także dotychczasowe przepisy o dodatkowe wymagania dotyczące zatrudniania personelu opiekuńczego tak, aby opieki nie sprawowały osoby bez podstawowej wiedzy w tym zakresie" – zaznaczyła minister Bożena Borys-Szopa. Jak dodała, wojewoda będzie mógł kontrolować, czy zatrudnieni pracownicy mają odpowiednie kwalifikacje.

Nowelizacja wprowadza konkretne wymogi w zakresie kwalifikacji dla personelu opiekuńczego zatrudnionego w placówce - zatrudniane mają być osoby posiadające kwalifikacje niezbędne do wykonywania zawodu lekarza, pielęgniarki, ratownika medycznego, opiekuna w domu pomocy społecznej, opiekuna osoby starszej, asystenta osoby niepełnosprawnej, opiekunki środowiskowej, opiekuna medycznego albo osoby posiadające udokumentowane co najmniej 2-letnie doświadczenie zawodowe polegające na świadczeniu usług opiekuńczych osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku oraz ukończone szkolenie z zakresu udzielania pierwszej pomocy. 

Poszerzono również katalog sytuacji, w których będzie można zwolnić z obowiązku wnoszenia opłat za pobyt w domu pomocy społecznej. Dotyczy to przede wszystkim dzieci, których rodzice zostali umieszczeni w domu pomocy społecznej, a w przeszłości zachowywali się w stosunku do nich wyjątkowo nagannie. Chodzi o podstawowe poczucie sprawiedliwości.

Nowela umożliwia też ograniczenie samodzielnego opuszczenia domu pomocy społecznej lub placówki zapewniającej całodobową opiekę osobom z zaburzeniami psychicznymi w wypadku, gdy brak opieki zagraża życiu lub poważnie zagraża zdrowiu takiej osoby. Zgodnie z przedmiotową ustawą, dyrektor lub kierownik domu pomocy społecznej może ograniczyć możliwość samodzielnego opuszczania przez mieszkańca będącego osobą z zaburzeniami psychicznymi terenu domu pomocy społecznej w przypadku, gdy brak opieki zagraża życiu lub poważnie zagraża zdrowiu tego mieszkańca. Może to jednak zrobić wyłącznie na podstawie zaświadczenia lekarza wydanego na czas oznaczony, nie dłuższy niż 6 miesięcy, wskazującego zasadność takiego ograniczenia. Ograniczenie jest wydawane w formie pisemnej i zawiera wskazanie osoby, której to ograniczenie dotyczy, okresu, na jaki jest wydane, uzasadnienie ograniczenia oraz pouczenie o prawie do złożenia wniosku o uchylenie ograniczenia do sądu opiekuńczego, w którego okręgu znajduje się dom pomocy społecznej. Osoby najbliższe też będą mogły wystąpić do sądu opiekuńczego z wnioskiem o uchylenie tego ograniczenia. Sąd rozpatrzy taki wniosek nie później niż w ciągu 14 dni od jego złożenia. 

Kiedy zmiany wejdą w życie?

Nowelizacja wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem części przepisów dotyczących, które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2020 r.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl