Wznowienie działalności niektórych instytucji kultury

7.5.2020

Od 4 maja mogą wznowić działalność muzea, galerie sztuki, biblioteki, archiwa oraz księgarnie i księgarnie w galeriach handlowych. Decyzja Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego o stopniowym wznawianiu działalności niektórych instytucji kultury została ogłoszona przed tygofdniem podczas konferencji Prezesa Rady Ministrów.

Które instytucje mogą być otwarte?

Jak podkreślił Wiceprezes Rady Ministrów, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, prof. Piotr Gliński, zdjęcie zakazu działalności instytucji nie oznacza nakazu ich otwarcia. Ostateczną decyzję o czasie, trybie i tempie otwierania instytucji oraz procedurach związanych z zapewnieniem ochrony zdrowia pracowników i publiczności w każdym przypadku podejmuje dyrektor instytucji w porozumieniu z lokalnym inspektorem sanitarnym.

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego już 22 kwietnia opublikowało wytyczne dla muzeów, galerii sztuki oraz innych instytucji kultury działających w obszarze polityki pamięci i ochrony dziedzictwa w związku z planowanym ponownym otwarciem.

Zgodnie z tymi rekomendacjami muzea i galerie sztuki powinny m.in. ograniczyć liczebność zwiedzających, zmienić trasy zwiedzania tak, aby zapewnić utrzymanie bezpiecznego dystansu oraz zaniechać organizacji wydarzeń dla większych grup. W pierwszym okresie, udostępnianie wnętrz powinno być formą działalności równoległą do udostępniania zbiorów on-line.

Od 20 kwietnia dostępne z powrotem dla publiczności są parki i ogrody przy muzeach i galeriach sztuki.

Wytyczne dla funkcjonowania bibliotek w nowym reżimie sanitarnym wydała Biblioteka Narodowa, która rekomenduje uruchomienie dla użytkowników jedynie wypożyczalni i ograniczenie wolnego dostępu do księgozbioru oraz innych przestrzeni i sugeruje umawianie telefoniczne lub mailowe wizyt na konkretną godzinę, aby uniknąć kolejek. Poleca zarówno użytkownikom, jak i bibliotekarzom, przebywanie w bibliotece w maseczkach i rękawiczkach oraz ustawienie przesłony ochronnej (np. z pleksi) w punkcie kontaktu użytkownika z bibliotekarzem. Do czasu odwołania epidemii Biblioteka Narodowa nie rekomenduje otwarcia czytelń dla użytkowników ani wolnego dostępu do katalogów kartkowych, księgozbioru i czasopism.

Księgarnie mogą pracować zgodnie z wytycznymi dla sklepów, co oznacza, że do sklepów, których powierzchnia usługowa jest mniejsza niż 100 m2 mogą wejść jednocześnie 4 osoby na jedno stanowisko kasowe, a do sklepów, których powierzchnia usługowa jest większa niż 100 m2 - 1 osoba na 15 m2 tej powierzchni. W punkcie kontaktu użytkownika z księgarzem rekomendowane są podobne zasady jak w przypadku bibliotek - ustawienia przesłony ochronnej oraz używania maseczek i rękawiczek ochronnych.

Działalność w nowym reżimie sanitarnymi mogą wznowić również archiwa. Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych zaleca, aby działalność związana z popularyzacją zasobów archiwalnych odbywała się głównie z wykorzystaniem przestrzeni internetowej (np. w postaci wystaw, prezentacji, lekcji archiwalnych online) i aby zachęcać użytkowników do korzystania z dostępnych zasobów online. Ta forma korzystania z materiałów archiwalnych powinna być utrzymana jako dominująca do czasu pełnego otwarcia czytelni w archiwach. NDAP zaleca również, by przy stopniowym, uwzględniającym możliwości lokalowe archiwum, otwieraniu czytelni, ograniczyć liczbę użytkowników (1 osoba na 15 m²) przy zachowaniu między nimi bezpiecznej odległości (min. 2 m) oraz wprowadzić system rezerwacji godzin odwiedzin i limitów czasowych tak, by unikać kumulacji użytkowników w jednym czasie. Rekomendacje dla archiwów zostały udostępnione jeszcze dzisiaj na stronie Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych.

Nadal obowiązuje ograniczenie działalności twórczej związanej z wszelkimi zbiorowymi formami kultury i rozrywki, z projekcją filmów lub nagrań wideo w kinach, na otwartym powietrzu lub w pozostałych miejscach oraz działalności klubów filmowych. Znoszenie tych ograniczeń planowane jest w kolejnych etapach. Departament Narodowych Instytucji Kultury MKiDN wspólnie z Instytutem Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego i Instytutem Muzyki i Tańca powołały roboczy zespół ds. wypracowania wytycznych dla teatrów, oper, baletów, filharmonii i innych instytucji prowadzących działalność artystyczną. Efekty pracy zespołu poznamy do połowy maja.

Wytyczne dla muzeów, galerii sztuki oraz innych instytucji kultury działających w obszarze polityki pamięci i ochrony dziedzictwa, w związku z planowanym ponownym otwarciem w stanie epidemii COVID-19

List wicepremiera Piotra Glińskiego do muzealników

Szanowni Państwo,

muzea i galerie sztuki pełnią wyjątkową rolę w życiu społecznym, życiu wspólnoty politycznej, narodowej. Przechowują i chronią zbiory dziedzictwa przeszłości, gromadzą dzieła kultury współczesnej. To wielkie zobowiązanie wobec narodu, dla którego dziedzictwo i kultura jest źródłem wartości na dziś i na jutro. Dziś do tych zobowiązań dołącza troska o zdrowie społeczeństwa, stabilność gospodarki oraz świadomość ludzi, którzy, odbudowując świat po epidemii, nie powinni zapomnieć o wartościach humanistycznych, w tym, przede wszystkim, o kulturze. Obchody tegorocznego Międzynarodowego Dnia Muzeów, inne niż kiedykolwiek, będą okazją do przypomnienia tych muzealnych powinności, które niezależnie od czasów pozostają aktualne.

Zgodnie z zapowiedzią Prezesa Rady Ministrów, Pana Mateusza Morawieckiego z dnia 16 kwietnia br., w ciągu najbliższych tygodni następować będzie etapowe znoszenie nakazów i zakazów, wynikających ze stanu epidemii, w tym również (w etapie II) – dotyczących niektórych instytucji kultury, w tym muzeów i galerii sztuki. Kierując się przekonaniem o podstawowym znaczeniu tych instytucji kultury dla społecznej integracji wspólnot i środowisk oraz istotności działań w obszarze edukacyjnym, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego rekomenduje stopniowe otwieranie muzeów, galerii sztuki i innych instytucji kultury w sposób i w czasie wynikającym z ich specyfiki organizacyjnej i działalności statutowej oraz z bieżącej oceny sytuacji, dokonywanej przez ich dyrektorów w porozumieniu z organizatorami/założycielami.

Należy podkreślić, że termin wdrożenia II etapu odmrażania życia gospodarczego i społecznego nie został określony, gdyż jego sprecyzowanie zależy od odpowiedzialnej oceny bezpieczeństwa epidemiologicznego. Nie można zatem również określić terminu otwarcia muzeów dla zwiedzających, tym bardziej że, biorąc pod uwagę zróżnicowanie wynikające z wielu aspektów (położenie siedziby i oddziałów, rodzaj zbiorów, działalności okołomuzealne, itp.), decydować o tym będą dyrektorzy instytucji, najlepiej znający ich specyfikę i potrafiący określić bezpieczne dla publiczności i zbiorów możliwości realizacji zadań statutowych.

Piotr Gliński
Wiceprezes Rady Ministrów
Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Załącznik – Wytyczne dla muzeów, galerii sztuki oraz innych instytucji kultury działających w obszarze polityki pamięci i ochrony dziedzictwa, w związku z planowanym ponownym otwarciem w stanie epidemii COVID-19

(oprac. DDK i NIMOZ)

Niniejsze Wytyczne mają być wsparciem dla dyrekcji muzeów i innych wymienionych kategorii instytucji kultury w procesie przygotowania do ich ponownego otwarcia. Udostępnianie ma charakter stopniowy i dzieli się na trzy fazy.

Faza 1: Przejście z pracy zdalnej do stacjonarnej

Zadania realizowane przez instytucje powinny zostać podzielone tak, aby ich część – niewymagająca fizycznej obecności pracowników w siedzibie - mogła być jak najdłużej realizowana zdalnie.

Działania do zrealizowania:

zapewnienie pracownikom (ze szczególnym uwzględnieniem pracowników mających kontakt z publicznością) dostępu do środków ochrony indywidualnej (płyny dezynfekcyjne, maseczki, rękawiczki);
organizacja stanowisk pracy z uwzględnieniem wymaganego dystansu przestrzennego między pracownikami;
organizacja trybu pracy z uwzględnieniem systemu zmianowego i rotacyjnego oraz niezbędnej rezerwy kadrowej (na wypadek wzrostu ryzyka epidemicznego);
przywrócenie dyspozycyjności poszczególnych służb, w tym – służb ochrony: w kolejnych fazach służba ochrony, we współpracy z innymi pracownikami, będzie odpowiadać za monitorowanie i przestrzeganie przez publiczność reżimu sanitarnego (np. zachowywania odstępów, używania płynów odkażających, maseczek); przygotowanie do tego zadania należy uwzględnić w szkoleniu stanowiskowym;
przygotowanie, w tym wyposażenie (w sprzęt, płyny dezynfekcyjne, kombinezony) zespołów (w oparciu o służby ochrony) odpowiedzialnych za przeprowadzanie procedur sanitarnych (np. odkażanie wnętrz);
zakup dodatkowego sprzętu monitorującego (np. kamery);
serwis i przegląd sprzętu wentylacyjno-klimatyzacyjnego (o ile przepisy sanitarne pozwolą na jego stosowanie);
doposażenie miejsc kontaktu bezpośredniego z publicznością (kasy, punkty informacji, także sklepy, punkty małej i dużej gastronomii, o ile przepisy sanitarne pozwolą na ich otwarcie) w dodatkowe zabezpieczenia (zwłaszcza przezroczyste przegrody);
skorygowanie i udostępnienie regulaminów zwiedzania;
szczególna troska o pracowników z grup bardziej narażonych na ryzyko epidemiczne.

Faza 2: Realizacja działań muzealnych bez bezpośredniego kontaktu z publicznością

Z uwagi na rozłożenie fazy 1 w czasie, aż do zapewnienia maksymalnego bezpieczeństwa zarówno dla pracowników, jak i zwiedzających, kontynuowane są następujące działania.

Działania do zrealizowania:

prowadzenie działalności podstawowej w sieci;
prowadzenie innych form działalności ustawowej muzeów i instytucji, nie wymagających bezpośrednich kontaktów z publicznością;
udostępnianie dla publiczności wyłącznie obszarów parkowych i ogrodowych, traktowane jako działanie testujące prawidłowość procedur i ich stosowania przez pracowników; (działanie wiąże się z ryzykiem dotyczącym bilansu kosztów utrzymania (zwiększone koszty obsługi a dochód ze sprzedaży usług).

Faza 3: Otwarcie wnętrz muzealnych i wystawienniczych

Przejście do fazy 3 powinno uwzględniać fakt, że część zadań niewymagających fizycznej obecności pracowników w siedzibie, nadal będzie realizowana zdalnie.

Przejście do fazy 3 wymaga łącznego spełnienia następujących warunków:

udostępnianie wnętrz będzie przez pewien okres formą działalności równoległą do udostępniania on-line;
udostępnienie ekspozycji muzealnych i wystawienniczych musi odbywać się bez szkody dla zbiorów (przy podejmowaniu decyzji o udostępnianiu wnętrz należy uwzględnić, że wypełnianie wymogów sanitarnych może stać w kolizji z obowiązkiem opieki konserwatorskiej nad zbiorami - używane do odkażania środki dezynfekcyjne są nieobojętne chemicznie i mają działanie korozyjne);
zwiedzanie rzeczywiste powinno być limitowane poprzez:
1. ograniczenie liczebności zwiedzających,
2. zapewnienie środków ochrony osobistej dla zwiedzających (np. płyny dezynfekcyjne),
3. ograniczenie godzin zwiedzania,
4. zmianę systemów rezerwacji,
5. odłożenie w czasie zwiedzania grupowego, a następnie stopniowe budowanie oferty dla różnych grup zwiedzających
6. reorganizację działalności edukacyjnej (opracowanie specjalnych programów edukacyjnych dla mniejszych grup, prowadzenie zajęć na wolnym powietrzu) lub czasowa rezygnacja z działalności edukacyjnej in situ,
7. zmianę tras zwiedzania,
8. odłożenie w czasie wykorzystania multimediów i innych urządzeń aktywowanych dotykiem (np. audio-guide’y, ekrany dotykowe),
9. odłożenie w czasie możliwości korzystania z szatni,
10. odłożenie w czasie udostępnienia przestrzeni gastronomicznych, handlowych i edukacyjnych, mieszczących się w budynkach.
11. zaniechanie organizacji wydarzeń dla większych grup ludzi (wernisaży, finisaży, pikników, targów, przeglądów, konferencji naukowych, itd.); muzea ze względu na swoją rolę społeczną, skojarzenie z przyjemnym spędzaniem czasu, w poczuciu bezpieczeństwa własnego i bliskich, nie mogą pozwolić na sytuację, w której udostępnianie ich przestrzeni wywoła w opinii społecznej przekonanie o zwiększonym ryzyku zachorowalności,
stopniowy powrót do różnych form udostępniania będzie również okresem „oswajania” publiczności z nowymi warunkami zwiedzania, czasem badania jej nowych preferencji i podejmowania elastycznych zmian oferty edukacyjnej (np. z możliwością większego wykorzystania działań plenerowych). Stąd też ogromna rola odpowiednio dobranej strategii komunikacji zewnętrznej.

Uzgodnienia z właściwymi terytorialnie służbami sanitarno-epidemiologicznymi

Przygotowanie udostępnienia muzeów, galerii sztuki i innych instytucji to przede wszystkim odpowiedzialność i kompetencja dyrektorów poszczególnych placówek. Należy jednak pamiętać o konieczności podejmowania konsultacji i uzgodnień ze służbami sanitarnymi. Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego zwrócił się do Głównego Inspektora Sanitarnego z prośbą o powiadomienie podległych GIS służb sanitarno-epidemiologicznych, że dyrektorzy muzeów, galerii sztuki i innych instytucji kultury będą dążyli do nawiązania kontaktu z właściwymi terenowo inspektoratami sanitarno-epidemiologicznymi w celu uzyskania potwierdzenia prawidłowości projektowanych zasadudostępniania instytucji dla publiczności po okresie ich całkowitego zamknięcia w związku ze stanem epidemii. Biorąc pod uwagę skalę zaangażowania służb sanitarnych, rekomendujemy przedstawianie im do zaopiniowania wyłącznie konkretnych projektów, dostosowanych do sytuacji poszczególnych instytucji, co ułatwi wzajemną współpracę (https://gis.gov.pl/).

Symboliczne otwarcie. Zamek Królewski w Warszawie z krótszą trasą i w nowych rygorach zaprasza zwiedzających

- "Dzisiaj jest dzień symboliczny. Zamek Królewski otwiera swoje podwoje w nowych rygorach sanitarnych. Cieszymy się, że dzisiaj mamy pierwszy etap otwarcia kultury w czasie pandemii" – mówił 5 maja podczas otwarcia dla zwiedzających Zamku Królewskiego w Warszawie minister kultury i dziedzictwa narodowego, prof. Piotr Gliński. Jednocześnie dziękował ludziom kultury, wszystkim polskim muzealnikom, za ich działalność, którą w trakcie zamknięcia muzeów prowadzili w Internecie. Za to, że udostępniali zbiory w przestrzeni wirtualnej, dzięki czemu tysiące ludzi mogło się przekonać o bogactwie polskiej kultury.

- „Dzisiaj symbolicznie otwieramy wybrane instytucje kultury. Ta „nowa normalność”, bo tak nazywamy ten czas, jest także nową normalnością dla polskiej kultury. Te instytucje, które mogą funkcjonować w nowym reżimie sanitarnym, będą systematycznie otwierane” – mówił minister kultury. Podkreślał, że decyzje o otwarciu dla zwiedzających zależą od podmiotów prowadzących. W przypadku instytucji państwowych – od ich dyrekcji. W obu przypadkach – w porozumieniu z inspekcją sanitarną. „Możemy korzystać z dóbr kultury tam, gdzie jest to możliwe, ale prosimy o zachowanie dyscypliny i zachowanie reżimu sanitarnego” – apelował prof. Gliński. Zwracał uwagę, że otwarcie jest niepełne, nie wszystkie muzea będą dzisiaj otwarte, kolejne instytucje będą otwierane stopniowo, zgodnie z tym, na ile pozwala ich specyfika i charakter.

Minister kultury wraz z dyrektorem Zamku Królewskiego w Warszawie, prof. Wojciechem Fałkowskim oraz prezesem KGHM Polska Miedź Marcinem Chludzińskim dokonali symbolicznego otwarcia Bramy Zegarowej Zamku.

Zgodnie z ogłoszonym przez Prezesa Rady Ministrów drugim etapem odmrażania gospodarki, Zamek Królewski w Warszawie wznawia działalność na zasadach uwzględniających respektowanie przyjętych norm bezpieczeństwa. Muzeum jest czynne w dni powszednie: od wtorku do piątku w godzinach: 12.00 – 17.00; w soboty i niedziele – od 10.00 do 17.00. Ostatnie wejście – na półgodziny przed zamknięciem. Obowiązuje wyłącznie zwiedzanie indywidualne, przy zachowaniu limitu do 100 osób na godzinę.

Skrócona, ale uwzględniająca najatrakcyjniejsze elementy ekspozycji zamkowych Trasa Królewskaobejmuje: m.in. Salę Canaletta, Dawną Izbę Audiencjonalną, Sypialnię, Garderobę, Gabinet Króla, Salę Tronową, Rycerską, Wielką oraz Salę Rady. Ceny biletów: 10 zł (normalny) i 5 zł(ulgowy).

Dłużej, bo w godz. 10.00 – 20.00 od 4 maja zwiedzać można Ogrody zamkowe.

Zwiedzanie Zamku w reżimie sanitarnym oznacza wymóg dołączenia do dotychczasowego regulaminu zwiedzania zaleceń Głównego Inspektora Sanitarnego, wyznaczających obowiązek:

- noszenia maseczek ochronnych,

- zachowania 2-metrowego dystansu w stosunku do innych osób,

- dodatkowego zakrywania łokciem ust i nosa podczas kichania i kaszlu,

- niedotykania oczu, ust i nosa,

- unikania gromadzenia się w grupach,

- unikania kontaktu ze wspólnymi powierzchniami dotykowymi,

- stosowania się do ewentualnych dodatkowych zaleceń przedstawicieli ochrony Zamku.

Dodatkowe wynagrodzenie w sytuacji zawieszenia działalności instytucji kultury

Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego wcześniej przedstawił wykładnię przepisu art. 31a ust. 1 ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej. Dopuszcza ona, w warunkach ograniczenia realizacji publicznych występów artystycznych na żywo, poszerzenie katalogu prac artystycznych za które przysługuje dodatkowe wynagrodzenie.

W piśmie adresowanym do dyrektorów instytucji kultury minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotr Gliński zwraca uwagę, że dotychczas praktykowane przyznawanie wynagrodzenia dodatkowego pracownikom artystycznym jedynie w oparciu o wykonanie końcowe utworu na przedstawieniu lub koncercie, w sytuacji zawieszenie działalności instytucji kultury w związku z ogłoszeniem stanu epidemii spowodowanej rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2, można uznać za niepełne.

Zgodnie z treścią art. 31a ust. 1 ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, pracownik artystyczny może otrzymywać dodatkowe wynagrodzenie, w szczególności za udział w określonej roli w przedstawieniu lub koncercie, za reżyserię, scenografię, choreografię lub kierownictwo muzyczne przedstawienia lub współtworzenie utworu audiowizualnego. W przepisie tym ustawodawca posłużył się wyliczeniem o charakterze katalogu otwartego. Oznacza to, że nie wyczerpuje ono wszystkich sytuacji, w których pracownik artystyczny może otrzymać dodatkowe wynagrodzenie. Istotne jest natomiast, by czynność lub czynności, za które takie wynagrodzenie jest przyznane, polegały na tworzeniu, opracowywaniu lub artystycznym wykonywaniu utworów np. w Internecie.

W świetle powyższego – w szczególności mając na uwadze otwarty katalog przypadków możliwości wypłacenia pracownikowi artystycznemu dodatkowego wynagrodzenia – istnieje prawna możliwość zmiany regulaminów wynagradzania, tak aby powiązać wypłatę dodatkowego wynagrodzenia z pracą artystyczną realizowaną poza siedzibą instytucji w ramach zespołów lub indywidualnych planów każdego pracownika. Dlatego, w warunkach ograniczenia realizacji publicznych występów artystycznych na żywo, należy rozważyć poszerzenie w regulaminie wynagrodzeń katalogu prac artystycznych za które przysługuje dodatkowe wynagrodzenie. Do katalogu czynności twórczych należą m.in. przyswojenie i opracowanie interpretacji nowych utworów zleconych przez pracodawcę czy utrzymywanie w gotowości wykonawczej repertuaru już wykonywanego zgodnie z planem określonym przez pracodawcę, jak również aktywności służące realizacji misji edukacyjnej instytucji kultury w warunkach ograniczenia lub wdrożenia nowych form aktywności placówek kulturalnych i edukacyjnych np. w Internecie.

Sytuacje, wysokość oraz kryteria przyznawania dodatkowego wynagrodzenia są ustalane przez pracodawcę, w tym przypadku instytucję kultury, która samodzielnie gospodaruje przydzieloną i nabytą częścią mienia oraz prowadzi samodzielną gospodarkę w ramach posiadanych środków, kierując się zasadami efektywności ich wykorzystania.

Minister kultury i dziedzictwa narodowego podkreśla, że zgodnie z art. 44 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, instytucja kultury jako jednostka sektora finansów publicznych ma obowiązek dokonywania wydatków zgodnie z przepisami dotyczącymi poszczególnych rodzajów wydatków. Dotyczy to również kształtowania wysokości wynagrodzenia dodatkowego. Tym samym postanowienia układów zbiorowych i regulaminów wynagradzania powinny być ustalane z dużą ostrożnością, przy uwzględnieniu odpowiedzialności dyrektora instytucji kultury za przestrzeganie zasad finansów publicznych.

Polska sygnatariuszem europejskiej deklaracji w sprawie kultury w czasie pandemii COVID-19

Ministrowie Kultury i Mediów dwudziestu sześciu państw członkowskich Unii Europejskiej podpisali deklarację, w której - w odpowiedzi na kryzys wywołany pandemią koronawirusa - zobowiązali się do dalszych wysiłków na rzecz poprawy sytuacji sektora kultury i przemysłów kreatywnych.

Sygnatariusze wyrazili aprobatę dla dotychczasowych kroków podjętych przez państwa członkowskie i Komisję Europejską, których celem jest wsparcie artystów, firm i przedsiębiorstw z sektora kultury i przemysłów kreatywnych, w tym audiowizualnego i mediów. Przypominano, że sektory te są bardzo ważną częścią europejskiej gospodarki, które jednocześnie są wśród tych najmocniej dotkniętych kryzysem.

Ponadto, sygnatariusze zobowiązali się do ciągłego monitorowania sytuacji, aby na bieżąco odpowiadać na aktualne skutki kryzysu. Działania podjęte na poziomie europejskim muszą być elastycznie uzupełniane na poziomie krajowym. Co istotne, zwrócono uwagę na konieczność zapewnienia finansowania kultury, zarówno z Programu Kreatywna Europa, jak również z funduszy strukturalnych.

Deklaracja jest efektem nieformalnego spotkania Ministrów Kultury i Mediów w czasie pandemii, które odbyło się 8 kwietnia 2020 r., po raz pierwszy w historii w formie wideokonferencji. W imieniu państw członkowskich podpisali ją Ministrowie Austrii, Belgii, Bułgarii, Chorwacji, Cypru, Czech, Danii, Estonii, Finlandii, Francji, Niemiec, Grecji, Irlandii, Włoch, Łotwy, Litwy, Luksemburga, Malty, Holandii, Portugalii, Rumunii, Słowacji, Słowenii, Hiszpanii, Szwecji oraz Polski.

Tekst deklaracji znajdziecie Państwo tu: Deklaracja Ministrów Kultury

A.J.
Zespół e-prawnik.pl