Zakaz propagowania komunizmu

Ustawa z dnia 22 czerwca 2017 r. o zmianie ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej rozszerza, wprowadzony ustawą z dnia 1 kwietnia 2016 r. (Dz.U. poz. 744), zakaz propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez jednostki samorządu terytorialnego.

Dotychczas zakazem objęte były nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, w tym drogi, ulice, mosty i place, które upamiętniają lub propagują osoby, organizacje, wydarzenia lub daty symbolizujące ustrój totalitarny. Nowelizacja wprowadza do katalogu także nazwy m.in. szkół, szpitali, instytucji kultury, nazwy osiedli oraz pomniki gloryfikujące ustrój totalitarny.

Zakaz nadawania nazw propagujących ustrój totalitarny dotyczy jednostek organizacyjnych oraz jednostek pomocniczych gminy, za które uważa się w szczególności szkoły i ich zespoły, przedszkola, szpitale, placówki opiekuńczo-wychowawcze, instytucje kultury oraz instytucje społeczne. 

Jakie "pomniki" będą zakazane i usuwane?

Na mocy znowelizowanych przepisów, niedopuszczalne stanie się także wznoszenie pomników propagujących ustrój totalitarny. Pomniki nie mogą upamiętniać osób, organizacji, wydarzeń czy dat symbolizujących komunizm lub inny ustrój totalitarny, ani w inny sposób takiego ustroju propagować. Ustawodawca, na potrzeby omawianej ustawy, rozszerza definicję pomników, stanowiąc, że przez pomniki rozumie się również kopce, obeliski, kolumny, rzeźby, posągi, popiersia, kamienie pamiątkowe, płyty i tablice pamiątkowe, napisy i znaki.

Ustawa przewiduje pewne wyłączenia od zakazu, które dotyczą pomników: niewystawionych na widok publiczny, znajdujących się na terenie cmentarzy albo innych miejsc spoczynku, wystawionych na widok publiczny w ramach działalności artystycznej, edukacyjnej, kolekcjonerskiej, naukowej lub o podobnym charakterze, w celu innym niż propagowanie ustroju totalitarnego, wpisanych – samodzielnie albo jako część większej całości – do rejestru zabytków.

W jakim terminie trzeba będzie zmienić nazwy i usunąć pomniki?

Przepisy przejściowe ustawy przewidują termin 12 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy na dokonanie stosownych zmian nazw lub usunięcie pomników.

Ustawa wchodzi zaś w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia.

Co jeszcze przewidziano?

Ustawa wydłuża ponadto termin wydania opinii przez Instytut Pamięci Narodowej – Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu oraz odstępuje od zasady uzyskania zgody właścicieli nieruchomości drogi wewnętrznej na zmianę jej nazwy.