W nocy z 30 na 31 marca przeszliśmy z czasu zimowego na letni. Czy to ostatni raz, kiedy przestawiamy wskazówki zegarów?

Już czas letni

Zmiana czasu 2019 sprawiła, że w nocy z soboty na niedzielę "spaliśmy krócej". Wskazówki zegara o godz. 2.00 w nocy należało bowiem przestawić o godzinę do przodu - na 3.00. 

Parlament Europejski za propozycją zaprzestania zmian czasu z letniego na zimowy od 2021 r.

Rok 2021 mógłby zatem być ostatnim rokiem, w którym w UE nastąpi sezonowa zmiana czasu. Państwa członkowskie zachowają prawo do decydowania o swojej strefie czasowej

Posłowie zagłosowali za zakończeniem praktyki przesuwania zegarów o godzinę wiosną i jesienią, od 2021 roku.

Państwa UE, które zdecydują się na zachowanie czasu letniego, powinny dokonać ostatniej zmiany czasu w ostatnią niedzielę marca 2021 roku, te, które wolą utrzymać swój standardowy (zimowy) czas, mogą przestawić zegary w ostatnią niedzielę października 2021 roku, mówi projekt przepisów przyjęty przez posłów 410 głosami do192, przy 51 wstrzymujących się od głosu.

Posłowie poparli propozycję Komisji Europejskiej, aby zakończyć sezonowe zmiany czasu, ale głosowali za przesunięciem daty z 2019 na 2021 rok.

Ochrona rynku wewnętrznego

Posłowie chcą również, aby kraje UE i Komisja koordynowały decyzje w celu zapewnienia, że stosowanie czasu letniego w niektórych krajach i czasu zimowego w innych nie zakłóca rynku wewnętrznego.

Jeśli Komisja Europejska uzna, że przewidywane ustalenia czasowe mogłyby znacząco i trwale utrudnić prawidłowe funkcjonowanie jednolitego rynku, może przedłożyć wniosek o przesunięcie terminu stosowania dyrektywy o maksymalnie 12 miesięcy, stwierdza przyjęty tekst.

Kolejne kroki

Przyjęty tekst jest stanowiskiem Parlamentu, które będzie przedmiotem negocjacji z ministrami UE w sprawie uzgodnienia ostatecznego kształtu przepisów.

Kontekst prawny

W odpowiedzi na inicjatywy obywatelskie, w lutym 2018 r. Parlament wezwał Komisję do oceny dyrektywy w sprawie ustaleń dotyczących czasu letniego i, w razie potrzeby, do przedstawienia wniosku dotyczącego zmiany dyrektywy.

W następstwie oceny, która postała na podstawie 4,6 mln odpowiedzi, z których 84% było za zakończeniem zmian czasu, Komisja przedłożyła wniosek, który teraz będzie musiał zostać uzgodniony przez Parlament i ministrów UE.

UE po raz pierwszy ujednoliciła uzgodnienia dotyczące czasu letniego w 1980 roku, w celu zapewnienia zharmonizowanego podejścia do zmiany czasu w ramach jednolitego rynku, wcześniej krajowe praktyki i harmonogramy dotyczące czasu letniego były rozbieżne. Obecna dyrektywa w sprawie ustaleń dotyczących czasu letniego nakłada na państwa UE obowiązek przejścia na czas letni w ostatnią niedzielę marca i powrót do standardowego czasu w ostatnią niedzielę października.

Sondaż MPiT: niemal 80% ankietowanych chce likwidacji zmiany czasu

78,3% ankietowanych przez CBOS na zlecenie MPiT opowiada się za odejściem od zmiany czasu. Chcą, aby przez cały rok obowiązywał czas letni. Na ten czas przeszliśmy już w nocy z soboty 30 marca na niedzielę 31 marca.

CBOS zapytał, co na temat zmiany czasu myślą Polacy. Okazało się, że zdecydowana większość - 78,3% - jest przeciw zmianom czasu. Jeśli w Polsce zostałby wprowadzony jeden czas obowiązujący przez cały rok, to – zdaniem większości (74,2%) badanych – powinien to być czas letni środkowoeuropejski. MPiT planuje przeprowadzenie w tym półroczu jeszcze jednego sondażu w tej sprawie.

Czemu MPiT rozważa zaniechanie zmian czasu?

- "Problem zmian czasu jest zjawiskiem wieloaspektowym i budzącym wiele emocji, gdyż dotyczy wielu dziedzin życia: osobistego, społecznego i gospodarczego np. dłuższe popołudnie z naturalnym światłem wpłynie na dłuższe otwarcie obiektów małej gastronomii, a tym samym na nasze wzorce konsumpcji. Problem dotyczy tak naprawdę wszystkich" - wymieniła minister przedsiębiorczości i technologii Jadwiga Emilewicz.

Z kolei w siedzibie MPiT odbyła się konferencja z udziałem ekspertów pt. „Zmiany czasu”. W Ministerstwie Przedsiębiorczości i Technologii na temat zmiany czasu debatowali przedstawiciele nauki i administracji. To pierwsze w kraju tego typu wydarzenie dotyczące korzyści i skutków dwukrotnych w ciągu roku zmian czasu oraz możliwości zaniechania ich od 2021 roku. Eksperci zastanawiali się nad tym, jak zmiany czasu wpływają na zegar biologiczny człowieka, gospodarkę, sektor transportu i energetyki.

Podczas konferencji zaprezentowano wyniki ww. sondażu przeprowadzonego na zlecenie Ministerstwa Przedsiębiorczości i Technologii. 

Oprócz zlecenia sondażu, dodatkowo, między 2 a 30 stycznia 2019 r. MPiT przeprowadziło konsultacje publiczne na temat zmiany czasu. Wzięli w nich udział przedsiębiorcy, organizacje społeczne, stowarzyszenia, związki zawodowe i osoby prywatne. Również wyniki konsultacji świadczą o tym, że powinno się zrezygnować ze zmian czasu.

Z kolei podlegający pod MPiT Główny Urząd Miar uruchomił na swojej stronie internetowej prezentację pokazującą długość światła słonecznego o różnych porach dnia. Towarzyszy mu zestawienie tabelaryczne przedstawiające korzyści i skutki przejścia wyłącznie na czas letni lub wyłącznie czas zimowy. Dane te pokazują, jak funkcjonowałoby społeczeństwo po wyborze jednej z opcji. Zapoznanie się z tymi danymi pozwala na bardziej świadomą ocenę tego zagadnienia.

Obecnie organizacja czasu pracy całkowicie uległa zmianie — pracujemy o różnych porach, także w nocy. Jednocześnie zakłócenie rytmu dobowego wywoływane sezonową zmianą czasu skutkuje również czasową mniejszą wydolnością w pracy i zwiększonym ryzykiem dekoncentracji i różnych chorób.

Problemem jest również praktyczna realizacja zmiany czasu np. w przypadku komunikacji. Pociągi czy autobusy w zależności od tego, czy przesuwamy wskazówki zegarów do przodu, czy do tyłu, przybywają do celu spóźnione lub muszą zaliczyć przymusowy godzinny postój.

Podstawowe dane o zmianie czasu

Zmiana czasu z zimowego na letni obowiązuje we wszystkich krajach Unii Europejskiej; w Polsce od 1977 r. dwukrotne w ciągu roku zmiany czasu w Polsce dokonywane są na podstawie rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów wydawanego co pięć lat na kolejne pięć lat. Zmiany w latach 2017 – 2021 odbywają się na podstawie Rozporządzenia w sprawie wprowadzenia i odwołania czasu letniego środkowoeuropejskiego w latach 2017 – 2021 opublikowanego 14 listopada 2016 r.

Obowiązek publikacji harmonogramu dla czasu letniego nakłada na Polskę Dyrektywa 2000/84/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 stycznia 2001 r. Zasadniczym celem unijnej dyrektywy jest zapewnienie prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego poprzez utrzymanie ujednoliconego systemu zmiany czasu.

Pierwszy znany postulat zmiany czasu zgłosił jeden z założycieli Stanów Zjednoczonych – Benjamin Franklin (XVIII w.). W swoim humorystycznym tekście wskazywał, że od wiosny ludzie wstają kilka godzin po wschodzie słońca, a wieczorami muszą pracować przy świecach. Przedstawił przy tym obliczenia związane z liczbą zużywanych w ten sposób świec i ich kosztem.

Pierwotnym powodem, dla którego zaczęto rozważać wprowadzenie czasu letniego, były właśnie oszczędności energii elektrycznej i paliw służących do jej produkcji. Dziś chodzi przede wszystkim o bardziej efektywne wykorzystanie światła dziennego z punktu widzenia społecznego i gospodarczego.

Dla szerokości geograficznej Polski, w okresie od wiosny do jesieni świt przypada na tyle wcześnie, że w większości przypadków, kiedy się budzimy, jest już jasno. W ten sposób, poprzez odpowiednią zmianę czasu, tj. wprowadzenie czasu letniego, można lepiej wykorzystać światło dnia.

Związane jest to ze zwiększeniem aktywności ruchowej i rekreacji na świeżym powietrzu (co ma wpływ na nasze zdrowie), dodatkowymi dochodami w turystyce i rekreacji (korzyści dla branży hotelarskiej, gastronomicznej oraz szeroko rozumianych instytucji kultury), korzyściami z możliwości wcześniejszego rozpoczęcia pracy w porze dziennej (branża budowlana, gospodarstwa rolne). Dodatkowo, ma to wpływ na podniesienie bezpieczeństwa poprzez statystyczne zmniejszenie liczby wypadków z udziałem pieszych i rowerzystów w okresie zmierzchu, czy mniejszą liczbę włamań, dokonywanych zwykle po zmierzchu w czasie nieobecności właściciela.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl