Stan faktyczny
Mieszkam wraz z dzieckiem i jego ojcem, z którym nie zawarliÅ›my Å›lubu. Dziecko zostaÅ‚o uznane przez ojca w USC i nosi jego nazwisko. ChciaÅ‚abym poznać sytuacjÄ™ prawnÄ… swojÄ… i dziecka na wypadek rozpadu zwiÄ…zku lub zgonu partnera.
Opinia prawna
Art. 23 kodeksu rodzinnego i opiekuÅ„czego (kro) stanowi: „Małżonkowie majÄ… równe prawa i obowiÄ…zki w małżeÅ„stwie. SÄ… obowiÄ…zani do wspólnego pożycia, do wzajemnej pomocy i wiernoÅ›ci oraz do wspóÅ‚dziaÅ‚ania dla dobra rodziny, którÄ… przez swój zwiÄ…zek zaÅ‚ożyli.” Nie istnieje natomiast analogiczny przepis dotyczÄ…cy praw i obowiÄ…zków osób pozostajÄ…cych w zwiÄ…zku nieformalnym, tak jak jest to w Pani przypadku. Polskie ustawodawstwo nie przewiduje szczególnego prawnego uksztaÅ‚towania stosunków osobistych i majÄ…tkowych miÄ™dzy kobietÄ… i mężczyznÄ…, którzy nie zawarli zwiÄ…zku małżeÅ„skiego. Majatek, jaki PaÅ„stwo wspólnie bÄ™dÄ… nabywać bÄ™dzie przedmiotem wspóÅ‚wÅ‚asnoÅ›ci w częściach uÅ‚amkowych. JeÅ›li każde z PaÅ„stwa za wÅ‚asne Å›rodki nabÄ™dzie jakieÅ› przedmioty, to bÄ™dÄ… one wyÅ‚Ä…cznÄ… wÅ‚asnoÅ›ciÄ… danego z partnerów. Ponieważ nie jesteÅ›cie PaÅ„stwo małżeÅ„stwem nie ciążą na Pani partnerze obowiÄ…zki wobec Pani (z tytuÅ‚u wspólnego pożycia) choćby takie jakie kodeks rodzinny i opiekuÅ„czy wiąże z instytucjÄ… małżeÅ„stwa. W przypadku Å›mierci Pani partnera pozostawiony przez niego spadek (na który skÅ‚ada siÄ™ ogóÅ‚ praw i obowiÄ…zków majÄ…tkowych zmarÅ‚ego - art. 992 § 1 kodeksu cywilnego) bÄ™dzie dziedziczony, o ile nie sporzÄ…dzi on testamentu i w nim nie rozrzÄ…dzi swym majÄ…tkiem, na podstawie ustawy, czyli w oparciu o reguÅ‚y zawarte w kodeksie cywilnym. W takim przypadku nie bÄ™dzie Pani dziedziczyć, gdyż przepisy dotyczÄ…ce dziedziczenia ustawowego nie przewidujÄ… w krÄ™gu spadkobierców ustawowych konkubiny/konkubenta. OczywiÅ›cie partner może w testamencie powoÅ‚ać PaniÄ… na swÄ… spadkobierczyniÄ™ w caÅ‚oÅ›ci lub w części.
Co do praw dziecka, które zostaÅ‚o uznane przez Pani partnera, bez wzglÄ™du na to czy zwiÄ…zek PaÅ„stwa trwa czy też nie, na rodzicach ciąży obowiÄ…zek alimentacyjny. Statuuje go art.133 §1 kro, zgodnie z którym rodzice obowiÄ…zani sÄ… do Å›wiadczeÅ„ alimentacyjnych wzglÄ™dem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać siÄ™ samodzielnie, chyba że dochody z majÄ…tku dziecka wystarczajÄ… na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.
Należy zaznaczyć, że dla istnienia obowiÄ…zku alimentacyjnego nie ma znaczenia z jakiego zwiÄ…zku pochodzi dziecko. Dzieci małżeÅ„skie i pozamałżeÅ„skie majÄ… równe prawa. Oznacza to, że może Pani wystÄ…pić do sÄ…du z powództwem przeciwko ojcu dziecka o przyznanie dziecku alimentów, jeżeli dobrowolnie nie bÄ™dzie siÄ™ on wywiÄ…zywaÅ‚ z ciążącego na nim obowiÄ…zku alimentacyjnego. Pani partner, uznajÄ…c dziecko w USC uzyskaÅ‚ nad nim peÅ‚nÄ… wÅ‚adzÄ™ rodzicielskÄ…. Jego prawa i obowiÄ…zki w tym zakresie sÄ… takie same jak w Pani przypadku. Konsekwencja tego w razie rozstania jest możliwość żądania uregulowania kontaktów z dzieckiem. W przypadku małżonków odbywa siÄ™ to w ramach postÄ™powania o rozwód lub separacjÄ™. W PaÅ„stwa przypadku bÄ™dzie to osobne postÄ™powanie, toczÄ…ce siÄ™ w trybie nieprocesowym.
Co się tyczy praw dziecka w razie śmierci jego ojca to należy rozważyć dwie sytuacje:
-
Jeżeli ojciec nie pozostawi testamentu wtedy dziecko bÄ™dzie dziedziczyÅ‚o na podstawie ustawy. Znajdzie wówczas zastosowanie art. 931 § 1 k.c., który wymienia dzieci (obok małżonka) jako dziedziczÄ…ce w pierwszej kolejnoÅ›ci. Dziedziczenie przez dzieci spadkodawcy w pierwszej kolejnoÅ›ci oznacza, że w razie braku małżonka dziedziczÄ… wyÅ‚Ä…cznie dzieci (od dziedziczenia wyÅ‚Ä…czeni sÄ… w takiej sytuacji dalsi krewni np.: rodzice czy rodzeÅ„stwo spadkodawcy). Dzieci spadkodawcy dziedziczÄ… w częściach równych. Przy zaÅ‚ożeniu, że PaÅ„stwa dziecko jest jedynym jakie posiada Pani partner i wykluczajÄ…c, że pozostaje on w zwiÄ…zku małżeÅ„skim z inna kobietÄ…, dziecko PaÅ„stwa bÄ™dzie jedynym spadkobiercÄ…, czyli bÄ™dzie dziedziczyÅ‚o caÅ‚y pozostawiony spadek.
-
Jeżeli natomiast ojciec dziecka sporzÄ…dzi testament, wówczas jego spadkobiercami zostanÄ… osoby bÄ…dź osoba w nim wskazane. Gdyby Pani partner pominÄ…Å‚ w testamencie wasze dziecko nie wskazujÄ…c na nie jako spadkobiercÄ™, wówczas na mocy art. 991 § 1 k.c. bÄ™dzie miaÅ‚o ono prawo do zachowku. Oznacza to, że wasze dziecko chociaż pominiÄ™te przez ojca w testamencie bÄ™dzie miaÅ‚o roszczenie pieniężne (czyli żądanie wypÅ‚acenia okreÅ›lonej sumy) skierowane do ustanowionego spadkobiercy. WysokoÅ›ci zachowku w przypadku gdy uprawnionym jest osoba maÅ‚oletnia, jest równa dwóm trzecim wartoÅ›ci udziaÅ‚u spadkowego, który by mu przypadÅ‚ przy dziedziczeniu ustawowym.
Informacje związane z powyższą opinią można znaleźć w artykułach:
Alimenty - komu się należą i w jakiej wysokości?
WÅ‚adza rodzicielska - prawa i obowiÄ…zki rodziców wobec dziecka
PorzÄ…dek dziedziczenia, czyli kto i w jaki sposób dziedziczy po zmarÅ‚ym, jeÅ›li nie pozostawiÅ‚ on testamentu?
Zachowek - kto jest uprawniony i w jaki sposób to uprawnienie jest realizowane?