Wypłata jednorazowego odszkodowania żonie rencisty zmarłego z powodu choroby zawodowej - opinia prawna

28.9.2006

Stan faktyczny

Moja matka ubiega się wypłatę przez ZUS jednorazowego odszkodowania dla członków rodziny zmarłego rencisty na podstawie ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Jest jedyną osobą uprawnioną do odszkodowania. Zgodnie z art. 13 ww. ustawy odszkodowanie to przysługuje m.in. w przypadku śmierci rencisty uprawnionego do renty z tytułu choroby zawodowej, jeśli zgon nastąpił wskutek tej choroby zawodowej. W tym zakresie ZUS, na podstawie opinii lekarza orzecznika, uznaje prawo do odszkodowania. Moje pytanie dotyczy sposobu obliczenia odszkodowania, który reguluje art. 14 ww ustawy. W szczególności pkt. 7 mówi, że całkowita kwota jednorazowego odszkodowania z tytułu śmierci ubezpieczonego lub rencisty zostaje pomniejszona o kwotę jednorazowego odszkodowania z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, wcześniej wypłaconego temu ubezpieczonemu lub renciście. Ponieważ procentowy uszczerbek na zdrowiu uznany ojcu przed śmiercią wynosi 100%, ZUS stoi na stanowisku, że odszkodowanie nie może zostać wypłacone. Odszkodowanie za uszczerbek na zdrowiu było rzeczywiście wypłacone za 100% tego uszczerbku. Ale moim zdaniem przepis art. 14 pkt. 7 powinien zostać zastosowany literalnie, tj. całkowita kwota odszkodowania z tytułu śmierci powinna zostać pomniejszona o sumaryczną, zwaloryzowaną kwotę wcześniej wypłaconego odszkodowania. Ewidentnie ZUS w swojej decyzji stosuje do obliczenia odszkodowania przepisy art. 11 i 12 ww. ustawy, odnoszące się do odszkodowania z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu – czyli traktuje te dwa różne odszkodowania (wymienione oddzielnie w art. 6) jako tożsame. Czy w takim razie wyraźnie różne zapisy dotyczące sposobów ich obliczania były celowo zastosowane przez ustawodawcę, czy też (podzielając stanowisko ZUS) takie rozróżnienie w sposobie obliczania nie może mieć miejsca?

Opinia prawna

Niniejsza opinia prawna została sporządzona na podstawie ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. z 2002 r. Nr 199, poz. 1637, ze zm.).

Zgodnie z przepisem art. 14 ust. 7 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych jednorazowe odszkodowanie z tytułu śmierci ubezpieczonego lub rencisty, który zmarł wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, pomniejsza się o kwotę jednorazowego odszkodowania z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, wypłaconego temu ubezpieczonemu lub renciście.

Przepis należy interpretować zgodnie z jego brzmieniem. Skoro więc mowa jest w nim o kwocie jednorazowego odszkodowania oznacza to, że należne Pańskiej matce odszkodowanie powinno być wypłacone w wysokości pomniejszonej o konkretną kwotę otrzymanego przez ubezpieczonego (Pańskiego ojca) odszkodowania. W sytuacji gdy kwota odszkodowania wypłaconego Pańskiemu ojcu będzie większa od kwoty należnej Pańskiej matce dopiero wówczas będzie można stwierdzić, że nie otrzyma ona odszkodowania w ogóle.

Zacytowany przepis nie daje podstawy do przyjęcia przy ustalaniu odszkodowania dla rodziny zmarłego, zasady, którą zastosował ZUS w Pańskim przypadku.

Nie można automatycznie uznać, że skoro ubezpieczony otrzymał jednorazowe odszkodowania w wysokości odpowiadającej 20 (względnie 23,5) przeciętnym wynagrodzeniom, a Pańskiej matce przysługuje odszkodowanie stanowiące równowartość 18 przeciętnych wynagrodzeń, to nie zostanie jej ono wypłacone. Różnica między wysokością przeciętnego wynagrodzenia w okresie kiedy ustalane było odszkodowanie na rzecz Pańskiego ojca a wysokością wynagrodzenia w oparciu, o którą powinno zostać dokonane przeliczenie odszkodowania dla Pańskiej matki może być teoretycznie taka, że po dokonaniu stosownych przeliczeń, będzie przysługiwała Pańskiej matce pewna (zapewne niewielka) część odszkodowania. W praktyce jednak wydaje się to mało prawdopodobne. Oczywiście nie oznacza to, że ZUS postąpił prawidłowo, nawet jeśli wynik sprawy będzie taki, na jaki wskazuje ZUS.

Należy również zauważyć, że przy rozliczaniu kwoty wypłaconego ubezpieczonemu (Pańskiemu ojcu) odszkodowania z przyznanym uprawnionemu – tu: Pańskiej matce, odszkodowaniem nie dokonuje się waloryzacji wypłaconej kwoty.

Stanowisko powyższe znalazło potwierdzenie w orzecznictwie, w uchwale Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego - Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 28 lutego 1991 r. (III PZP 24/90) czytamy: „Jednorazowe odszkodowanie należne rodzinie z tytułu śmierci pracownika lub rencisty w związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, zgodnie z przepisem art. 14 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Tekst jednolity: Dz. U. 1983 r. Nr 30 poz. 144 ze zm.: Dz. U. 1989 r. Nr 35 poz. 192; Dz. U. 1990 r. Nr 36 poz. 206), podlega zmniejszeniu o nominalną kwotę wypłaconego pracownikowi odszkodowania z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, bez uwzględnienia wzrostu wielkości stawek jednorazowego odszkodowania przysługującego pracownikowi.”

Mimo, że cytowana uchwała dotyczyła stanu prawnego z roku 1991 to w ocenie opiniującego zachowała ona swą aktualność.

Zespół
e-prawnik.pl

Komentarze