Częściowe zniesienie współwłasności

Odpowiedź prawnika: Częściowe zniesienie współwłasności

W pierwszej kolejności należy podkreślić, że z punktu widzenia prawa nie ma znaczenia fakt, że jeden ze współwłaścicieli mieszka w budynku, innymi słowy, wszyscy trzej współwłaściciele mają prawo do nieruchomości gruntowej zabudowanej budynkiem. Budynek bowiem w rozumieniu przepisów, jest częścią składową nieruchomości.

Drugą ważną informacją jest to, że zniesienia współwłasności może żądać każdy ze współwłaścicieli w każdym czasie (z czego zapewne teraz skorzystał jeden ze współwłaścicieli, o których mowa w pytaniu).

Zgodnie z artykułem 211 kodeksu cywilnego każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości. Jeżeli zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne. Przy podziale gruntu sąd może obciążyć poszczególne części potrzebnymi służebnościami gruntowymi. Rzecz, która nie daje się podzielić, może być przyznana stosownie do okoliczności jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych albo sprzedana stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego. Jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia. W razie rozłożenia dopłat i spłat na raty terminy ich uiszczenia nie mogą łącznie przekraczać lat dziesięciu. W wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie sąd na wniosek dłużnika może odroczyć termin zapłaty rat już wymagalnych.

Przed sądem możecie Państwo złożyć tzw. zgodny wniosek o zniesienie współwłasności omawianej nieruchomości. Taki zgodny podział jest wtedy, gdy wszyscy współwłaściciele złożą zgodny wniosek co do sposobu zniesienia współwłasności. Jeżeli projekt podziału nie jest sprzeczny z prawem, nie sprzeciwia się zasadom współżycia społecznego ani nie narusza w sposób rażący interesu osób uprawnionych, a projektowany sposób podziału nieruchomości na części został zaznaczony na planie sporządzonym według zasad obowiązujących przy oznaczaniu nieruchomości w księgach wieczystych, sąd wyda postanowienie odpowiadające treści wniosku.

Jak to jednak zostało podkreślone w pytaniu ten sposób nie jest możliwy do przeprowadzenia w praktyce, gdyż brak między Państwem zgody.
Skoro brak między współwłaścicielami zgody, a zachodzą przesłanki do zniesienia współwłasności przez podział w naturze (podział fizyczny), sąd dokonuje podziału na części odpowiadające wartością udziałom współwłaścicieli, biorąc pod uwagę wszelkie okoliczności wymagające uwzględnienia przesłanek społeczno-gospodarczych. Różnice wartości wyrównuje się przez dopłaty pieniężne. Inaczej rzecz ujmując, jeżeli działkę z domem da się tak podzielić, że nie naruszy to w żaden sposób praw żadnego z Państwa, sąd tego dokona.

Natomiast zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego we wniosku o zniesienie współwłasności należy dokładnie określić rzecz mającą ulec podziałowi oraz przedstawić dowody prawa własności.
Należy podkreślić, że postępowanie o zniesienie współwłasności jest tzw. postępowaniem nieprocesowym, czyli nie jest wszczynane pozwem, ale wnioskiem.
W postępowaniu o zniesienie współwłasności pozostali współwłaściciele są uczestnikami postępowania i zostaną nie tylko poinformowani przez sąd o jego wszczęciu, ale wezwani do udziału w nim. W obliczu powyższego nie ma potrzeby składania odrębnego wniosku, skoro jeden ze współwłaścicieli taki wniosek złożył.
Co do kosztów, to wnioskodawca będzie musiał liczyć się z koniecznością poniesienia wydatku w postaci tzw. wpisu. Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie określenia wysokości wpisów w sprawach cywilnych cały wpis stosunkowy w sprawie cywilnej oraz w sprawie gospodarczej wynosi:

• do 10.000 zł - 8%, nie mniej jednak niż 30 zł;

• od 10.001 zł do 50.000 zł: od pierwszych 10.000 zł - 800 zł, a od nadwyżki ponad 10.000 zł - 7%;

• od 50.001 do 100.000 zł: od pierwszych 50.000 zł - 3.600 zł, a od nadwyżki ponad 50.000 zł - 6%; 

• powyżej 100.000 zł: od pierwszego 100.000 zł - 6.600 zł, a od nadwyżki ponad 100.000 zł - 5%, nie więcej jednak niż 100.000 zł.

W Państwa przypadku zastosowanie będzie miał przepis paragrafu 26 tego rozporządzenia, który stanowi, iż piątą część wpisu stosunkowego, obliczoną od wartości przedmiotu współwłasności, pobiera się od wniosku w sprawie o zniesienie współwłasności.
O kosztach sąd rozstrzygnie w postanowieniu końcowym o zniesieniu współwłasności.