Działalność gospodarcza jednego z małżonków a majątek wspólny

Odpowiedź prawnika: Działalność gospodarcza jednego z małżonków a majątek wspólny

Z podanych przez Pana informacji wynika, że żona Pana ojca prowadzi aptekę, która jest zarejestrowana tylko na nią przez co rozumiemy, że podmiotem wszelkich praw własności, użytkowania, ewentualnie najmu lub innych form dysponowania nieruchomościami lub ruchomościami związanymi z prowadzeniem tej działalności jak również wszelkich wymaganych zezwoleń, koncesji, itp. jest Pana matka z wyłączeniem męża.

W małżeństwie, w którym obowiązuje ustrój wspólności ustawowej, występują trzy masy majątkowe: majątek wspólny małżonków oraz dwa majątki osobiste każdego z małżonków. Generalnie kodeks rodzinny i opiekuńczy nie ustanawia ogólnego domniemania prawnego na rzecz przynależności składników mienia małżonków do majątku wspólnego. Z konstrukcji unormowania zawartego w art. 31 i 33 wynika, że zasadą jest poddanie wspólności ustawowej ogółu przedmiotów majątkowych należących do małżonków, a przynależność przedmiotów majątkowych do ich majątków osobistych ma charakter wyczerpująco wymienionych wyjątków. Do majątku wspólnego należą przedmioty majątkowe nabyte zarówno przez oboje małżonków, jak i przez jednego z nich. Dla przynależności przedmiotu majątkowego do majątku wspólnego zatem nie ma znaczenia, czy stroną czynności prawnej, której skutkiem jest nabycie przedmiotu majątkowego, są oboje małżonkowie, czy jedno z nich. Przede wszystkim decydujący o zaliczeniu przedmiotów majątkowych do majątku wspólnego małżonków jest czas ich nabycia. Do majątku wspólnego należą bowiem przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej, który to czas nie musi pokrywać się z czasem trwania małżeństwa. Co do zasady wspólność powstaje z mocy samego prawa w chwili zawarcia małżeństwa chyba, że małżonkowie zawarli umowę ustanawiającą rozdzielność majątkową, ewentualnie inaczej modyfikującą majątkową wspólność małżeńską. W opisanej przez Pana sytuacji, małżonkowie nie zawarli żadnej umowy dotyczącej ich wspólnego majątku, nie wiadomo też o żadnej z okoliczności przewidzianej przez art. 53 par. 1 ustawy (orzeczenie ubezwłasnowolnienia lub upadłość jednego z małżonków), wobec czego uznajemy, że wspólność majątkowa trwała przez cały okres małżeństwa. Zgodnie z art. 31 par. 2 ustawy do majątku wspólnego wchodzi wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków (pkt 1). Stają się one składnikiem majątku wspólnego dopiero z chwilą ich pobrania. Wierzytelności z tytułu takich należności należą do majątku osobistego tego z małżonków, który wykonał pracę lub podjął inną działalność zarobkową. Dochody z innej działalności zarobkowej, w rozumieniu tego przepisu, to niebędące wynagrodzeniem za pracę wszelkie dochody z jakiejkolwiek działalności podjętej przez małżonka w celach zarobkowych. Dochodami takimi są np. wynagrodzenie należne na podstawie umowy agencyjnej, umowy o dzieło, umowy zlecenia a także innych umów nienazwanych, do których stosuje się przepisy o zleceniu. Są nimi także dochody osiągane z prowadzonej przez małżonka działalności gospodarczej, np. przedsiębiorstwa należącego do jego majątku osobistego. Nie będą zaś nimi inne wierzytelności (nie będące dochodami z tej działalności) przysługujące małżonkowi, powstałe w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. Z powoływanej przez Pana sytuacji właśnie z takimi dochodami (podkreślamy jeszcze raz nie wierzytelnościami, związanymi z prowadzeniem przez małżonka działalności) będziemy mieli do czynienia w przypadku apteki Pana matki.

Do majątku wspólnego należą również wszelkie dochody z tego majątku (z przedmiotów wchodzących w skład majątku wspólnego). Należą do niego również dochody z majątku osobistego małżonka. Przez dochód z majątku, według Kodeksu cywilnego, rozumie się pożytki naturalne, cywilne i prawne.

Pożytkami naturalnymi rzeczy są jej płody i inne odłączone od niej części składowe, jeżeli według zasad prawidłowej gospodarki stanowią normalny dochód z rzeczy (art. 53 par. 1 Kodeksu cywilnego, k.c.). Pożytki cywilne rzeczy to dochody, które rzecz przynosi na podstawie stosunku prawnego (art. 53 par. 2) np. czynsz z najmu lub dzierżawy. Pożytkami prawa są dochody, które prawo to przynosi zgodnie ze swym społeczno-gospodarczym przeznaczeniem (art. 54 k.c.). Pożytkami takimi są np. odsetki od wierzytelności czy odsetki od wkładów oszczędnościowych.

Nie ulega też wątpliwości, że do majątku wspólnego należą również wierzytelności z tytułu dochodów z majątku wspólnego. Wobec powyższego należy ustalić czy przedmioty wchodzące w skład wymienionych wyżej majtków przynoszą dochody, w którejś z również wymienionych postaci i zaliczyć je do majtku wspólnego małżonków. Ostatni składnik, o którym mówi art. 31 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego są środki zgromadzone na rachunku funduszu emerytalnego każdego z małżonków, które podobnie wchodzą w skład majątku wspólnego.