Kara umowna w umowie pożyczki

Odpowiedź prawnika: Kara umowna w umowie pożyczki

Kara umowna jest to rodzaj sankcji za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania niepieniężnego. Zgodnie bowiem z brzmieniem art. 483 § 1 k.c.: można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). Kara pieniężna nie może służyć dłużnikowi do zwolnienia się przez jej zapłatę ze zobowiązania, które kara umowna zabezpiecza. Zgodnie bowiem z treścią art. 483 § 2 k.c. dłużnik nie może bez zgody wierzyciela zwolnić się ze zobowiązania przez zapłatę kary umownej.

Jak wskazują powyższe rozważania instytucja kary umownej ma zastosowanie jedynie do zobowiązań niepieniężnych, nie może być natomiast stosowana do niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań pieniężnych. Kategoryczne brzmienie przytaczanego przepisu prowadzi do wniosku, że przepis ten w powyższym zakresie ma charakter iuris cogentis, co oznacza niedopuszczalność zastrzeżenia kary umownej co do zobowiązania pieniężnego, a także nieważność takiej klauzuli, gdy już została zawarta.

Świadczenia pieniężne to takie których wartość wyrażona jest w pieniądzu. W takich wypadkach nie można dochodzić zapłaty kary umownej. Natomiast, gdy dłużnik zwleka z zapłatą świadczenia pieniężnego wtedy wierzycielowi należą się odsetki za opóźnienie.

Nie jest dopuszczalne kumulatywne zastrzeżenie - na wypadek opóźnienia się dłużnika ze spełnieniem świadczenia pieniężnego - obowiązku zapłaty określonej sumy pieniężnej oraz odsetek ustawowych.

W ujęciu Kodeksu cywilnego pożyczka jest umową konsensualną, polegającą na zgodnym oświadczeniu woli stron - dającego i biorącego pożyczkę - mocą którego dający zobowiązuje się przenieść na biorącego własność określonej ilości pieniędzy albo innych rzeczy oznaczonych co do gatunku, natomiast biorący zobowiązuje się zwrócić takie rzeczy, jakie otrzyma. Przedmiotem pożyczki może być suma pieniężna wyrażona w walucie polskiej lub obcej, pozostającej w obiegu. Natomiast pojęcie „rzeczy oznaczone co do gatunku" - niemożliwe do generalnego określenia - należy oceniać według woli stron w każdym konkretnym przypadku. Przykładem rzeczy, które można oznaczyć co do gatunku, są płody rolne, surowce, towary przemysłowe. Chodzi więc o takie przedmioty, które określa się miarą, wagą i ilością (por. Gudowski Jacek [w:] Dmowski Stanisław, Sychowicz Marek, Ciepła Helena, Kołakowski Krzysztof, Wiśniewski Tadeusz, Żuławska Czesława, Gudowski Jacek, Bieniek Gerard - Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania. Tom II. Warszawa 2009 Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis (wydanie IX) ss. 1098).

Zatem, aby odpowiedzieć na Pana pytanie, wpierw należy dowiedzieć się, czy umowa pożyczki obejmuje zobowiązanie pieniężne. W przypadku, gdy świadczenie jest pieniężne - klauzula kary umownej będzie nieważna i nie będzie można jej dochodzić przed sądem, natomiast, gdyby świadczenie nie było pieniężne - klauzula kary umownej będzie ważna i będzie można jej dochodzić przed sądem.