Karalność niepłacenia alimentów

Odpowiedź prawnika: Karalność niepłacenia alimentów

Przestępstwo niealimentacji karane jest na podstawie art. 209 kodeksu karnego. Zgodnie z tym przepisem czynem zabronionym nie jest każdy przypadek zalegania ze świadczeniami alimentacyjnymi, ale tylko uporczywe niepłacenie tych świadczeń. Pod pojęciem "uporczywości" rozumie się tu nieuiszczanie tych świadczeń pomimo, iż zobowiązany jest do tego w stanie.

Tak też stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z 19 grudnia 1979 r.  (V KRN 297/79, OSNPG 1980, nr 6, poz. 79): „uchylanie się od obowiązku łożenia na utrzymanie osoby uprawnionej do alimentacji zachodzi wtedy, gdy zobowiązany, mając obiektywną możliwość wykonywania tego obowiązku, nie dopełnia go ze złej woli. "Uporczywe„ uchylanie się oznacza długotrwałe postępowanie nacechowane nieustępliwością. W pojęciu uchylania się jest zawarty negatywny stosunek psychiczny osoby zobowiązanej do nałożonego na nią obowiązku, sprawiający, że nie dopełnił on tego obowiązku, mimo że ma możliwości jego wykonania". 

Nie każde nawet uporczywe uchylanie się od obowiązku alimentacji powoduje odpowiedzialność karną, a jedynie takie, które osobę uprawnioną naraziło na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych. 

Nie znając położenia dłużnika i wierzyciela alimentacyjnego w tej sytuacji nie jesteśmy w stanie określić, czy jego zachowanie nosiło znamiona „uporczywego" niedopełniania obowiązku alimentacyjnego (możliwe jest, iż tak duża zaległość powstała dlatego, że z jakiś powodów nie był on w stanie spełniać tych świadczeń).

Przestępstwo z art. 209 jest wszczynane na wniosek złożony przez pokrzywdzonego, organ pomocy społecznej lub organ udzielający odpowiedniego świadczenia rodzinnego albo zaliczki alimentacyjne. Przy czym w rozumieniu tego przepisu pokrzywdzonym jest uprawniony do alimentów, a nie wierzyciel z innego tytułu, który nie może zaspokoić swych roszczeń ze względu na zaległości alimentacyjne (wynika to chociażby z treści par. 3 art. 209 - tylko wierzyciel alimentacyjny może uzyskać świadczenie rodzinne bądź zaliczkę alimentacyjną).

Przy czym zgodnie z art. 209 par. 3 ściganie będzie odbywało się z urzędu, jeżeli pokrzywdzonemu przyznano odpowiednie świadczenie rodzinne albo zaliczkę alimentacyjną. Jeśli zatem osoba uprawniona do alimentów otrzymała odpowiednie świadczenie, to złożenie przez nią wniosku nie jest konieczne dla wszczęcia postępowania karnego. W takim wypadku każdy może złożyć doniesienie o popełnieniu przestępstwa, którego zasadność oceni właściwy organ i ewentualnie rozpocznie postępowanie karne z urzędu.