Kiedy składać wniosek o przywrócenie terminu

Odpowiedź prawnika: Kiedy składać wniosek o przywrócenie terminu

Zgodnie z art. 169. § 1 k.p.c. pismo z wnioskiem o przywrócenie terminu wnosi się do sądu, w którym czynność miała być dokonana, w ciągu tygodnia od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu. Natomiast wniosek spóźniony lub z mocy ustawy niedopuszczalny sąd odrzuci na posiedzeniu niejawnym (art. 171 k.p.c.). Nadto po upływie roku od uchybionego terminu, jego przywrócenie jest dopuszczalne tylko w wypadkach wyjątkowych (art. 169 § 4 k.p.c.). Ocena czy takie okoliczności nastąpiły należy wyłącznie do sądu.

Z powyższego wynika, iż po pierwsze początek tygodniowego okresu, w jakim należy złożyć wniosek o przywrócenie terminu przypada na moment, w którym ustaje przeszkoda do jego złożenia, np. w przypadku choroby - termin tygodniowy będzie biec od pierwszego dnia po jej ustaniu. Powyższe wyklucza zatem oczekiwanie na postępowanie sądu po uchybieniu terminowi - może to bowiem doprowadzić do upływu tygodniowego terminu do przywrócenia tegoż wniosku. Po drugie wniosek o przywrócenie terminu musi spełniać prócz przesłanek przewidzianych dla pisma procesowego (art. 126 i n. k.p.c.), także przesłanki wymienione w art. 168 i n. k.p.c. - ich niespełnienie spowoduje odrzucenie wniosku jako niedopuszczalnego z mocy ustawy. Skutek prawny wniosku należy, więc oceniać przez pryzmat złożenia go w odpowiednim terminie oraz spełniania przezeń wszystkich ustawowych przesłanek. Uchybienie jednemu z tych warunków, spowoduje odrzucenie wniosku. Konsekwencja ta będzie oczywiście bezprzedmiotowa, w przypadku gdyby okazało się, iż do uchybienia terminu nie doszło.

Wskazane wyżej, dodatkowe przesłanki wniosku o przywrócenie terminu do dokonania czynności procesowej, to:

1. brak winy wnioskodawcy w uchybieniu terminowi,

2. istnienie ujemnych dla strony skutków procesowych związanych z uchybieniem terminowi,

3. uprawdopodobnienie okoliczności uzasadniających wniosek.

Brak jest przy tym jasnych, ustawowych kryteriów jak oceniać pierwszą z przesłanek, tj. brak winy wnioskodawcy w uchybieniu terminowi. Przepis art. 168 § 1 k.p.c. daje sądowi szerokie możliwości w tym zakresie.

Jako kryterium przy ocenie istnienia winy lub jej braku w uchybieniu terminu procesowego przyjmuje się powszechnie obiektywny miernik staranności, jakiej można wymagać od strony dbającej należycie o swoje interesy (Postanowienie Sądu Najwyższego  z 14.1.1972 r., II CRN 448/71, OSP 1972, Nr 7-8, poz. 144). Ocena braku winy pozostawiona została uznaniu sądu. Daje to sądowi możliwość uwzględnienia wszelkich okoliczności. Orzekając w przedmiocie przywrócenia terminu sąd winien mieć na uwadze kompromis polegający na tym, by z jednej strony nie przywracać terminów pochopnie i nie wprowadzać do stosunków procesowych elementu niepewności, z drugiej zaś, by nie zamykać stronie drogi do obrony jej praw. W nauce prawa, a także w orzecznictwie sądowym, do przyczyn uznawanych za niezawinione zalicza się z reguły: przerwę w komunikacji, powódź, pożar oraz nagłą chorobę strony (jej przedstawiciela ustawowego i nieprofesjonalnego pełnomocnika), która nie pozwoliła na wyręczenie się inną osobą. (Dmowski, Komantarz do art. 168 k.p.c. [w:] K.Piasecki [red.] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Waszawa 2006, Legalis). Do innych przyczyn należy zaliczyć:

• udzielenie stronie przez pracownika sądowego wadliwej informacji co do terminów zaskarżenia, wnoszenia opłat itd. (tak SN w post. z 7.8.1957 r., IV CZ 137/57, RPEiS 1958, Nr 3, s. 336); 

• nieprawidłowość w doręczeniu stronie pisma sądowego (por. post. SN z 25.11.1958 r., II CZ 76/58, PiP 1963, Nr 11, s. 728);

• nieuznanie przez bank za pilne zobowiązania właściciela konta (będącego stroną w procesie) z tytułu opłaty od rewizji i w konsekwencji zrealizowanie go przelewem po upływie terminu (por. post. SN z 9.9.1962 r., IV CR 48/61, RPEiS 1962, Nr 4, s. 302).

Ujemny dla strony skutek procesowy przejawia się dla niej poprzez niekorzystne rozstrzygnięcie toczącego się postępowania na skutek np. odrzucenia zażalenia, apelacji, skargi kasacyjnej, pominięcie wniosku dowodowego - które zostały złożone po terminie. Nadto ujemne skutki procesowe, to takie, które nie mogą zostać usunięte w inny sposób, jak poprzez wniosek o przywrócenie terminu, np. przez ponowne złożenie wniosku, bądź pisma (Dmowski, Komantarz do art. 168 k.p.c. [w:] K.Piasecki [red.] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Waszawa 2006, Legalis).

Uprawdopodobnieniem jest zaś przytoczenie twierdzeń i wskazanie okoliczności uzasadniających, z których wynika przekonanie o prawdziwości tych twierdzeń strony (Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 12 maja 2006 r., V CZ 29/2006, publ. LexPolonica). Nadto wskazać należy, iż to  do sądu, a nie do strony należy ocena, czy nastąpiło uprawdopodobnienie. W tym przedmiocie sąd nie jest związany twierdzeniami wniosku, gdyż istota uprawdopodobnienia sprowadza się do przekonania sądu o przynajmniej prawdopodobieństwie zaistnienia faktów, na które powołuje się strona domagająca się przywrócenia terminu. Przekonanie sądu powinno opierać się o obiektywne przesłanki, wynikające z przytoczonych we wniosku twierdzeń. Jeżeli twierdzenia strony nie przekonują sądu w omawianym znaczeniu, to sąd władny jest zbadać podstawę wniosku na rozprawie, przy czym przedmiotem rozprawy nie jest udowodnienie okoliczności uzasadniających wniosek o przywrócenie terminu, lecz ich uprawdopodobnienie (Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 26 listopada 1996 r., II CKN 23/96, publ. LexPolonica). Ograniczenie obowiązku wnioskodawcy jedynie do uprawdopodobnienia określonych faktów oznacza, iż nie musi on przedstawiać dowodów potwierdzających zaistnienie przesłanek wniosku, a jedynie takie, które wysoce uprawdopodobniają, iż takie okoliczności miały miejsce.