Nadużywanie władzy rodzicielskiej przez rodziców

Odpowiedź prawnika: Nadużywanie władzy rodzicielskiej przez rodziców

Jak podkreśla H. Ciepła: „Przez nienależyte wykonywanie władzy rodzicielskiej należy rozumieć zarówno zawinione, jak i niezawinione niewłaściwe postępowanie rodziców. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w uchwale pełnego składu Izby Cywilnej z 9 czerwca 1976 r., III CZP 46/75, LexPolonica nr 309029 (OSNCP 1976, nr 9, poz. 184), w wypadku nieprawidłowego wykonywania władzy rodzicielskiej (zarówno z przyczyn zawinionych, jak i niezawinionych) sąd opiekuńczy może skorzystać z szerokiego wachlarza środków zaradczych. Zasadą jest, że sąd ten może wydać każde zarządzenie, jakie w danych okolicznościach jest konieczne lub celowe ze względu na dobro dziecka” - w „Komentarz...”.
Skutki nadużywania władzy rodzicielskiej określają art. 109 oraz 110 Kodeksu rodzinnego:
Art. 109. § 1. Jeżeli dobro dziecka jest zagrożone, sąd opiekuńczy wyda odpowiednie zarządzenia.
§ 2. Sąd opiekuńczy może w szczególności:
1) zobowiązać rodziców oraz małoletniego do określonego postępowania lub skierować rodziców do placówek albo specjalistów zajmujących się terapią rodzinną, poradnictwem lub świadczących rodzinie inną stosowną pomoc z jednoczesnym wskazaniem sposobu kontroli wykonania wydanych zarządzeń,
2) określić, jakie czynności nie mogą być przez rodziców dokonywane bez zezwolenia sądu, albo poddać rodziców innym ograniczeniom, jakim podlega opiekun,
3) poddać wykonywanie władzy rodzicielskiej stałemu nadzorowi kuratora sądowego,
4) skierować małoletniego do organizacji lub instytucji powołanej do przygotowania zawodowego albo do innej placówki sprawującej częściową pieczę nad dziećmi,
5) zarządzić umieszczenie małoletniego w rodzinie zastępczej albo w placówce opiekuńczo-wychowawczej.
§ 3. Sąd opiekuńczy może także powierzyć zarząd majątkiem małoletniego ustanowionemu w tym celu kuratorowi.
§ 4. W wypadku, o którym mowa w § 2 pkt 5, sąd opiekuńczy zawiadamia o wydaniu orzeczenia właściwą jednostkę organizacyjną pomocy społecznej, która udziela rodzinie dziecka odpowiedniej pomocy i składa sądowi opiekuńczemu sprawozdania dotyczące sytuacji rodziny i udzielanej pomocy, w terminach określonych przez sąd, a także współpracuje z kuratorem sądowym. Sąd opiekuńczy, ze względu na okoliczności uzasadniające umieszczenie małoletniego w rodzinie zastępczej albo w placówce opiekuńczo-wychowawczej, może także ustanowić nadzór kuratora sądowego nad sposobem wykonywania władzy rodzicielskiej nad małoletnim.
Sąd opiekuńczy może więc np. zobowiązać rodziców do określonego postępowania bądź skierować ich do specjalistów zajmujących się poradnictwem rodzinnym. Sąd może też określić, że pewne czynności wiążące się z wykonywaniem władzy rodzicielskiej nie mogą być wykonywane bez zezwolenia sądu. Kolejną możliwością jest wyznaczenie kuratora sądowego, który będzie sprawował nadzór na prawidłowością wykonywania władzy rodzicielskiej. Dalej należy wskazać na możliwość skierowania małoletniego do placówki sprawującej częściową pieczę nad dziećmi, a w skrajnych sytuacjach dojść może do umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej lub placówce opiekuńczo-wychowawczej (domu dziecka). Kurator może zostać ustanowiony także specjalnie dla zarządu majątkiem małoletniego. Najostrzejszym środkiem ingerencji sądu w stosunki między rodzicami a dziećmi jest pozbawienie rodziców władzy rodzicielskiej.