Ochrona i podobieństwo firmy przedsiębiorcy

Odpowiedź prawnika: Ochrona i podobieństwo firmy przedsiębiorcy

Pytanie dotyka niezwykle istotnego i złożonego zagadnienia ochrony firmy (oznaczenia) przedsiębiorcy. Na wstępie wypada zauważyć, iż opisany w nim stan mógłby zostać zakwalifikowany jako czyn nieuczciwej konkurencji w rozumieniu Ustawy z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. W myśl art. 5 Ustawy, czynem nieuczciwej konkurencji jest takie oznaczenie przedsiębiorstwa, które może wprowadzić klientów w błąd co do jego tożsamości, przez używanie firmy, nazwy, godła, skrótu literowego lub innego charakterystycznego symbolu wcześniej używanego, zgodnie z prawem, do oznaczenia innego przedsiębiorstwa. W celu przeciwdziałania  sytuacji, w której oznaczenie przedsiębiorstwa np. nazwiskiem przedsiębiorcy może wprowadzić inne osoby w błąd co do tożsamości z innym przedsiębiorstwem, które wcześniej używało podobnego oznaczenia, przedsiębiorca powinien podjąć środki mające na celu usunięcie niebezpieczeństwa wprowadzenia w błąd osób trzecich.

Firma (oznaczenie) przedsiębiorcy jest dobrem osobistym przedsiębiorcy i jako taka podlega ochronie. Ochrona ta powstaje przy tym z chwilą przyjęcia przez przedsiębiorcę danej firmy, niezależnie od tego, czy sam przedsiębiorca i jego firma zostaną np. uwidocznieni w rejestrze przedsiębiorców i nie jest przy tym uzależniona od tego, czy przedsiębiorca używa firmy w stosunkach obrotu (ochrona zatem trwa nadal w sytuacji, gdy przedsiębiorca zawiesił prowadzenie działalności gospodarczej, lecz firma nadal pozostaje ujawniona w rejestrze).

W piśmiennictwie uznaje się, iż ochrona firmy uwarunkowana jest istnieniem dwóch przesłanek: po pierwsze zachowanie osoby trzeciej (w tym wypadku pytającego) zagraża lub narusza firmę uprawnionego oraz bezprawność tego zachowania jako druga przesłanka ochrony (rozumiana jako okoliczność sprzeczna z ustawą, czynnością prawną lub decyzją właściwego organu).

Powyższe uwagi rozciągają się zatem na okoliczności, które istnieją niezależnie od ochrony przewidzianej dla znaków towarów stosownie do przepisów Ustawy z 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej.

W myśl art. 43³ kodeksu cywilnego, firma przedsiębiorcy powinna się odróżniać dostatecznie od firm innych przedsiębiorców prowadzących działalność na tym samym rynku.

Firma nie może wprowadzać w błąd, w szczególności co do osoby przedsiębiorcy, przedmiotu działania, miejsca działalności, źródeł zaopatrzenia. Należy zatem zbadać, czy przedsiębiorca posiadający firmę o podobnym (lub tożsamym) brzmieniu do firmy pytającego działa na tym samym, co pytający, rynku. Jeżeli nie – problemu wydaje się nie być. W przypadku pozytywnej zaś odpowiedzi należy wziąć pod uwagę przesłanki wskazane w cytowanym wyżej przepisie, czyli zbadać, czy firma pytającego nie wprowadza w błąd co do osoby przedsiębiorcy, przedmiotu działania, miejsca działalności, źródeł zaopatrzenia. W przypadku zaistnienia którejkolwiek z przesłanek trzeba uznać, iż prawo przedsiębiorcy do ochrony firmy zostało naruszone.

Jako że prawo do ochrony firmy realizuje się już na etapie postępowania rejestrowego danego podmiotu, na sądzie rejestrowym spoczywa również obowiązek realizacji prawa do ochrony firmy.

Odpowiadając zaś na pytanie w kwestii rejestracji firmy pytającego jako znaku towarowego należy wziąć pod uwagę skutki prawne, jakie przewidują przepisy Ustawy – Prawo własności przemysłowej, w szczególności w art. 153 – 163 Ustawy. Nie wchodząc w szczegóły – jako że regulacja ustawowa ma wyczerpujący charakter – należy uznać, iż uprawniony z prawa ochronnego na znak towarowy nie może zakazać posługiwania się przez inną osobę nazwą, pod którą prowadzi ona działalność gospodarczą, jeżeli nazwa ta nie jest używana w charakterze oznaczenia towarów będących przedmiotem tej działalności i nie zachodzi możliwość wprowadzenia odbiorców w błąd co do pochodzenia towarów, w szczególności ze względu na różny profil działalności lub lokalny zasięg używania tej nazwy (art. 158 ust. 1 Ustawy). Jest to w istocie odpowiedź także na wątpliwości pytającego co do skutków prawnych używania przez niego firmy o tożsamym lub podobnym brzmieniu do firmy innego przedsiębiorcy, jeżeli firma była uprzednio zarejestrowana jako znak towarowy.