Ochrona prawnoautorska

Odpowiedź prawnika: Ochrona prawnoautorska

W niniejszym pytaniu należy wskazać na następujący przepis ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych:

Art.4.Nie stanowią przedmiotu prawa autorskiego:

1)akty normatywne lub ich urzędowe projekty;

2)urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole;

3)opublikowane opisy patentowe lub ochronne;

4)proste informacje prasowe.

Powyższy przepis pozwala na przyjęcie założenia, że będące projekt graficzny będących w obiegu polskich banknotów nie podlega autorskoprawnej ochronie będąc znakiem o charakterze urzędowym. W doktrynie dominuje to stanowisko, choć rozażane jest również ograniczenie tego rodzaju wyłączeń ze względu na cel eksploatacji. Jak wskazuje literatura: "Wyłączenia spod ochrony autorskiej przewidziane w art. 4 mają charakter „całkowity" w tym sensie, że wytwory intelektualne usytuowane w którejkolwiek z wyliczonych w tym przepisie kategorii materiałów są pozbawione autorskoprawnej ochrony zarówno w przypadku eksploatacji tych materiałów w całości, jak i w części oraz niezależnie od kontekstu eksploatacji. Tej konkluzji może być przeciwstawiony pogląd, według którego wyłączenia odnoszą się jedynie do takiego wykorzystania, które odpowiada podstawowej funkcji właściwej dla danej kategorii; wykorzystanie w innym celu objęte jest ochroną na ogólnych zasadach. Na przykład, choć graficzne projekty banknotów nie podlegają wprawdzie autorskoprawnej ochronie jako urzędowe znaki (lub ewentualnie jako składnik aktu normatywnego), to jednak ich przedstawienie np. na plakatach reklamujących określone towary czy usługi bankowe wymagałoby zgody uprawnionego z tytułu praw autorskich. Uważamy, iż dla takiej interpretacji nie ma podstaw w treści art. 4. Przepis ten zawiera dyspozycję o charakterze generalnym, w myśl której nie stanowią przedmiotu ochrony pewne kategorie wytworów intelektu, i to bez żadnych zastrzeżeń co do celu i pola ich eksploatacji. Dotyczy to oczywiście zarówno całości tych wytworów, jak i ich dowolnie wyodrębnianych części. Zauważmy przy tym, że trudną do zaakceptowania konsekwencją kwestionowanej tu wykładni byłaby okoliczność, iż przytoczenie aktu normatywnego w reklamie lub w utworze fikcjonalnym prowadziłoby do przyjęcia w tym zakresie ochrony płynącej z przepisów prawa autorskiego, łącznie z roszczeniami zakazowymi." (:Janusz Barta (red.), Ryszard Markiewicz (red.) Komentarz do art.4 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych)

Zgadzamy się z powyższym stanowiskiem, wskazującym, że wykorzystanie graficznego przedstawienia banotów będących w obiegu nie jest naruszeniem prawa autorskiego mocą wyłączenia z art. 4.

W przedmiocie drugiego pytania, należy zauważyc, że jeśli tak stworzona kompozycja będzie spełniała przesłanki utworu w rozumieniu prawa autorskiego, a więc działalności twórczej o indywidualnym charakterze, będzie ona chroniona na ogólnych zasadach wynikających z prawa autorskiego.