Odprawa pieniężna przy porozumienie stron czy rozwiązaniu umowy z uwagi na likwidacje stanowiska?

Odpowiedź prawnika: Odprawa pieniężna przy porozumienie stron czy rozwiązaniu umowy z uwagi na likwidacje stanowiska?

Niniejsza opinia została sporządzona na podstawie przepisów ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U.2003.90.844) – dalej: u.s.z.r.; ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U.2013.674 j.t.) - dalej: u.p.z. oraz aktualnych komentarzy doktryny i orzecznictwa odnoszących się do rozpatrywanych kwestii.

Odprawa pieniężna

Zgodnie z art. 8 u.s.z.r., pracownikom w razie rozwiązania stosunku pracy z przyczyn ich niedotyczących, przysługuje odprawa pieniężna.

art. 8 u.s.z.r. 1. Pracownikowi, w związku z rozwiązaniem stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości:

1) jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata;

2) dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat;

3) trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat.

2. Przy ustalaniu okresu zatrudnienia, o którym mowa w ust. 1, przepis art. 36 § 11 Kodeksu pracy stosuje się odpowiednio.

3. Odprawę pieniężną ustala się według zasad obowiązujących przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy.

4. Wysokość odprawy pieniężnej nie może przekraczać kwoty 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy.

Powyższy przepis – na mocy odesłania zawartego w art. 10 ust. 1 u.s.z.r. – stosuje się również w przypadku zwolnienia indywidualnego, gdy zwolnienie dotyczy przyczyn niezwiązanych z pracownikiem, jeśli pracodawca tak jak w tym przypadku zatrudnia co najmniej 20 osób.

Przyczyny niedotyczące pracownika to wszelkie powody ekonomiczne lub organizacyjne, która uzasadniają rozwiązanie stosunku pracy. Słusznie wskazuje Krzysztof W. Baran w Komentarz do art. 10 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, iż jeżeli chodzi o pojęcie przyczyn niedotyczących pracownika , to w gospodarce funkcjonującej w oparciu o założenia zbliżone do wolnorynkowych w praktyce stosunków przemysłowych mają one zazwyczaj wymiar ekonomiczno-finansowy, organizacyjno-strukturalny bądź technologicznoekologiczny. W praktyce najczęściej przyczyną zwolnienia jest likwidacja stanowiska pracy. Również innego rodzaju zmiany organizacyjne wiążące się z redukcją etatów są podstawą rozwiązania stosunku pracy. Muszą być one jednak konkretne i rzeczywiste. W tym miejscu warto zaakcentować, że przyczyną rzeczywistą jest nie tylko ta, która istnieje w chwili złożenia pracownikowi oświadczenia woli, ale także ta, która ma się spełnić w nieodległym terminie, a tym bardziej taka, która się w tym terminie spełnia. Istnienie stanowiska pracy w dniu wypowiedzenia umowy o pracę nie jest zatem równoznaczne z brakiem rzeczywistej przyczyny, o ile w późniejszym okresie stanowisko to zostało faktycznie zlikwidowane (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 października 1999 r. I PKN 290/99).

Wskazane przez Pana okoliczności rozwiązania stosunku pracy, jak najbardziej należy uznać za organizacyjne – łączą się z likwidacją stanowiska pracy

Liczba pracowników dotkniętych zwolnieniem (rozwiązaniem umowy za porozumieniem stron) nie ma znaczenia z punktu widzenia Pańskiego prawa do odprawy. Zaznaczamy jednak, iż u.s.z.r. znajduje zastosowanie do pracodawców zatrudniających w przeliczeniu na pełen etat co najmniej 20 pracowników. Liczba ta odnosi się do wszystkich jednostek organizacyjnych pracodawcy, nawet położonych w różnych miejscowościach, województwach czy krajach. Drugą przesłanką zastosowania ustawy – a tym samym prawa do odprawy – jest wystąpienie wskazanych już przyczyn rozwiązania stosunku pracy po stronie pracodawcy.

Najkorzystniejszym więc rozwiązaniem dla Pana będzie rozwiązanie umowy za porozumieniem stron, oczywiście ze wskazaniem przyczyn rozwiązania umowy – dotyczących pracodawcy (ewentualnie rozwiązanie umowy przez samego pracodawcę z tych właśnie przyczyn). Wówczas przysługiwać będzie prawo otrzymania odprawy w wysokości 3-miesięcznego wynagrodzenia. Możliwość domagania się odprawy z tytułu zwolnienia z pracy może zostać przewidziana również w regulaminie wynagradzania obowiązującego u Pana pracodawcy.

Zasiłek dla bezrobotnych:

Rozwiązanie umowy o pracę z przyczyn niedotyczących pracownika, ma też znaczenie dla ewentualnego skorzystania przez Pana z prawa otrzymania zasiłku dla bezrobotnych. W tym kontekście istotne znaczenie ma treść art. 75 u.p.z.

Art. 75 u.p.z. 1. Prawo do zasiłku nie przysługuje bezrobotnemu, który:

1) odmówił bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, szkolenia, stażu, przygotowania zawodowego dorosłych, wykonywania prac interwencyjnych, robót publicznych, poddania się badaniom lekarskim lub psychologicznym, mającym na celu ustalenie zdolności do pracy lub udziału w innej formie pomocy określonej w ustawie;

1a) po skierowaniu nie podjął szkolenia, przygotowania zawodowego dorosłych, stażu, wykonywania prac, o których mowa w art. 73a, lub innej formy pomocy określonej w ustawie;

2) w okresie 6 miesięcy przed zarejestrowaniem w powiatowym urzędzie pracy rozwiązał stosunek pracy lub stosunek służbowy za wypowiedzeniem albo na mocy porozumienia stron, chyba że porozumienie stron nastąpiło z powodu upadłości, likwidacji pracodawcy lub zmniejszenia zatrudnienia z przyczyn dotyczących zakładu pracy albo rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego za wypowiedzeniem lub na mocy porozumienia stron nastąpiło z powodu zmiany miejsca zamieszkania lub pracownik rozwiązał umowę o pracę w trybie art. 55 § 11 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy;

3) w okresie 6 miesięcy przed zarejestrowaniem się w powiatowym urzędzie pracy spowodował rozwiązanie ze swej winy stosunku pracy lub stosunku służbowego bez wypowiedzenia;

4) otrzymał przewidziane w odrębnych przepisach świadczenie w postaci jednorazowego ekwiwalentu pieniężnego za urlop górniczy, jednorazowej odprawy socjalnej, zasiłkowej, pieniężnej po zasiłku socjalnym, jednorazowej odprawy warunkowej lub odprawy pieniężnej bezwarunkowej;

5) otrzymał odszkodowanie za skrócenie okresu wypowiedzenia umowy o pracę;

6) (uchylony);

7) odbywa odpłatną praktykę absolwencką i otrzymuje z tego tytułu miesięczne świadczenie pieniężne w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę;

8) zarejestrował się jako bezrobotny w okresie, zgłoszonego do ewidencji działalności gospodarczej, zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej;

9) w okresie 6 miesięcy przed zarejestrowaniem się w powiatowym urzędzie pracy rozwiązał stosunek pracy zawarty na podstawie skierowania przez urząd pracy do pracodawcy otrzymującego w ramach tego skierowania grant, świadczenie aktywizacyjne albo dofinansowanie wynagrodzenia, przed upływem okresów określonych odpowiednio w art. 60a ust. 4, art. 60b ust. 2 oraz art. 60d ust. 2.

2. Bezrobotnemu, o którym mowa w ust. 1, spełniającemu warunki określone w art. 71, zasiłek przysługuje:

1) po upływie okresu wskazanego w art. 33 ust. 4 pkt 3 - w przypadku wymienionym w ust. 1 pkt 1 i 1a;

2) po okresie 90 dni od dnia zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy - w przypadku wymienionym w ust. 1 pkt 2 i 8;

3) po okresie 180 dni od dnia zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy - w przypadku wymienionym w ust. 1 pkt 3 i 9;

4) po upływie okresu, za który otrzymał ekwiwalent, odprawę lub odszkodowanie, o których mowa w ust. 1 pkt 4 i 5;

5) po zakończeniu odbywania praktyki absolwenckiej i otrzymywania z tego tytułu miesięcznie świadczenia pieniężnego w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę.

3. Bezrobotny, który w okresie nie dłuższym niż 10 dni przebywa za granicą lub pozostaje w innej sytuacji powodującej brak gotowości do podjęcia zatrudnienia, nie zostaje pozbawiony statusu bezrobotnego, jeżeli o zamierzonym pobycie za granicą lub pozostawaniu w sytuacji powodującej brak gotowości do podjęcia zatrudnienia zawiadomił powiatowy urząd pracy. Zasiłek za ten okres nie przysługuje. Całkowity okres zgłoszonego pobytu za granicą oraz braku gotowości do pracy z innego powodu nie może przekroczyć łącznie 10 dni w okresie jednego roku kalendarzowego.

4. Bezrobotny, który nabył w Rzeczypospolitej Polskiej prawo do świadczeń z tytułu bezrobocia i udaje się do innego państwa, o którym mowa w art. 1 ust. 3 pkt 2 lit. a-c, w celu poszukiwania pracy, zachowuje prawo do tych świadczeń na zasadach określonych w przepisach o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

5. (uchylony).

6. Bezrobotny jest obowiązany do składania lub przesyłania powiatowemu urzędowi pracy pisemnego oświadczenia o przychodach pod rygorem odpowiedzialności karnej oraz innych dokumentów niezbędnych do ustalenia jego uprawnień do świadczeń przewidzianych w ustawie w terminie 7 dni od dnia uzyskania przychodów.

Aby mógł Pan pobierać zasiłek dla bezrobotnych bez wyczekiwania 90 dni od dnia rejestracji (który to okres równocześnie pomniejsza łączny czas pobierania zasiłku), musi Pan zadbać o odpowiednie postanowienie w dokumencie dotyczącym rozwiązania stosunku pracy oraz w świadectwie pracy, które będzie potwierdzało rozwiązanie umowy w tym trybie z przyczyn dotyczących zakładu pracy. W przeciwnym razie nie otrzyma Pan zasiłku przez 90 dni od dnia rejestracji

Podsumowanie

Zalecamy, by rozwiązanie umowy nastąpiło z przyczyn niedotyczących Pańskiej osoby. Może to się odbyć poprzez porozumienie z pracodawcą (ze wskazaniem w tym dokumencie przyczyn rozwiązania umowy) albo też poprzez działania zainicjowane przez pracodawcę. Wówczas nabędzie Pan prawo do odprawy w wysokości 3-miesięcznego wynagrodzenia za pracę. Odprawa pieniężna przysługuje bowiem pracownikowi niezależnie od tego, czy rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło na podstawie wypowiedzenia, czy też porozumienia stron. Jeśli to pracodawca wypowie umowę, to jej rozwiązanie nastąpi po 3 miesiącach.

Istotne jest, by odpowiednie postanowienie znalazło się w dokumencie dotyczącym rozwiązania stosunku pracy oraz w świadectwie pracy, które będzie potwierdzało rozwiązanie umowy w tym trybie z przyczyn dotyczących zakładu pracy. W przeciwnym razie nie otrzyma Pan zasiłku przez 90 dni od dnia rejestracji.