Odwołanie prokury w spółce z o. o.

Odpowiedź prawnika: Odwołanie prokury w spółce z o. o.

Zagadnienie prokury regulują przepisy art. 109¹ – 109⁹ kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 109⁷ § 1 kc prokura może być w każdym czasie odwołana. Udzielenie i wygaśnięcie prokury przedsiębiorca powinien zgłosić do rejestru przedsiębiorców (art. 109⁸ § 1 kc).

Uprawnienia do odwołania prokury nie można skutecznie ograniczyć ani wyłączyć. Odwołanie prokury jest jednostronną czynnością prawną [tak J. Szwaja, (w:) S. Sołtysiński, A. Szajkowski, J. Szwaja, Kodeks handlowy. Komentarz]. W doktrynie nie ma zgodności co do podmiotu, do którego takie oświadczenie winno być adresowane. Podzielić należy pogląd, że prokurent jako osoba zainteresowana powinien być powiadomiony o odwołaniu prokury, natomiast ujawnienie tego zdarzenia wobec innych podmiotów jest zależne od konkretnej sytuacji. Prócz tego o fakcie odwołania prokury należy powiadomić sąd rejestrowy. Brak jest wymogów dotyczących formy odwołania prokury (tak M. Wyrwiński, Komentarz do niektórych przepisów kodeksu cywilnego (dotyczących firmy i prokury), zmienionych ustawą z dnia 14 lutego 2003 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw).

W spółkach prawa handlowego uregulowano szczegółowo zasady co do tego, kto ma prawo odwołania prokury (w spółkach osobowych może tego dokonać każdy wspólnik mający prawo reprezentowania spółki - art. 41 § 2 kodeksu spółek handlowych (ksh), natomiast w spółkach kapitałowych to samo może uczynić każdy członek zarządu - art. 208 § 6, 371 § 5 ksh - umowa spółki z o.o. lub statut spółki akcyjnej może zmienić te zasady).

Mocodawca może skutecznie odwołać prokurę niezależnie od istnienia ograniczeń wynikających ze stosunku wewnętrznego łączącego go z prokurentem. Stosunek ten, a w szczególności kwestie związane z jego dalszym trwaniem lub ewentualnymi konsekwencjami wynikającymi z odwołania prokury sąd ocenia według zasad rządzących tym stosunkiem. U podstaw odwołania prokury może leżeć utratą zaufania przez przedsiębiorcę do prokurenta. Nie jest wymagane podanie przyczyn odwołania. Przedsiębiorca nie może skutecznie zrzec się ani ograniczyć swego uprawnienia do odwołania prokury.

Wpis do rejestru ma charakter deklaratoryjny zarówno w przypadku udzielenia prokury, jak i jej wygaśnięcia [tak również J. Szwaja,  S. Sołtysiński, A. Szajkowski, J. Szwaja, Kodeks handlowy. Komentarz]. Obowiązek zgłoszenia prokury do rejestru jest związany z zasadą jawności prokury. Dzięki wpisowi kontrahenci przedsiębiorcy mogą zaznajomić się ze sposobem reprezentacji przedsiębiorcy.

Jeżeli jednak ogłoszenie o wykreśleniu prokury z Krajowego Rejestru Sądowego nastąpi wcześniej, niż wiadomość o jej odwołaniu dotrze do prokurenta należy uznać, że taka prokura została także skutecznie odwołana. KRS ma bowiem charakter jawny i każdy ma prawo dostępu do danych zawartych w Rejestrze za pośrednictwem Centralnej Informacji (art. 8 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym), a wpisy do Rejestru podlegają obowiązkowi ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (art. 13 ust. 1 tej ustawy). Od dnia ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym nikt nie może zasłaniać się nieznajomością ogłoszonych wpisów. Jednak w odniesieniu do czynności dokonanych przed upływem szesnastego dnia od dnia ogłoszenia podmiot wpisany do Rejestru nie może powoływać się na wpis wobec osoby trzeciej, jeżeli ta udowodni, że nie mogła wiedzieć o treści wpisu (art. 15 ust. 1 ustawy o KRS).