Ograniczenie wymiaru zatrudnienia nauczyciela

Odpowiedź prawnika: Ograniczenie wymiaru zatrudnienia nauczyciela

Zgodnie z art. 22 ust. 1 Karty Nauczyciela organ prowadzący szkołę może nałożyć na nauczyciela obowiązek podjęcia pracy w innej szkole lub szkołach i na tym samym lub - za jego zgodą - na innym stanowisku, w celu uzupełnienia tygodniowego obowiązkowego wymiaru zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych w wymiarze nie większym niż 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć. W wypadku niewyrażenia zgody nauczyciel otrzymuje wynagrodzenie za część obowiązkowego wymiaru zajęć. W ust. 2 ustawodawca podkreślił, że zasada ograniczenia zatrudnienia nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania do wymiaru nie niższego niż 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć i proporcjonalnego zmniejszenia wynagrodzenia może być - za zgodą nauczyciela - stosowana również w wypadku, gdy z przyczyn, o których mowa w art. 20 ust. 1 (całkowita likwidacja szkoły lub częściowej likwidacji szkoły albo zaistnienie zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów w szkole lub zmian planu nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć), nie ma możliwości zatrudnienia nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć oraz nie istnieją warunki do uzupełnienia tygodniowego obowiązkowego wymiaru zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych w innej szkole.

W razie braku zgody nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania na ograniczenie wymiaru zatrudnienia i proporcjonalne zmniejszenie wynagrodzenia, stosuje się przepisy art. 20 (np. przeniesienie w stan nieczynny). Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego - Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 11 września 1996 r., sygn. akt I PZP 22/96 zgoda nauczyciela mianowanego na zatrudnienie w niepełnym wymiarze zajęć, ma jedynie znaczenie dla oceny jego gotowości do pracy. O zamiarze wypowiedzenia nauczycielowi stosunku pracy w przypadku niewyrażenia zgody na ograniczenie zatrudnienia dyrektor szkoły zawiadamia reprezentującą nauczyciela zakładową (międzyzakładową) organizację związkową, która w terminie 7 dni od dnia otrzymania zawiadomienia może zgłosić na piśmie dyrektorowi szkoły umotywowane zastrzeżenia. Po rozpatrzeniu stanowiska organizacji związkowej, a także w razie niezajęcia przez nią stanowiska w ustalonym terminie, dyrektor szkoły podejmuje decyzję w sprawie wypowiedzenia.

Inaczej przedstawia się sytuacja nauczyciela, który jest chroniony (tylko ten, który jest chroniony) z tytułu pełnienia funkcji związkowych i został wytypowany do ochrony. Samo pełnienie funkcji związkowych nie jest wystarczające dla ochrony. Pracownik chroniony musi zostać wytypowany do ochrony. Zgodnie z art. 31 ustawy o związkach zawodowych pracodawca bez zgody zarządu zakładowej organizacji związkowej nie może wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy z imiennie wskazanym uchwałą zarządu jego członkiem lub z innym pracownikiem będącym członkiem danej zakładowej organizacji związkowej, upoważnionym do reprezentowania tej organizacji wobec pracodawcy albo organu lub osoby dokonującej za pracodawcę czynności w sprawach z zakresu prawa pracy , ani zmienić jednostronnie warunków pracy lub płacy na niekorzyść pracownika - z wyjątkiem gdy dopuszczają to odrębne przepisy.

Odpowiedź na zadane pytanie nie jest prosta i jednoznaczna, albowiem zgodnie wyrokiem Sądu Najwyższego - Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 23 stycznia 1998 r., sygn. akt I PKN 490/97, w którym Sąd Najwyższy odwołuje się do wyroku z dnia 23 stycznia 1998 r., sygn. akt I PKN 490/97, korzystanie przez działacza związkowego z ochrony przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem stosunku pracy podlega ocenie z punktu widzenia zgodności z zasadami współżycia społecznego i społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa art. 8 kp. Orzeczenie to potwierdzałoby Pana zapatrywanie. Zresztą ocena ograniczenia wymiaru zatrudnienia bez zgody pracownika powinna być też dokonywana w świetle niemożności zapewnienia zajęć nauczycielowi. Jednakże dość kategorycznie wypowiedział się co do takiej możliwości Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 stycznia 2001 r., sygn. akt I PKN 176/2000 oraz wyroku z dnia 24 stycznia 2002 r., sygn. akt I PKN 835/2000, w których podkreślił, że przeniesienie przez pracodawcę nauczyciela będącego członkiem zarządu zakładowej organizacji związkowej w stan nieczynny (w sytuacji braku zgody nauczyciela na ograniczenie wymiaru zatrudnienia) może nastąpić tylko po uprzednim uzyskaniu na to zgody zarządu zakładowej organizacji związkowej. W świetle powyższego odpowiedź nasza sprowadza się do przedstawienia wariantów i możliwości oceny przez sąd zwolnienia, ograniczenia, czy przeniesienia w stan nieczynny nauczyciela.