Zgodnie z brzmieniem przepisu art. 91 Kodeksu postępowania cywilnego (dalej: k.p.c.) pełnomocnictwo procesowe obejmuje z samego prawa umocowanie do:

  1)   wszystkich łączących się ze sprawą czynności procesowych, nie wyłączając powództwa wzajemnego, skargi o wznowienie postępowania i postępowania wywołanego ich wniesieniem, jako też wniesieniem interwencji głównej przeciwko mocodawcy;

  2)   wszelkich czynności dotyczących zabezpieczenia i egzekucji;

  3)   udzielenia dalszego pełnomocnictwa procesowego adwokatowi lub radcy prawnemu;

  4)   zawarcia ugody, zrzeczenia się roszczenia albo uznania powództwa, jeżeli czynności te nie zostały wyłączone w danym pełnomocnictwie;

  5)   odbioru kosztów procesu od strony przeciwnej.

Jednakże dalsze pełnomocnictwo (substytucję), o którym mowa w tym przepisie, odróżnić należy od zastępstwa sprawowanego przez aplikanta. Z brzmienia art. 77 ustawy prawo o adwokaturze (dalej: p.o.a.) wynika, że aplikant adwokacki  może zastępować adwokata przed sądem rejonowym – po odbyciu 6 miesięcy aplikacji, zaś przed sądem okręgowym – po odbyciu roku i 6 miesięcy aplikacji. Zgodnie jednak ze stanowiskiem wyrażonym w doktrynie prawniczej, aplikant nie uzyskuje statusu pełnomocnika procesowego i jakkolwiek jego czynności wywołują skutek wobec strony, to jednak nie dlatego, że jest jej pełnomocnikiem, lecz dlatego, że działa w imieniu pełnomocnika. Upoważnienie aplikanta do zastępowania adwokata, nazywane potocznie substytucją, w rzeczywistości nią nie jest. Między stroną a aplikantem nie powstaje węzeł prawny, tak jak w przypadku substytucji (H. Dwulat, Pełnomocnictwo w postępowaniach przed organami skarbowymi, cz. III., Biul.Skarb., 2010., LEX nr 115934). Konsekwencją tego jest fakt, że zastępujący adwokata aplikant nie może się domagać żadnych świadczeń bezpośrednio od mocodawcy.

Z kolei stosunek prawny pomiędzy mocodawcą a pełnomocnikiem (adwokatem) określony jest umową zawartą przed rozpoczęciem prowadzenia danej sprawy lub rozpoczęciem wykonywania obsługi prawnej danego podmiotu. Z reguły umowa taka ma postać umowy zlecenia z Kodeksu cywilnego (dalej: k.c.) bądź umowy o świadczenie usług, do której stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu. Wynagrodzenie za świadczenia pełnomocnika określone jest zwykle w taki sposób, by rekompensowało koszty poniesione przez adwokata w toku sprawy. Zgodnie z brzmieniem art. 735 § 2 k.c. jeżeli nie ma obowiązującej taryfy, a nie umówiono się o wysokość wynagrodzenia, należy się wynagrodzenie odpowiadające wykonanej pracy. W związku z zastąpieniem adwokata przez aplikanta adwokackiego naszym zdaniem nie następuje natomiast zwiększenie wymiaru koniecznych do wykonania czynności, a zatem wyższe wynagrodzenie z tego tytułu nie należy się.

Oczywiście wiele zależy od umowy jaką Państwo zawarliście z prawnikiem, tak że w pierwszej kolejności znajdą zastosowanie postanowienia zawartej z Państwem umowy. 

Na marginesie można dodać, że praktyka pokazuje, że aplikant adwokacki pozostaje częstokroć zatrudniony u swojego patrona i otrzymuje od swojego pracodawcy wynagrodzenie za pracę, w ramach której jest zobowiązany do zastępowania adwokata w sądzie w razie konieczności. Stosunki pomiędzy adwokatem (patronem) a jego aplikantem nie powinny być jednak przedmiotem zainteresowania mocodawcy, który kształtuje swój stosunek prawny z pełnomocnikiem tylko i wyłącznie na podstawie zawartej z nim umowy.