Posiedzenia Komisji Socjalnej

Odpowiedź prawnika: Posiedzenia Komisji Socjalnej

Zgodnie z art. 8. ust. 2 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. 1994 r. Nr 43 poz. 163 z późn. zm.) zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń finansowanych z Funduszu, oraz zasady przeznaczania środków Funduszu na poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej określa pracodawca w regulaminie ustalanym zgodnie z art. 27 ust. 1 albo z art. 30 ust. 5 ustawy o związkach zawodowych. Pracodawca, u którego nie działa zakładowa organizacja związkowa, uzgadnia regulamin z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów.

Zgodnie z art. 27 ustawy o związkach zawodowych ustalanie zasad wykorzystania zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, w tym podział środków z tego funduszu na poszczególne cele i rodzaje działalności, ustala pracodawca w regulaminie uzgodnionym z zakładową organizacją związkową. Przyznawanie pracownikom świadczeń z funduszu, dokonywane jest w uzgodnieniu z zakładową organizacją związkową.

W zakładzie pracy, w którym działa więcej niż jedna organizacja związkowa, każda z nich broni praw i reprezentuje interesy swych członków. W indywidualnych sprawach ze stosunku pracy, w których przepisy prawa pracy zobowiązują pracodawcę do współdziałania z zakładową organizacją związkową, pracodawca jest obowiązany zwrócić się do tej organizacji o informację o pracownikach korzystających z jej obrony, zgodnie z przepisami ust. 1 i 2. Nieudzielenie tej informacji w ciągu 5 dni zwalnia pracodawcę od obowiązku współdziałania z zakładową organizacją związkową w sprawach dotyczących tych pracowników. W sprawach dotyczących zbiorowych praw i interesów pracowników organizacje związkowe mogą tworzyć wspólną reprezentację związkową. W sprawach wymagających zawarcia porozumienia lub uzgodnienia stanowiska z organizacjami związkowymi, organizacje te przedstawiają wspólnie uzgodnione stanowisko. Sposób ustalania i przedstawiania tego stanowiska przez każdorazowo wyłanianą do tych spraw wspólną reprezentację związkową określa porozumienie zawarte przez organizacje związkowe.

Analiza art. 27 u.z.z. wskazuje, że zarówno tworzenie regulaminu jak i przyznawanie świadczeń z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych jest sprawą dotyczącą zbiorowych praw i interesów pracowników. Przyznawanie świadczeń z funduszu nie jest bowiem zależne od objęcia ochroną danego pracownika przez organizację związkową.

Wobec to obowiązkiem związku zawodowego jest wypracowanie wspólnego stanowiska, zarówno w zakresie sporządzania regulaminu, jak i rozdzielania świadczeń z zakładowego funduszu. Komisja socjalna jest gremium służącym uzgadnianiu tego stanowiska i przedstawianiu go pracodawcy. Jako taka nie występuje w przepisach prawa. Powołanie i funkcjonowanie komisji socjalnej jest więc sprawą wewnętrznych ustaleń związków zawodowych. Dlatego kwestia określenia quorum i większości, jaką podejmuje się decyzje, nie jest i nie może być w jakikolwiek sposób regulowana ustawowo, skoro sama komisja socjalna nie jest instytucją ustawową.

Zgodnie z art. 30 ust. 5 u.z.z. jeżeli w zakładzie pracy funkcjonuje więcej niż jedna zakładowa organizacja związkowa, jeżeli w sprawie regulaminu zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, organizacje związkowe albo organizacje związkowe reprezentatywne w rozumieniu art. 241 ^25a kodeksu pracy nie przedstawią wspólnie uzgodnionego stanowiska w terminie 30 dni, decyzje w tych sprawach podejmuje pracodawca, po rozpatrzeniu odrębnych stanowisk organizacji związkowych.

Pracodawca nie ma jednak obowiązku, jeżeli zakładowe organizacje związkowe nie uzgodniły wspólnego stanowiska, zwracania się do każdej z nich o wyrażenie swojego, odrębnego stanowiska. Przedstawione przez zakładowe organizacje związkowe odrębne stanowiska mają charakter opiniodawczy i nie wiążą pracodawcy (Z. Salwa, Prawo pracy, Tom III, Warszawa 2005).

W takiej sytuacji pracodawca sam wydaje regulamin i przyznaje ewentualne świadczenia z zakładowego funduszu. Należy jednak pamiętać, że postanowienia regulaminu nie mogą być sprzeczne z zasadą przyznawania świadczeń według kryterium socjalnego, to jest uzależniającego przyznawanie ulgowych usług i świadczeń wyłącznie od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu. Taki regulamin powinien być niezwykle starannie opracowany, bo chociaż postanowienia w nim zawarte nie stanowią źródła prawa powszechnie obowiązującego, to jednak są wiążące w zakładach pracy w związku z art. 9 § 1 kodeksu pracy.