Postępowanie rozgraniczeniowe

Odpowiedź prawnika: Postępowanie rozgraniczeniowe

Przepis art. 153 ustawy Kodeks cywilny przewiduje możliwość przeprowadzenia postępowania rozgraniczeniowego przed sądem w wypadku, gdy granice gruntów stały się sporne. Pierwszą fazą postępowania poprzedzającą fazę sądową jest postępowanie administracyjne, które toczy się według szczegółowych zasad określonych w prawie geodezyjnym i kartograficznym oraz w rozporządzeniu Ministrów Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z 14 kwietnia 1999 r. w sprawie rozgraniczania nieruchomości (Dz. U. Nr 45, poz. 453). Jeżeli to postępowanie nie zakończy się pomyślnym rozgraniczeniem gruntów (nie dojdzie do ugody przed geodetą lub nie ma podstaw do wydania decyzji o rozgraniczeniu), sprawa jest przekazywana sądowi do rozpoznania. Sąd ustala sporne granice w pierwszej kolejności na podstawie stanu prawnego. Sąd zatem stwierdza stan prawny, a dopiero jeśli jego ustalenie nie będzie możliwe, granice ustalane są wg ostatniego spokojnego stanu posiadania, a jeśli i to okaże się niemożliwe - ustalenie granic następuje z uwzględnieniem wszelkich okoliczności. W pierwszej kolejności sąd bada stan prawny gruntów (kto jest właścicielem gruntu) i jeśli stan prawny może zostać stwierdzony, rozgraniczenie nieruchomości nastąpi zgodnie z tym stanem prawnym. W sytuacji opisanej w pytaniu, dokonana przez sąsiadów zamiana została dokonana bez zachowania formy aktu notarialnego, co oznacza że została dokonana nieskutecznie, a zatem nie doszło do skutecznego nabycia własności zamienionych części działek. Oceniając zatem zgodnie ze stanem prawnym, granice gruntu powinny przebiegać zgodnie ze stanem istniejącym przed zamianą. Sąd oceniając stan prawny bierze również pod uwagę kwestię zasiedzenia przygranicznych pasów ziemi (jednakże w opisanym przypadku nie upłynął jeszcze trzydziestoletni termin zasiedzenia, dlatego nie doszło jeszcze do zasiedzenia nieformalnie nabytych kawałków gruntu). Stwierdzenie stanu prawnego następuje na podstawie wszelkich środków dowodowych, w których można wykorzystać wszelkie środki dowodowe (dokumenty, opinie biegłych, zeznania świadków). W przedstawionej sytuacji mógłby mieć zastosowanie art. 151 ustawy Kodeks cywilny, który stanowi, że jeżeli przy wznoszeniu budynku przekroczono bez winy umyślnej granice sąsiedniego gruntu, właściciel tego gruntu może być w pewnych przypadkach zobowiązany do sprzedaży zajętej części gruntu. Jednak warunkiem domagania się sprzedaży części gruntu jest brak winy umyślnej, czego ocena należy do sądu. Postępowanie rozgraniczeniowe może nastąpić również w postępowaniu o własność i nie ma wtedy konieczności przeprowadzana rozgraniczeniowego postępowania administracyjnego (jeśli sąsiad zdecydowałby się na wytoczenie powództwa o stwierdzenie jego prawa własności do nieskutecznie zamienionej części gruntu, można w tym procesie żądać również przeprowadzenia postępowania rozgraniczeniowego).