Potwierdzenie salda jako uznanie długu

Odpowiedź prawnika: Potwierdzenie salda jako uznanie długu

Potwierdzenie salda uznaje się w praktyce Sądu Najwyższego za niewłaściwe uznanie długu, powodujące przerwanie terminu przedawnienia. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 23.08.2001 r. (II CKN 103/99, LEX nr 52371), potwierdzenie salda przez dłużnika dokonane w trybie § 21 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 15 stycznia 1991 r. w sprawie zasad prowadzenia rachunkowości (Dz. U. z 1991 r. Nr 10, poz. 35, ze zm.), niepodpisane przez osoby upoważnione do reprezentowania dłużnika, nie stanowi uznania roszczenia przerywającego bieg przedawnienia. Tezę tę wyraża również wcześniejsza uchwała z dnia 26.04.1995 r. (III CZP 39/95, OSNC 1995/9/120). Z tez tych wynika jednak tylko tyle, że podpisanie salda przez osobę nieuprawnioną nie oznacza uznania długu. Wątpliwości rozwiewa jednak uzasadnienie ww. uchwały. Czytamy w nim, że „(…) stwierdzić trzeba, że wspomniane wezwanie do potwierdzenia salda spełnia warunki uznania niewłaściwego. Jest ono nie tylko oświadczeniem wiedzy, ale też woli. W konsekwencji przytoczonych rozważań trzeba przyjąć, że w rozumieniu art. 123 § 1 pkt 2 k.c. uznaniem, które powoduje przerwę biegu przedawnienia jest każde stwierdzenie istnienia długu, skierowane do wierzyciela, niezależnie od tego, jaki charakter prawny mu nadać: czy uznania właściwego, czy niewłaściwego”. Zdaniem Sądu Najwyższego nie ma znaczenia, czy dłużnik zdaje sobie sprawę ze skutków potwierdzenia salda. Jest jednak ważne, aby potwierdzenie salda dokonane było przez osobę uprawnioną do reprezentowania podmiotu.

Na marginesie należy zaznaczyć, że zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 2 ustawy o rachunkowości, jednostki przeprowadzają na ostatni dzień każdego roku obrotowego inwentaryzację min. należności, w tym udzielonych pożyczek, z zastrzeżeniem pkt 3, oraz powierzonych kontrahentom własnych składników aktywów - drogą otrzymania od banków i uzyskania od kontrahentów potwierdzeń prawidłowości wykazanego w księgach rachunkowych jednostki stanu tych aktywów oraz wyjaśnienia i rozliczenia ewentualnych różnic. Ustawa o rachunkowości statuuje zatem nie tyle obowiązek potwierdzenia salda, co obowiązek uzyskania potwierdzenia salda. Oczywiście, jeśli dłużnik salda nie potwierdzi, wierzyciel nie ma możliwości wymuszenia takiego potwierdzenia. Nie może tego również uczynić na drodze powództwa o ustalenie, że żądana kwota się należy, jeśli można dochodzić jej zapłaty (może zaś rzecz jasna wystąpić z powództwem o zapłatę). W przypadku bowiem należności spornych i wątpliwych, należności i zobowiązań wobec osób nieprowadzących ksiąg rachunkowych, a także aktywów i pasywów wymienionych w pkt 2 art. 26 ust. 1 ustawy o rachunkowości, jeżeli uzgodnienie z przyczyn uzasadnionych nie było możliwe (a więc również, gdy dłużnik milczy na wezwanie do potwierdzeni salda) – inwentaryzację przeprowadza się drogą porównania danych ksiąg rachunkowych z odpowiednimi dokumentami i weryfikacji realnej wartości tych składników.