Prawa i obowiązki wspólników w spółce jawnej

Odpowiedź prawnika: Prawa i obowiązki wspólników w spółce jawnej

Na wstępie należy wskazać, iż w spółkach osobowych, w tym w spółce jawnej, nie występuje instytucja „udziału” odpowiadająca udziałom, bądź akcjom w spółkach kapitałowych. Ustawodawca wprowadził natomiast w odniesieniu do spółki jawnej pojęcia „wkładu” oraz „udziału kapitałowego”.

Wkład wspólnika określony jest w umowie spółki i wyrażony jest majątkiem, który wspólnik zobowiązuje się wnieść do spółki. Jeżeli w umowie spółki nie określono wyraźnie proporcji, uważa się, że wkłady wspólników są równe (art. 48 § 1 k.s.h.). Udział kapitałowy wspólnika odpowiada wartości rzeczywiście wniesionego wkładu (art. 50 § 1 k.s.h.). Udział kapitałowy "stanowi wartość księgową wyrażoną w pieniądzu i zapisaną na tzw. koncie kapitałowym wspólnika" (zob. S. Sołtysiński, [w:] Sołtysiński, Szajkowski, Szwaja, Komentarz KH, s. 664, uw. do art. 107 KH, Nb 3).Udział kapitałowy określa się także jako ,,wyrażoną w złotych i zapisaną na koncie danego wspólnika w księgach handlowych spółki pewną umowną wartość (sumę) będącą swego rodzaju ekwiwalentem wkładu wniesionego przez tego wspólnika do spółki. Pojęcie to kwotowo określa udział wspólnika w wartości majątku spółki na potrzeby wyliczenia kwotowego uczestnictwa wspólnika w stratach spółki, zakresu prawa do zysku [...] oraz na potrzeby ustalenia wysokości odsetek od udziału.” (zob. A. Kappes, Spółka komandytowa, Warszawa 1999, s. 93). Udział kwotowy wspólnika określa zatem stopień jego udziału w zyskach i stratach spółki. Niemniej może on zostać zmieniony poprzez odpowiedni zapis w umowie spółki, z tym zastrzeżeniem, iż umowa spółki może zwolnić wspólnika od udziału w stratach (zob. art. 51 k.s.h.).

Kodeks spółek handlowych przewiduje jedynie możliwość przeniesienia całości praw i obowiązków wspólnika na inną osobę (art. 10 k.s.h.), nie zaś ich części. Aby zmienić proporcję wkładów i udziału kapitałowego można podjąć następujące czynności:

• jeden ze wspólników wnosi do spółki dodatkowy wkład, przez co zmienia się jego procentowy udział kapitałowy,

• jeden ze wspólników zmniejsza swój wkład – do tego niezbędna jest zgoda wszystkich pozostałych wspólników (art. 54 k.s.h.).

W każdym przypadku niezbędna jest także zmiana umowy spółki.

Reasumując, celem zmiany udziału wspólnika w zyskach i stratach spółki wystarczy zmiana umowy i wskazanie procentowego, bądź ułamkowego udziału każdego ze wspólników. Natomiast aby zmienić stosunek udziałów kapitałowych wspólników, prócz zmiany umowy należy zastosować jedną ze ww. opcji.

Zmianę umowy spółki należy zarejestrować w Krajowym Rejestrze Sądowym. Służą do tego formularze:

• KRZ-Z1 – m.in. do rejestracji zmiany umowy,

• KRS-ZB – zmiana informacji o wspólnikach.

Opłata sądowa od wniosku wynosi 400 zł, a za ogłoszenie w MSiG – 250 zł, wnosi się ją na konto sądu rejestrowego, w którym znajdują się akta rejestrowe spółki.

Do ww. formularzy należy dołączyć tekst jednolity umowy spółki oraz dowody uiszczenia ww. opłat.