Sprzedaż nieruchomości przez gminę a pierwszeństwo

Odpowiedź prawnika: Sprzedaż nieruchomości przez gminę a pierwszeństwo

Jeżeli nieruchomość jest własnością gminy to ewentualna sprzedaż tej nieruchomości będzie następowała w trybie ustawy o gospodarce nieruchomościami. Zgodnie z tą ustawą, co do zasady, sprzedaż nieruchomości gminnych będzie następować w drodze przetargu. Od przetargu są pewne wyjątki. Przykładowo, nieruchomość jest zbywana w drodze bezprzetargowej, jeżeli  jest zbywana osobom fizycznym i osobom prawnym, które prowadzą działalność charytatywną, opiekuńczą, kulturalną, leczniczą, oświatową, naukową, badawczo-rozwojową, wychowawczą, sportową lub turystyczną, na cele niezwiązane z działalnością zarobkową, a także organizacjom pożytku publicznego na cel prowadzonej działalności pożytku publicznego. Ponadto, w odniesieniu do nieruchomości stanowiących własność jednostki samorządu terytorialnego (czyli. np. gminy) - odpowiednia rada lub sejmik - odpowiednio w drodze zarządzenia lub uchwały, mogą zwolnić z obowiązku zbycia w drodze przetargu nieruchomości przeznaczone pod budownictwo mieszkaniowe lub na realizację urządzeń infrastruktury technicznej albo innych celów publicznych, jeżeli cele te będą realizowane przez podmioty, dla których są to cele statutowe i których dochody przeznacza się w całości na działalność statutową.

Osoby, o których mowa w ustawie o gospodarce nieruchomościami, którym przysługuje prawo pierwszeństwa (prawo pierwszeństwa nie oznacza, że dana osoba może żądać przeniesienia własności), ponieważ przysługuje im roszczenie o nabycie nieruchomości z mocy niniejszej ustawy lub odrębnych przepisów to osoby, które są wymienione w przepisach ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz w innych przepisach. Wśród tych osób, niestety nie znajdują się przepisy odnoszące się wprost do umowy użyczenia. Wśród osób wymienionych w ugn, znajdują się, np.

• posiadacze nieruchomości Skarbu Państwa lub gminy, którzy posiadali te nieruchomości w dniu 5 grudnia 1990 r. oraz w dniu 1 stycznia 1998 r. i zabudowali te nieruchomości na podstawie pozwolenia na budowę z lokalizacją stałą - przysługuje im roszczenie o oddanie tych nieruchomości w użytkowanie wieczyste i przeniesienie własności budynków; przy zabudowie na podstawie lokalizacji czasowej,

• poprzedni właściciel lub jego spadkobiercy mogą żądać zwrotu wywłaszczonej nieruchomości lub jej części, jeżeli stała się ona zbędna na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu; 

• spółdzielni, związkowi spółdzielczemu oraz innym osobom prawnym, które w dniu 5 grudnia 1990 r. były użytkownikami gruntów Skarbu Państwa lub gminy, przysługuje roszczenie o ustanowienie użytkowania wieczystego oraz przeniesienie własności znajdujących się na tym gruncie budynków i innych urządzeń, jeżeli stosowne wnioski zostały zgłoszone przed dniem 31 grudnia 1996 r.; 

• osobom fizycznym oraz prawnym, które do dnia 5 grudnia 1990 r. uzyskały ostateczne decyzje lokalizacyjne lub pozwolenia na budowę na nieruchomości stanowiące własność Skarbu Państwa lub własność gminy, oddaje się te nieruchomości w użytkowanie wieczyste w trybie bezprzetargowym, jeżeli wnioski o oddanie tych nieruchomości zostały złożone przed dniem utraty ważności tych decyzji, jednak nie później niż do dnia 31 grudnia 2000 r.  

• osoba, która na podstawie pozwolenia na budowę wybudowała przed dniem 5 grudnia 1990 r. ze środków własnych garaż na gruncie stanowiącym własność Skarbu Państwa lub własność gminy, a także jej następca prawny, mogą żądać nabycia tego garażu na własność oraz oddania w użytkowanie wieczyste gruntu niezbędnego do korzystania z tego garażu, jeżeli jest jego najemcą. Nabycie garażu na własność następuje nieodpłatnie

• osobom, które w wyniku utraty własności nieruchomości otrzymały tytułem odszkodowania lub rekompensaty inne nieruchomości w użytkowanie wieczyste oraz spadkobiercom tych osób przysługuje roszczenie o nieodpłatne przeniesienie na ich rzecz własności nieruchomości przyznanych z tytułu odszkodowania lub rekompensaty.

Natomiast wśród osób wymienionych w innych ustawach, można wskazać, przykładowo - samoistnego posiadacza gruntu w dobrej wierze, który wzniósł na powierzchni lub pod powierzchnią gruntu budynek lub inne urządzenie o wartości przenoszącej znacznie wartość zajętej na ten cel działki, może żądać, aby właściciel przeniósł na jego rzecz własność zajętej działki za odpowiednim wynagrodzeniem.

Prawo pierwokupu to może ono wynikać, bądź z umowy - gdy strony zastrzegły to prawo w umowie, bądź z ustawy. Prawo pierwokupu nie oznacza jednak, że dana osoba może żądać sprzedaży na jej rzecz, a jedynie oznacza, ogólnie rzecz biorąc, że w przypadku, gdyby właściciel chciał nieruchomość sprzedać – to najpierw powinien zaproponować sprzedaż osobie, której przysługuje prawo pierwokupu.

Ustawowe prawo pierwokupu przysługuje, między innymi:

• Gminie w przypadkach wymienionych w ustawie o gospodarce nieruchomościami,

• Skarbowi Państwa w razie zbycia przez województwo lub inną wojewódzką osobę prawną przedmiotów posiadających szczególną wartość naukową, historyczną, kulturalną lub przyrodniczą.

• dzierżawcy nieruchomości rolnej, w przypadkach wymienionych w ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego

• Agencji Nieruchomości Rolnych;