Stwierdzenie nieważności decyzji

Odpowiedź prawnika: Stwierdzenie nieważności decyzji

Przepisy dotyczące odwołań od decyzji administracyjnych nie nakładają szczególnych wymagań formalnych co do treści tego środka prawnego. Zatem dopuszczalne jest zamieszczenie w odwołaniu żądanie uchylenia decyzji oraz stwierdzenia jej nieważności, choć de facto zgłaszanie drugiego z tych żądań jest bezcelowe. Odwołanie kierowane jest do organu wyższego stopnia, ale za pośrednictwem tego organu, który wydał decyzję w I instancji. Art. 132 kpa wprowadza instytucję tzw. autokontroli organu, tj. uwzględnienia odwołania wniesionego przez stronę bez przeprowadzania postępowania odwoławczego. Organ jest wtedy zobowiązany uchylić lub zmienić swoją pierwotną decyzję. Nie ulega żadnych wątpliwości, że jeśli organ odwoławczy stwierdzi istnienie przesłanek nieważności decyzji, to i tak ma obowiązek uchylić lub zmienić tą decyzję (w zależności czy nieważnością jest dotknięta cała decyzja czy tylko jej część). Takie rozstrzygnięcie organu zostanie wydane na podstawie art. 138 § 1 pkt. 2 kpa, a nie art. 156 § 1 kpa (Przybysz Piotr „Najnowsze wydanie: Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz" Warszawa 2009 Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis (wydanie VI) ss. 504).

Stwierdzanie nieważności decyzji nie mieści się w zakresie kompetencji organu odwoławczego (wyrok WSA w Warszawie z dnia 14 listopada 2005 r., sygn. II SA/Wa 1677/05 oraz wyrok WSA w Warszawie z dnia 21 lutego 2006 r., sygn. I SA/Wa 1589/05). Jak ponadto podkreśla P. Przybysz, potraktowanie pisma złożonego przez stronę przed upływem terminu do wniesienia odwołania jako żądania stwierdzenia nieważności decyzji narusza prawo strony do ponownego zbadania jej sprawy przez organ odwoławczy, bowiem w ten sposób zawężeniu ulega zakres kontroli kwestionowanej decyzji wyłącznie do przesłanek stwierdzania nieważności decyzji z art. 156 kpa. Swoje tezy komentator opiera na wyroku WSA w Warszawie z dnia 6 czerwca 2006 r., sygn. VI SA/Wa 687/05 oraz wyroku NSA z dnia 14 lutego 2006 r. o sygn. II GSK 290/2006. W drugim ze wskazanych orzeczeń sąd stwierdził, że przyjęcie przez organ odwoławczy, że strona dokonała wyboru nadzwyczajnego postępowania (o stwierdzenie nieważności decyzji - przyp. red.) poprzez użycie w odwołaniu stwierdzenia, że domaga się unieważnienia decyzji, stanowi naruszenie zasady dwuinstancyjności postępowania.

W innym orzeczeniu NSA (wyrok z dnia 19 grudnia 2000 r., sygn. I SA 1851/2000) wprost uznał, że wniesienie do organu odwoławczego przed upływem terminu do złożenia odwołania pisma zatytułowanego jako „wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji" winno zostać rozpatrzone jako odwołanie.

Powołując się w podsumowaniu na pogląd P. Przybysza należy się zgodzić z jego twierdzeniem, że postępowanie odwoławcze ma zawsze pierwszeństwo przed postępowaniem w trybie nadzoru. Oznacza to, że Pana żądania uchylenia decyzji oraz stwierdzenia jej nieważności ujęte w odwołaniu zostaną potraktowane jako odwołanie od decyzji. Organ II instancji jeśli dojdzie do wniosku, że istnieją przesłanki do stwierdzenia nieważności decyzji, to i tak będzie miał obowiązek ją uchylić w całości lub części i orzec w tym zakresie co do istoty sprawy, bądź uchylając decyzję ewentualnie umorzyć postępowanie pierwszej instancji.