Udział w zysku i stratach spółek kapitałowych

Odpowiedź prawnika: Udział w zysku i stratach spółek kapitałowych

Możliwość wyłączenia wspólnika spółki osobowej od udziału zarówno w stratach, jak i w zyskach jest przedmiotem sporów. Art. 51 par. 3 kodeksu spółek handlowych postanawia, iż umowa spółki może zwolnić wspólnika od udziału w stratach. Pojawia się więc pytania, czy oznacza to zakaz wyłączenia od udziału w zyskach. Z pewnością niedopuszczalne jest wyłączenie wspólnika od udziału w zyskach przy utrzymaniu obowiązku udziału w stratach. Jest to bowiem tzw. lwia spółka. Co się tyczy wyłączenia obustronnego, to część doktryny, wydaje się, iż przeważająca, dopuszcza taką klauzulę umowną wg zasady, że „chcącemu nie dzieje się krzywda”.  

Jeśli chodzi zaś o spółki kapitałowe, ich istotą jest prawo do udziału w zyskach wypracowanych przez spółkę osób, którym przysługują określone prawa majątkowe w spółce (wspólników, akcjonariuszy). Zasadą jest też, że wspólnicy spółek kapitałowych mają równe prawa i obowiązki w spółce. Jednakże udziały w zysku mogą zostać zróżnicowane przez uprzywilejowanie niektórych z nich, a ponadto prawa tego można pozbawić w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością wszystkich wspólników, gdy nie przeznacza się zysku do podziału. Za niedopuszczalne uważa się natomiast pozbawienie prawa do udziału w zyskach tylko niektórych wspólników. Wśród argumentów za takim poglądem można wskazać, że powoduje to zróżnicowanie celu spółki w zależności od grupy wspólników, co jest niedopuszczalne. 

W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością wspólnik ma prawo do udziału w zysku wynikającym z rocznego sprawozdania finansowego i przeznaczonym do podziału uchwałą zgromadzenia wspólników. Nie można zatem wyłączyć wspólnikowi spółki kapitałowej prawa do udziału w zyskach spółki.

Gdy chodzi zaś o stratę spółek kapitałowych, trudno mówić w ich przypadku o bezpośrednim "udziale wspólników" w ich stratach. W spółce z o.o. - na pokrycie straty spółki mogą być przeznaczone dopłaty dokonywane przez wspólników. O pokryciu straty zdecydują jednak wspólnicy zebrani na zgromadzeniu. Zastrzec należy, że nie jest możliwe, aby stratę spółki kapitałowej pokryli jedynie niektórzy wspólnicy, z uprzywilejowaniem w tym zakresie pozostałych.