Umowa agencyjna - przedawnienie roszczeń
Pytanie:
"W latach 1994 - 1996 działałem jako agent - jako osoba fizyczna, nie prowadząca żadnej działalności gospodarczej. Zleceniodawcą było stowarzyszenie, które prawdopodobnie w tym okresie prowadziło działalność gospodarczą. Przedmiotem umowy agencyjnej była sprzedaż towarów, które pobierałem od stowarzyszenia, na jego rzecz i w jego imieniu. Nie pobierałem żadnych gotówek, gdyż odbiorcy końcowi przelewali pieniądze bezpośrednio na konto stowarzyszenia (wystawiałem faktury w imieniu stowarzyszenia). Stowarzyszenie wypłacało mi prowizję od wystawionych faktur (nie musiały być one zapłacone) i co roku dawało informację o osiągniętych dochodach na drukach PIT. W 1998 r. stowarzyszenie stwierdziło, że nadpłaciło pewną kwotę prowizji i żądając zwrotu skierowało sprawę na drogę postępowania sądowego (sprawa cywilna). Powołując się na art.751 k.c. podnosiłem o przedawnienie części żądanej kwoty. Sąd w wyroku w 2005 r. nie uwzględnił tego, pisząc, że ten artykuł nie dotyczy umowy agencyjnej. W Waszym serwisie, w artykule \"umowa agencyjna\" z dnia 03.02.2005 jest napisane, że jeżeli jedna strona nie jest profesjonalistą, to mamy do czynienia z umową nie nazwaną, a więc wyglądałoby na to, że powoływanie się na art. 751 k.c. jest zasadne i obejmuje okres dwuletni przedawnienia. W odpowiedzi na zamieszone pytanie w Waszym serwisie z dnia 17.01.2005r. piszecie o trzyletnim terminie przedawnienia. proszę o odpowiedź, jaki jest konkretnie w tym wypadku termin przedawnienia roszczeń? Proszę również o odpowiedź na dodatkowe pytanie, czy do rozstrzygnięcia tej sprawy należy odnosić się do znowelizowanego Kodeksu cywilnego (czyli do stanu prawnego na dzień wydania wyroku tj. maj 2005 r.) czy też do przepisów tego kodeksu dotyczących spornego okresu (lata 1994 - 1996), czy też w momencie wniesienia sprawy do Sądu (marzec 1998 r.)?"
Odpowiedź prawnika: Umowa agencyjna - przedawnienie roszczeń
W pierwszej kolejności należy podkreślić, iż niniejsza odpowiedź oparta będzie na obecnie obowiązujących przepisach kodeksu cywilnego, gdyż jest to zgodne z zasadą, iż sąd orzeka na podstawie przepisów obowiązujących w chwili podnoszenia roszczenia.
Co do zastosowania przepisu artykułu 751 kodeksu cywilnego, to faktycznie przepis ten nie może mieć zastosowania, gdyż jest to przepis szczególny dotyczący przedawnienia w umowach zlecenie. Przepisów szczególnych nie można stosować dowolnie. Umowy agencyjnej dotyczą przepisy kodeksu cywilnego od artykułu 758 do 764[9]. W przepisach dotyczących umowy agencyjnej brak jest szczegółowych przepisów dotyczących umowy agencyjnej, wobec czego co do terminów przedawnienia roszczeń stron wynikających z umowy agencyjnej, w tym roszczenia agenta o wypłacenie prowizji, zastosowanie ma przepis ogólny, a mianowicie art. 118 kodeksu cywilnego. Wynika z niego, że roszczenia związane z prowadzeniem działalności gospodarczej podlegają trzyletniemu przedawnieniu. Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne (art. 120 § 1), natomiast przerywa się przez każdą czynność przed sądem przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia, a także przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje (art. 123).
Proszę pamiętać, iż przez umowę agencyjną przyjmujący zlecenie (agent) zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, do stałego pośredniczenia, za wynagrodzeniem, przy zawieraniu z klientami umów na rzecz dającego zlecenie przedsiębiorcy albo do zawierania ich w jego imieniu. Regulacja ta przesądza, iż stronami tej umowy mogą być tylko profesjonaliści. Dlatego właśnie w sytuacji, gdy chociażby po jednej stronie występuje podmiot nieprofesjonalny, mamy do czynienia z umową nienazwaną. Z opisanego stanu faktycznego wynika, iż tak było w Pana przypadku, ale w żaden sposób to nie przemawia za tym, by uznać krótszy termin przedawnienia.
Skoro zatem nie ma tu mowy o zawarciu umowy z zakresu działalności gospodarczej, należy uznać, iż w Pana wypadku omawiane roszczenie ulegnie przedawnienie po upływie 10 lat (termin ogólny wynikający z przepisów prawa cywilnego – artykuł 117 kodeksu cywilnego). Poza tym, bieg terminu przedawnienia został w tym wypadku przerwany czynnością przed sądem (żądaniem zwrotu nadpłaconej prowizji).
Nie znamy wszystkich szczegółów opisanej sytuacji, jednakże wydaje się prawdopodobne, iż żądanie względem Pana zostało oparte na przepisach dotyczących tzw. bezpodstawnego wzbogacenia.
Co oznacza stwierdzenie, że jestem bezpodstawnie wzbogacony?
Wierzytelność z bezpodstawnego wzbogacenia ulega przedawnieniu z upływem lat dziesięciu.
Zespół prawników
e-prawnik.pl
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?