Umowa o dożywocie a spadek

Odpowiedź prawnika: Umowa o dożywocie a spadek

Umowa o dożywocie polega na zbyciu nieruchomości obciążonej dożywociem tj. w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązuje się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie. Powinien on, w braku odmiennej umowy, przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym (art. 908 § 1 kodeksu cywilnego).

Umowa taka może być podważana w sytuacji, o której mowa w art. 916 kc. Stosownie bowiem do art. 916 kc, osoba względem której ciąży na dożywotniku ustawowy obowiązek alimentacyjny, może żądać uznania umowy o dożywocie za bezskuteczną w stosunku do niej, jeżeli wskutek tej umowy dożywotnik stał się niewypłacalny. Uprawnienie to przysługuje bez względu na to, czy dożywotnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, oraz bez względu na czas zawarcia umowy, przy czym nie można żądać uznania umowy za bezskuteczną po upływie pięciu lat od daty tej umowy. Z opisanej w niniejszej sprawie sytuacji wynika jednak, iż na dożywotniku nie ciąży żaden obowiązek alimentacyjny wobec jakichkolwiek osób, a więc nie istnieje podmiot uprawniony, który mógłby wystąpić z takim roszczeniem.

Umowa o dożywocie zawierana jest zazwyczaj ze skutkiem rozporządzającym, a więc własność nieruchomości przechodzi na nabywców z momentem podpisania umowy. Spadkodawcy po dożywotniku nie mają w stosunku do nabywców nieruchomości żadnych roszczeń (mogliby je mieć natomiast z tytułu zachowku, gdyby własność nieruchomości została na nich przeniesiona w drodze darowizny - art. 1000 kc, lecz dotyczy to wyłącznie małżonka, dzieci i rodziców zmarłego).