Uwłaszczenie na podstawie ustawy z 1971 r.

Odpowiedź prawnika: Uwłaszczenie na podstawie ustawy z 1971 r.

Na mocy ustawy z dnia 26 marca 1982 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz o uchyleniu ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych ustawa o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych została uchylona. Jednakże, na mocy art. 4 ustawy, pozostaje w mocy nabyta na jej podstawie własność nieruchomości oraz związane z tym nabyciem skutki prawne określone w art. 5, 6 i 8-11 ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych. Rozpoznawanie spraw o stwierdzenie nabycia na podstawie tej ustawy własności nieruchomości przez posiadacza samoistnego oraz o odroczenie terminu zapłaty należności z tytułu nabycia własności tych nieruchomości przekazane zostało sądom.

Wobec tego nabycie ex lege własności mogło nastąpić do dnia 6 kwietnia 1982 roku. Po tym dniu bowiem ustawa z 1971 roku przestała obowiązywać. Po tym dniu można jedynie przed sądem dochodzić stwierdzenia nabycia, a więc wydania aktu deklaratoryjnego, potwierdzającego uzyskanie własności. Wyrok sądu nie dokonuje więc uwłaszczenia, a jedynie stwierdza, że nabycie własności nastąpiło na mocy ustawy z 1971 roku.

Ponadto, zgodnie z Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 sierpnia 1984 r. (sygn. akt III CZP 49/84, LexPolonica nr 355664) W postępowaniu o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości rolnej przez posiadacza samoistnego (art. 4 ustawy z dnia 26 marca 1982 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz o uchyleniu ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych - Dz. U. 1982 r. Nr 11 poz. 81 w związku z art. 1 ust. 2 ustawy uwłaszczeniowej - Dz. U. 1971 r. Nr 27 poz. 250 ze zm.) nie jest dopuszczalna kumulacja tego żądania z żądaniem stwierdzenia nabycia własności tej samej nieruchomości rolnej w drodze zasiedzenia (art. 172 kc).

W okresie obowiązywania ustawy z 1971 roku obowiązywał również art. 177 k.c., zgodnie z którym przepisów o nabyciu własności przez zasiedzenie nie stosuje się, jeżeli nieruchomość jest przedmiotem własności państwowej. Również w ramach ustawy z 1971 roku nie było możliwe nabycie nieruchomości stanowiących własność Państwa, obywateli państw obcych oraz związków wyznaniowych. Ze stanu faktycznego wynika, że przedmiotowa działka stanowiła własność Skarbu Państwa, a więc nabycie tej działki na mocy ustawy z 1971 roku nie mogło nastąpić. Jednakże z dniem 1 października 1990 roku art. 177 k.c. został skreślony i istnieje możliwość nabycia przedmiotowej działki w drodze zasiedzenia, oczywiście po spełnieniu przesłanek zasiedzenia. Zgodnie z Postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 15 maja 2008 r. (sygn. akt I CSK 539/2007, LexPolonica nr 2030171) termin zasiedzenia w takim wypadku należy liczyć od dnia 1 października 1990, wówczas bowiem nieruchomość utraciła status własności państwowej, a stałą się własnością Skarbu Państwa, która podlega zasiedzeniu. Podobnie zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2006 r. (sygn. akt III CZP 100/2005, LexPolonica nr 397796) jeżeli nieruchomość państwowa znajdująca się w samoistnym posiadaniu osoby niebędącej właścicielem została w okresie obowiązywania regulacji wyłączającej nabycie przez zasiedzenie własności nieruchomości państwowych zbyta na rzecz osoby fizycznej, zasiedzenie biegnie od dnia utraty przez nieruchomość statusu przedmiotu własności państwowej; termin zasiedzenia ulega jednak skróceniu o czas, w którym nieruchomość była własnością państwową, lecz nie więcej niż o połowę.