Wykonywanie prawa z udziału przez małżonków

Odpowiedź prawnika: Wykonywanie prawa z udziału przez małżonków

Umowa spółki może ograniczyć lub wyłączyć wstąpienie do spółki współmałżonka wspólnika w przypadku, gdy udział lub udziały są objęte wspólnością majątkową małżeńską. Jeżeli udziały są objęte wspólnością majątkową, to nie może być tak, że tylko jeden małżonek jest wspólnikiem. Nie chodzi zatem o wyłączenie albo ograniczenie wstąpienia do spółki współmałżonka niebędącego wspólnikiem w czasie trwania wspólności, bo w tym czasie, skoro udziały są objęte wspólnością, oboje małżonkowie są wspólnikami na zasadzie wspólności łącznej. Można jednak, jak się wydaje, przyjąć, że omawiana regulacja dotyczy tylko możliwości ograniczenia (wyłączenia) małżonka od udziału w spółce na wypadek, gdyby doszło do podziału majątku wspólnego po ustaniu małżeństwa bądź w jego trakcie, jeśli wcześniej (przed podziałem majątku wspólnego) udział lub udziały objęte były wspólnością majątkową małżeńską, tzn. na zasadzie wspólności łącznej oboje małżonkowie byli wspólnikami. W ten sposób interpretuje art. 183¹ także A. Kidyba: Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Suplement. Komentarz, Warszawa 2004, s. 39 i 40. Jeżeli w trakcie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej jedno z małżonków nabywa (obejmuje) udziały ze środków majątku osobistego, sytuacja jest prosta - tylko ten małżonek jest wspólnikiem (ta sytuacja jednak nie zachodzi). Jeżeli oboje małżonkowie nabywają (obejmują) udziały ze środków majątku wspólnego, sytuacja także jest jasna, gdyż udziały wchodzą do wspólności majątkowej małżeńskiej, oboje małżonkowie są „wspólnikiem łącznym”. W doktrynie istnieje spór, jak traktować sytuację, gdy tylko jeden z małżonków nabywa (obejmuje) udziały ze środków należących do majątku wspólnego albo czynią to oboje małżonkowie. Przed nowelizacją kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli takie nabycie (objęcie) udziałów w spółce stanowiło czynność przekraczającą zwykły zarząd majątkiem wspólnym, potrzebna była zgoda współmałżonka pod rygorem nieważności nabycia (objęcia) udziałów art. 36 § 2 k.r.o. w brzmieniu sprzed nowelizacji. Obecnie natomiast problem ten nie powstaje, ponieważ znowelizowany art. 37 § 1 k.r.o. zawiera zamknięty katalog czynności, do których dokonania wymagana jest zgoda współmałżonka, i w katalogu tym nie ma mowy o czynności prawnej nabycia (objęcia) jednostek uczestnictwa w spółce.

W doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się, że w takim wypadku uprawnienia majątkowe związane z udziałem przysługują obydwu małżonkom, korporacyjne zaś tylko jednemu z małżonków. Wspólnym przedstawicielem wspólników może być tylko osoba fizyczna; może ona być, ale nie musi, jednym ze współuprawnionych. Reasumując trzeba powiedzieć, że w obu przypadkach jesteście Państwo współuprawnionymi z udziałów (zakładając nabycie ich przed 20 stycznia 2005) i możecie Państwo wzajemnie siebie ustanowić pełnomocnikami np. Pan żonę w stosunku do „jej” udziałów i żona Pana do „Pana” udziałów.

Nie doszło do skonsumowania prawa do zwołania zgromadzenia wspólników. Zgromadzenie zostało bowiem odwołane na skutek wadliwego zwołania. Gdyby uniemożliwić wspólnikom mniejszościowym prawo do zwołania takiego zgromadzenie pomimo orzeczenia sądu, to doszłoby do naruszenia prawa. Sąd przyznaje prawo zwołania zgromadzenia w określonym celu, który był uzasadnieniem żądania przez tego wspólnika przed sądem. Cel ten z uwagi na odwołanie wadliwie zwołanego zgromadzenie nie został osiągnięty. Zatem należy dojść do wniosku, że wspólnik ma ponownie prawo do zwołania zebrania. Chodzi bowiem o zwołanie skuteczne, na którym będzie mógł przedstawić swoje sprawy.