Czy z tytułu nie wypłaconej dywidendy powstaje przychód dla spółki z o.o. i od jakiej kwoty będzie on naliczony?

Odpowiedź prawnika: Czy z tytułu nie wypłaconej dywidendy powstaje przychód dla spółki z o.o. i od jakiej kwoty będzie on naliczony?

W sytuacji opisanej w pytaniu niewypłacona dywidenda powinna zostać opodatkowana. Przychodem z tytułu tego nieodpłatnego świadczenia nie jest wartość należnej wspólnikom dywidendy pozostawionej spółce do czasowego z niej korzystania, lecz koszt uzyskania na rynku finansowym kredytów odpowiadających wysokości tego niewypłaconego wspólnikom zysku. W tym kontekście wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 czerwca 2002 r., sygn. akt III RN 106/2001. Prawo wspólnika spółki z o.o. do dywidendy powstaje z dniem powzięcia przez zgromadzenie wspólników uchwały o podziale zysku. Tak więc uzyskanie przez spółkę opodatkowanej korzyści polegało na dysponowaniu niewypłaconymi wspólnikom kwotami należnej im dywidendy.

Odmienne stanowisko zajął NSA w wyroku z dnia 1 sierpnia 2001 r., sygn. akt I SA/Łd 1117/99, gdzie stwierdził, że spełnienie świadczenia ze zwłoką, w tym także opóźnione wypłacenie przez spółkę z ograniczona odpowiedzialnością dywidendy wspólnikom, nie oznacza, iż w ten sposób doszło do otrzymania przez dłużnika - którym w wypadku wypłaty dywidendy jest spółka - nieodpłatnego świadczenia od wierzycieli - tj. wspólników, którzy uzyskali prawo do dywidendy - a tym samym, że dłużnik uzyskał przychód, o którym mowa w art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 lutego 1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych. NSA podkreślił, że o otrzymaniu świadczenia przez daną osobę można mówić tylko wtedy, gdy jednocześnie inna osoba spełnia to świadczenie na rzecz tej pierwszej osoby. Sytuacja taka natomiast nie zachodzi, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia wobec wierzyciela. Przecież ten ostatni nie spełnia wtedy żadnego świadczenia wobec dłużnika; za świadczenie wierzyciela wobec dłużnika nie można uznać bierności wierzyciela polegającej na zaniechaniu domagania się na drodze prawnej spełnienia świadczenia.

Przyjąć należy jednak za aktualne stanowisko w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 13 kwietnia 2005 r., sygn. akt III SA/Wa 928/2004, w którym podkreślił, że niewypłacona dywidenda powinna być traktowana jako przychód z tytułu nieodpłatnego świadczenia, a niewypłacenie zysku należnego udziałowcom i zatrzymanie go w spółce powinno być traktowane jako nieodpłatne użyczenie spółce kapitału (wartością tego przysporzenia jest cena, jaką musiałaby zapłacić spółka, gdyby chciała pozyskać kapitał na rynku).

Kwestie odsetek reguluje Kodeks cywilny albo umowa. Zgodnie z postanowieniami Kodeksu cywilnego, odsetki należą się nie tylko za zwłokę, lecz również za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego. Wspólnik zatem ma do nich prawo. Ewentualne zrzeczenie się tych odsetek może być traktowane jako przychód po stronie spółki. Jeśli wysokość odsetek nie została określona umownie, należą się odsetki ustawowe. Obecnie wynoszą one 11,5% w stosunku rocznym.

Odpowiedź na ostatnie pytanie zależy od stwierdzenia, co jest źródłem przychodu odsetek zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o pdof, w którym rozróżniono 9 rodzajów źródeł przychodu. W stosunku do odsetek można brać pod uwagę dwa rodzaje: kapitały pieniężne (art. 10 ust. 1 pkt 7) i źródła inne niż wymienione w art. 10 ust. 1 ustawy o pdof (art. 10 ust. 1 pkt 9). Bliższą charakterystykę przychodów z kapitałów pieniężnych znajdujemy w art. 17 ust. 1 ustawy o pdof. Jest w nim mowa wprost o odsetkach, od których powstaje przychód pośród nich nie ma odsetek od dywidend wypłaconych z opóźnieniem. Dywidenda wypłacona z opóźnieniem może być zatem uznana za inne źródło przychodu (art. 10 ust. 1 pkt 9). W celu rozliczenia się z US z dywidendy i odsetek należy złożyć PIT-8C.