Zakup gospodarstwa rolnego

Odpowiedź prawnika: Zakup gospodarstwa rolnego

W tym zakresie należy odwołać się do przepisów ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego.

Nieruchomość rolna może zostać nabyta w pierwszej kolejności przez Agencję. Czyli w przypadku zakupu przez inną osobę niż Agencja, umowa powinna zawierać zastrzeżenie o tym, iż własność zostanie przeniesiona, chyba, że Agencja zechce skorzystać ze swojego prawa pierwokupu. Zasada taka, iż należy liczyć się z prawem pierwokupu Agencji Nieruchomości Rolnych obowiązuje w przypadku, gdy ziemię rolną chce kupić nierolnik.

Tak więc, nabywcami nieruchomości rolnych zgodnie z ustawą o kształtowaniu ustroju rolnego mogą być:

1. dzierżawcy, jeżeli umowa została zawarta w formie pisemnej, ma datę pewną (poświadczoną urzędowo), była wykonywana co najmniej 3 lata, a nabywana nieruchomość wchodzi w skład gospodarstwa rodzinnego dzierżawcy lub jest dzierżawiona przez spółdzielnie produkcji rolnej;

2. spółdzielnia produkcji rolnej - w przypadku sprzedaży przez jej członka nieruchomości rolnej stanowiącej wkład gruntowy w tej spółdzielni;

3. osoba bliska zbywcy w rozumieniu przepisów o gospodarce nieruchomościami;

4. rolnik w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników zamierzający powiększyć gospodarstwo do powierzchni nie przekraczającej 300 hektarów użytków rolnych przeliczeniowych w rozumieniu przepisów o podatku rolnym, prowadzący osobiście gospodarstwo rolne, posiadający kwalifikacje rolnicze, mieszkający w gminie, na obszarze której położona jest jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład tego gospodarstwa;

5. w przypadku braku osób wymienionych (w punktach 1-4) lub odmowy tych osób, prawo pierwokupu (do umów sprzedaży) tych nieruchomości przysługuje Agencji Nieruchomości Rolnych. Agencji przysługuje również prawo wykupu nieruchomości, jeżeli przeniesienie własności rolnej następuje w wyniku zawarcia umowy innej niż umowa sprzedaży (np. darowizny);

6. w wypadku, kiedy Agencja nie skorzysta z przysługującego jej prawa pierwokupu lub wykupu, ponieważ sprzedawana nieruchomość rolna nie ma znaczenia dla realizacji celów ustawy tj.

   nie służy poprawie struktury obszarowej gospodarstw, czy przeciwdziałaniu koncentracji nieruchomości rolnych ( np. jest zbyt mała, czy od wielu lat nie użytkowana rolniczo), ich nabywcą może być osoba fizyczna, która nie spełnia zdefiniowanych w ustawie wymogów, czyli nie musi być rolnikiem, mieszka w dowolnym miejscu i nie posiada kwalifikacji rolniczych. Gospodarstwo takie nie posiada statusu gospodarstwa rodzinnego, a osoba prowadząca je nie jest rolnikiem indywidualnym.

Wymogi dotyczące osoby nabywcy i jego gospodarstwa nie decydują o tym, czy dana osoba może kupić nieruchomość rolną, czy nie. Spełnianie lub nie przez nabywcę określonych w ustawie warunków decyduje o tym, czy Agencji Nieruchomości Rolnych przysługiwać będzie w danym wypadku prawo pierwokupu (wykupu), czy nie.

Proszę przy tym pamiętać, iż tzw. odrolnienie (wyłączenie gruntu z produkcji rolnej i zmiana jego przeznaczenia na inwestycyjny) jest dość kosztowne. I tak grunty klasy V i VI może odrolnić gmina. Żyźniejsze ziemie klasy IV, jeśli jest ich więcej niż hektar, odrolnia wojewoda. Najgorzej jest z gruntami klasy od I do III, zwłaszcza gdy jest ich więcej niż pół hektara. Gmina musi wystąpić do ministra rolnictwa, a on je może odrolnić lub nie. Z żyznymi ziemiami jest więcej kłopotów. Gdy na odrolnionym gruncie ma powstać komercyjna inwestycja, za zmianę przeznaczenia trzeba będzie dodatkowo zapłacić - nawet równowartość 750 ton żyta za 1 ha! Licząc po 500 zł za tonę, daje to niebagatelną sumę 375 tys. zł. Z wysokich opłat zwolnione jest budownictwo mieszkaniowe. W przypadku domu jednorodzinnego nie wolno zabudować więcej niż 5 arów powierzchni. Gdy chodzi o budynek wielorodzinny, powierzchnia zabudowy nie może przekroczyć 200 m kw. na każdy lokal. Jednak żeby uniknąć zmagań z odrolnieniem i zdobywaniem pozwoleń na budowę, można po prostu kupić siedlisko z domem i je rozbudować.