Zasada rekryminacji, dotycząca sytuacji, w których orzeczenie rozwodu pomiędzy małżonkami jest niedopuszczalne

Odpowiedź prawnika: Zasada rekryminacji, dotycząca sytuacji, w których orzeczenie rozwodu pomiędzy małżonkami jest niedopuszczalne

Zasada ta wyraża, iż orzeczenie rozwodu jest niedopuszczalne, jeżeli żąda go jedno z małżonków wyłącznie winne rozkładu pożycia. Od zasady tej przewidziane są dwa wyjątki:

a) drugi z małżonków wyrazi zgodę na rozwód,

b) odmowa zgody jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

W wytycznych Sądu Najwyższego z 1968 r. zasady współżycia społecznego potraktowane zostały jako obiektywne reguły postępowania, co - zdaniem Sądu Najwyższego - nie wyklucza jednocześnie możliwości przyjęcia, że odmowa zgody na rozwód nie może być moralnie napiętnowana ze względu na subiektywne poczucie krzywdy małżonka niewinnego. W myśl tego stanowiska odmowa zgody na rozwód zatem może być sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, chociaż jednocześnie takiej postawy małżonka niewinnego nie można negatywnie ocenić pod względem moralnym. Pogląd ten znalazł wyraz również w późniejszych orzeczeniach, np. w wyroku z 17 maja 1967 r. (III CR 54/67, LexPolonica nr 385534, OSPiKA 1969, nr 3, poz. 57) Sąd Najwyższy stwierdził, że ocena odmowy przez jedno z małżonków, które jest niewinne, zgody na rozwód, o jakiej mowa w art. 56 § 3 k.r.o., musi być przeprowadzona przede wszystkim nie pod kątem subiektywnego jego odczucia, lecz pod kątem wyjaśnienia, czy zachodzą obiektywne przesłanki uzasadniające tę odmowę w świetle zasad współżycia społecznego.

W takich sytuacjach istnieje domniemanie, że korzystający ze swego prawa czyni to w sposób zgodny z zasadami współżycia społecznego. Nie można również kierować się domniemaniem, że odmowa taka płynie z pobudek ubocznych, niepozostających w związku z istotą małżeństwa, albo z pobudek moralnie ujemnych. Dopiero istnienie szczególnych okoliczności może domniemanie to obalić i pozwolić na zakwalifikowanie określonego zachowania jako nadużycia prawa niezasługującego na poparcie z punktu widzenia zasad współżycia społecznego. Ciężar udowodnienia tych okoliczności spoczywa na powodzie (art. 6 k.c.).