Zus nie przyznał renty, ale również odmówił wydania zaświadczenia o zdolności do pracy.

Odpowiedź prawnika: Zus nie przyznał renty, ale również odmówił wydania zaświadczenia o zdolności do pracy.

Niniejsze opinia prawna zawiera analizę sytuacji oraz wskazanie odpowiedzi na zadane pytania w oparciu o przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. 2009 r. Nr 153 poz. 1227, dalej u.e.r.), poglądy doktryny oraz aktualne orzecznictwo sądów polskich.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że na mocy decyzji ZUS z 10 lutego 2014 roku, Panu matce odmówiono prawa do renty ze względu na brak niezdolności do pracy. ZUS nie zbadał pozostałych przesłanek przyznania prawa do renty (staż pracy, powstanie niezdolności do pracy w określonym czasie), gdyż brak stwierdzenia niezdolności do pracy dyskwalifikuje ubezpieczonego z punktu widzenia spełnienia pozostałych przesłanek nabycia prawa do świadczenia. Należy wyjaśnić, że wykorzystywane w orzecznictwie ZUS formułowanie „nie jest Pan niezdolny do pracy”, jest często błędnie rozumiane przez ubezpieczonych. Sformułowanie to oznacza brak stwierdzenia niezdolności do pracy w rozumieniu regulacji u.e.r. Zgodnie z art. 12 ust. 1 u.e.r.:

1. Niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. 

Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się (art. 13 ust. 1 u.e.r.):

1) stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji;

2) możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Z powyższego wynika, że orzekając o niezdolności do pracy bierze się pod uwagę zdolność zarówno do pracy dotychczasowo wykonywanej jak również pracy zgodnie z kwalifikacjami – tym samym organy rentowe stosunkowo szeroko oceniają stan zdrowia ubezpieczonego z punktu widzenia możliwości podjęcia pracy. Wreszcie, orzeczenie „nie jest Pan niezdolny do pracy”, nie jest tożsame z orzeczeniem o zdolność do pracy – przepisy prawa polskiego nie przewidują generalnego orzeczenia o zdolności do jakiejkolwiek pracy. W przypadku Pana , o zdolność do pracy będzie orzekał lekarz medycyny pracy po skierowaniu na badania wstępne przez danego pracodawcę. Nie ma innego trybu orzeczenia o zdolności do pracy – dlatego też zarzuty względem ZUS odnośnie braku orzeczenia o zdolności do pracy są chybione – ZUS nie wydaje takich orzeczeń, a samo orzeczenie „nie jest Pan niezdolny do pracy” nie oznacza orzeczenia o zdolność do konkretnej pracy, który władny jest wydać tylko lekarz medycyny pracy.

Z podanych dokumentów wynika, że Pan złożył w sprawie odwołanie, które jak zakładamy w wyniku postępowania przed sądem ubezpieczeń społecznych zostało prawomocnie oddalone. W toku postępowania powołano biegłych, którzy podtrzymali orzeczenie ZUS odnośnie braku niezdolności Pana do pracy.

W sprawie przyznania renty w trybie specjalnym – zgodnie z art. 83 ust. 1 u.e.r.:

1. Ubezpieczonym oraz pozostałym po nich członkom rodziny, którzy wskutek szczególnych okoliczności nie spełniają warunków wymaganych w ustawie do uzyskania prawa do emerytury lub renty, nie mogą - ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek - podjąć pracy lub działalności objętej ubezpieczeniem społecznym i nie mają niezbędnych środków utrzymania, Prezes Zakładu może przyznać w drodze wyjątku świadczenia w wysokości nieprzekraczającej odpowiednich świadczeń przewidzianych w ustawie.

Z powyższego wynika, że bez stwierdzenia całkowitej niezdolności Pana do pracy nie można ubiegać się o świadczenie w trybie specjalnym (w drodze wyjątku) – jest ono bowiem przeznaczone dla osób, które nie spełniają warunku co do stażu emerytalnego a nie co do niezdolności do pracy. Tym samym konieczne jest uzyskanie orzeczenia o całkowitej niezdolności do pracy.