Co zrobić jeśli niezasadnie rozwiązano z tobą umowę o pracę?

Kiedy rozwiązanie umowy o pracę jest nieuzasadnione lub niezgodne z prawem?

Każde naruszenie przez pracodawcę przepisów o trybie i podstawach rozwiązania umowy o pracę skutkuje tym, że umowa została niezasadnie rozwiązana i powoduje przyznanie pracownikowi określonych uprawnień.

Naruszenie przez pracodawcę przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę może polegać między innymi na:

• zastosowaniu krótszego okresu wypowiedzenia niż uzasadniony okresem zatrudnienia pracownika np. jeżeli pracodawca wypowiedział umowę o pracę z zastosowaniem miesięcznego okresu wypowiedzenia, a w ciągu tego miesiąca minął okres zatrudnienia uprawniający pracownika do trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia. W tym przypadku umowa o pracę wygaśnie z upływem okresu trzymiesięcznego;

• pominięciu przez pracodawcę obowiązku konsultacji ze związkami zawodowymi zamiaru rozwiązania umowy o pracę. Dotyczy to jednak tylko tego pracodawcy u którego działają związki zawodowe;

• powołaniu jako podstawy rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika przyczyny, która nie może być podstawą rozwiązania umowy o pracę w tym trybie np. jeżeli pracodawca zwalnia pracownika dyscyplinarnie z pracy z powodu popełnienia przez niego rzekomego przestępstwa, a przestępstwo to nie jest ani oczywiste ani też nie zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem sądu;

• nie wskazaniu przez pracodawcę przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy (przy wypowiedzeniu umowy zawartej na czas niekreślony, a także przy rozwiązaniu każdej umowy o pracę bez wypowiedzenia);

• rozwiązaniu lub wypowiedzeniu umowy o pracę pracownicy w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego;

• wypowiedzeniu umowy o pracę w czasie nieobecności pracownika z powodu przebywania na urlopie wypoczynkowym, z powodu choroby lub z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem.

Jakie roszczenia przysługują pracownikowi w przypadku nieuzasadnionego rozwiązania umowy o pracę?

Naruszenie przepisów o rozwiązaniu umowy o pracę uprawnia pracownika do żądania:

• uznania wypowiedzenia umowy o pracę za bezskuteczne,

• przywrócenia pracownika od pracy na poprzednich warunkach,

• wypłaty odszkodowania.

O skutkach tych orzeka sąd pracy.

Uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne może nastąpić wówczas, gdy umowa o pracę nie została jeszcze rozwiązana, ponieważ okres wypowiedzenia jeszcze nie upłynął. Orzeczenie to unieważnia ze skutkiem natychmiastowym dokonane wypowiedzenie nie dopuszczając do rozwiązania wypowiedzianej umowy.

Orzeczenie o przywróceniu do pracy może nastąpić dopiero wtedy, gdy doszło do rozwiązania umowy o pracę. Orzeczenie o przywróceniu zobowiązuje pracodawcę do ponownego zatrudnienia pracownika na poprzednich warunkach. Pracodawca może odmówić ponownego zatrudnienia pracownika, jeżeli w ciągu 7 dni od przywrócenia do pracy nie zgłosił on gotowości niezwłocznego podjęcia pracy, chyba że przekroczenie terminu nastąpiło z przyczyn niezależnych od pracownika. Pracownik, który przed przywróceniem do pracy podjął zatrudnienie u innego pracodawcy, może bez wypowiedzenia, za 3-dniowym uprzedzeniem, rozwiązać umowę o pracę z tym pracodawcą w ciągu 7 dni od przywrócenia do pracy.

Pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy przysługuje wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy. Wysokość tego wynagrodzenia jest uzależniona od tego, czy umowę o pracę rozwiązano za wypowiedzeniem czy bez wypowiedzenia. Jeżeli za wypowiedzeniem wynagrodzenie przysługuje za okres nie dłuższy niż 2 miesiące, a gdy okres wypowiedzenia wynosi 3 miesiące, to nie więcej niż za 1 miesiąc. Jeżeli umowę rozwiązano bez wypowiedzenia, wynagrodzenie przysługuje za okres nie dłuższy niż za 3 miesiące i nie krótszy niż 1 miesiąc.

Natomiast w przypadku, gdy umowa o pracę została rozwiązana z:

• pracownikiem, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku,

• pracownicą w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego,

• pracownikiem, którego dotyczą przepisy szczególne dotyczące ochrony przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę (np. członek rady pracowniczej),

• wynagrodzenie przysługuje za cały okres pozostawania bez pracy.

Sąd Pracy może nie uwzględnić żądania pracownika uznania wypowiedzenia za bezskuteczne lub przywrócenia do pracy, jeżeli ustali, że uwzględnienie takiego żądania jest niemożliwe lub niecelowe. W takim przypadku sąd orzeka o odszkodowaniu. Sąd musi jednak uwzględnić żądanie jeżeli zgłasza je:

• pracownik, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku,

• pracownica w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego,

• pracownik, którego dotyczą przepisy szczególne dotyczące ochrony przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę.

Odszkodowanie w przypadku rozwiązania umowy za wypowiedzeniem przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie mniej jednak od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. W razie rozwiązania umowy bez wypowiedzenia odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.

Wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na okres próbny dokonane z naruszeniem przepisów, pociąga za sobą jedynie przyznanie pracownikowi odszkodowania. Odszkodowanie to przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do upływu którego umowa miała trwać.

Wypowiedzenie umowy o pracę na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy uprawnia pracownika wyłącznie do żądania odszkodowania. Przysługuje ono w wysokości wynagrodzenia za czas, do upływu którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za 3 miesiące. Ograniczenie to jednak nie dotyczy wypowiedzenia umowy o pracę pracownicy w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego. W tym przypadku pracownicy przysługuje zawsze roszczenie o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu roszczenie o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach. Sąd pracy może nie uwzględnić żądania pracownicy tylko wtedy, gdy przywrócenie do pracy jest niemożliwe z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. W takim przypadku sąd orzeka o odszkodowaniu.

Również rozwiązanie bez wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony albo na czas wykonania określonej pracy, powoduje przyznanie pracownikowi wyłącznie odszkodowania, pod warunkiem jednak, że upłynął już termin ich trwania lub pozostał krótki okres do jego upływu. Odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do upływu którego umowa miała trwać nie więcej jednak niż za 3 miesiące.

Pamiętaj, że:

• Pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, wlicza się do okresu zatrudnienia okres pozostawania bez pracy, za który przyznano wynagrodzenie. Okresu pozostawania bez pracy, za który nie przyznano wynagrodzenia, nie uważa się za przerwę w zatrudnieniu, powodującą utratę uprawnień uzależnionych od nieprzerwanego zatrudnienia. Natomiast pracownikowi, któremu przyznano odszkodowanie, wlicza się do okresu zatrudnienia okres pozostawania bez pracy, odpowiadający okresowi, za który przyznano odszkodowanie.

• W razie zastosowania okresu wypowiedzenia krótszego niż wymagany umowa o pracę rozwiązuje się z upływem okresu wymaganego, a pracownikowi przysługuje wynagrodzenie do czasu rozwiązania umowy.

• Odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę wnosi się od sądu pracy w terminie 7 dni od dnia doręczenia pisma wypowiadającego umowę o pracę.

• Żądanie przywrócenia do pracy lub odszkodowania wnosi się do sądu pracy w terminie 14 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia lub od dnia wygaśnięcia umowy o pracę.

• Jeżeli u danego pracodawcy działa komisja pojednawcza pracownik może przed wystąpieniem na drogę sądową żądać polubownego załatwienia sporu.

• Wystąpienie z wnioskiem do komisji pojednawczej przerywa bieg terminów wniesienia sprawy do sądu.

• Postępowanie w sprawach o roszczenia ze stosunku pracy jest wolne od opłat sądowych.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks Pracy (tekst jednolity: Dz.U. 1998 r., Nr 21, poz. 94 ze zm.).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.