Ile warte jest lokatorskie prawo do mieszkania w spółdzielni?

Sąd wyrokiem zniósł wspólność ustawową małżeńską między małżonkami. W skład majątku wspólnego wchodziło spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego. Zostało ono nabyte w trakcie trwania wspólności, ale przed zawarciem związku małżeńskiego wnioskodawczyni miała zgromadzony wkład na oszczędnościowej książeczce mieszkaniowej, zaś pozostałą część wkładu uczestnik odpracował fizycznie podczas budowy. Sąd I instancji przyznał spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego wnioskodawczyni, ze spłatą na rzecz uczestnika. Za podstawę do rozliczenia Sąd przyjął wartość ewidencyjną wkładu mieszkaniowego. Wnioskodawca wniósł apelację, zarzucając nieuwzględnienie wartości rynkowej prawa do tego lokalu. Sąd II instancji przy rozpoznawaniu apelacji powziął wątpliwość: czy wartość spółdzielczego prawa do lokalu można obliczyć jako ewidencyjną wartość wkładu, czy w aktualnym stanie prawnym, Sąd może ustalić wartość tego prawa jako różnicę pomiędzy wartością rynkową lokalu a zwaloryzowaną wartością wniesionego wkładu mieszkaniowego? Pytanie to przedstawił Sądowi Najwyższemu, który odmówił powzięcia uchwały, ale stwierdził, że

Porady prawne

Wartość spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego w postępowaniu o podział majątku wspólnego byłych małżonków jest ustalana z uwzględnieniem zasad rozliczeniowych z osobą uprawnioną w razie wygaśnięcia spółdzielczego lokatorskiego prawa do takiego lokalu.

W uzasadnieniu SN przypomniał, że wartość składnika majątku określa się na chwilę dokonywania podziału majątku, czyli chwilę zamknięcia rozprawy (wg art. 316 § 1 w zw. z art. 13 § 1 k.p.c.). Dlatego obecnie, już po uchyleniu art. 11[1] u.s.m., sąd nie może ustalając wartość tego majątku i wchodzącego w jego skład lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego uwzględnić wartości roszczenia o przekształcenie tego prawa, będącego jednocześnie ekspektatywą spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego.

Nadal możliwe jest natomiast przekształcenie lokatorskiego prawa spółdzielczego w prawo własności lokalu mieszkalnego, określane przez art. 12 u.s.m. jako ustanowienie i przeniesienie odrębnej własności lokalu. Prawa do mieszkania stanowią w warunkach polskich zasadniczą część składników majątku wspólnego i Sąd powinien uwzględniać rzeczywistą wartość tych praw. Należy jednak pamiętać, że mieszkanie spełnia przede wszystkim funkcje użytkowe, a nie lokaty kapitału. Prawo lokatorskie jest z założenia niezbywalne, niedziedziczne, a więc trudno nawet określać jego wartość rynkową. Sądy jednak od dawna wypracowały pewne sposoby na gruncie kolejnych ustaw regulujących spółdzielcze prawa mieszkaniowe. Na gruncie przepisów obecnie obowiązujących Sąd Najwyższy opowiedział się za kontynuowaniem swego dotychczasowego stanowiska, zgodnie z którym przy ustalaniu wartości prawa lokatorskiego w postępowaniu o podział majątku wspólnego należy uwzględnić zasady, jakie obowiązują przy rozliczeniu spółdzielni mieszkaniowej z osobą uprawnioną w razie wygaśnięcia spółdzielczego lokatorskiego prawa do takiego lokalu. Sąd Najwyższy zastrzegł przy tym, iż że wybranie właściwej drogi do ustalenia wartości spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego w sprawach o podział majątku dorobkowego zależy w poważnym stopniu od okoliczności faktycznych danej sprawy.

Odnośnie wliczania do wartości prawa lokatorskiego ekspektatywy przekształcenia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu w prawo własności Sąd Najwyższy potwierdził swą wcześniejszą wypowiedź (postanowienie z dnia 29 października 2008 roku, sygn. akt IV CSK 246/08, niepubl.), iż tylko wówczas, gdy ekspektatywa ta powstała w czasie trwania wspólności majątkowej, zarówno ona sama, jak i powstałe w wyniku jej realizacji prawo może być zaliczone do majątku wspólnego, choćby do przekształcenia ekspektatywy w konkretne prawo podmiotowe doszło już po ustaniu wspólności.

Postanowienie z dnia 29 października 2009 roku, sygn. akt III CZP 74/09


Zespół
e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

  • Roman Paluch 2012-05-03 18:48:05

    Aktualnie określamy wartość spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu, jako wartość rynkową, informując jednocześnie, że wartość zwaloryzowanego wkładu wynosi ....., decyzja należy do Sądu. W szczególnych przypadkach, orzekaja Sądy ( Okręg Bielsko-B) w/g wartości zwaloryzowanej.


Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika