23.10.2017

A.J.
Zespół e-prawnik.pl

Kto może ubezpieczyć się dobrowolnie?

Jeśli mieszkasz w Polsce i chcesz się leczyć w ramach powszechnego sytemu ochrony zdrowia - możesz dobrowolnie ubezpieczyć siebie i członków twojej rodziny – pod warunkiem, że nie jesteś:

• objęty obowiązkowym ubezpieczeniem,
• członkiem rodziny osoby ubezpieczonej,
• objęty powszechnym systemem ubezpieczenia zdrowotnego w jednym z krajów Unii Europejskiej albo Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA).

Ubezpieczyć się dobrowolnie może każdy, kto legalnie mieszka w Polsce i jest:

• nieubezpieczony (nie podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu – sprawdź niżej, kto ma taki obowiązek i nie jest członkiem rodziny osoby ubezpieczonej – sprawdź niżej, kto ma status członka rodziny; nawet jeśli ktoś ma status członka rodziny, może zawrzeć umowę o dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne;
• pracownikiem, którzy przebywa na urlopie bezpłatnym;
• posłem do Parlamentu Europejskiego wybranym w Rzeczypospolitej Polskiej;
• wolontariuszem, którzy nie jest objęty ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu;
• nieubezpieczony w Polsce i ma do niego zastosowanie art. 11 ust. 3 lit. e rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, czyli:
  • nie wykonuje pracy najemnej ani pracy na własny rachunek,
  • nie jest urzędnikiem służby cywilnej,
  • nie otrzymuje zasiłku dla bezrobotnych zgodnie z przepisami art. 65 tego rozporządzenia,
  • nie jest powołany ani odwołany ze służby w siłach zbrojnych lub służby cywilnej),
  • podlega ustawodawstwu państwa członkowskiego UE, na którego terytorium mieszka).

Jeżeli zainteresowany ma niskie dochody (które pozwalają uzyskiwać pomoc społeczną), to zanim złoży wniosek o dobrowolne ubezpieczenie, powinien sprawdzić, czy nie może uzyskać prawa do świadczeń opieki zdrowotnej na podstawie decyzji wójta (burmistrza, prezydenta) gminy, w której mieszka.

Należy upewnić się, że małżonek (małżonka), rodzice dziecka, które może być członkiem rodziny, nie mają ubezpieczenia zdrowotnego w kraju UE lub EFTA na podstawie wykonywanej pracy zarobkowej otrzymywanej emerytury/renty. Jeśli tak – zainteresowany może uzyskać prawo do świadczeń opieki zdrowotnej na koszt tego kraju poprzez formularz S1 (ten dokument wydaje NFZ; potwierdza on uprawnienia ubezpieczonego lub członka jego rodziny do opieki zdrowotnej w państwie zamieszkania od momentu zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego w NFZ jako osoby zamieszkującej poza Polską).

Z jakimi tytułami wiąże się obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego?

Zgodnie z art. 66 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają:

1. osoby, które spełniają warunki do objęcia ubezpieczeniem społecznym lub ubezpieczeniem społecznym rolników:pracownicy w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych,
2. rolnicy lub ich domownicy w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników,
3. osoby, które prowadzą działalność pozarolniczą, lub osoby, które z nimi współpracują – z wyłączeniem osób, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej,
4.  osoby, które wykonują pracę nakładczą,
5. osoby, które wykonują pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia, lub osoby, które z nimi współpracują,
6. osoby duchowne,
7. członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych, spółdzielni kółek rolniczych lub członkowie ich rodzin,
8. osoby, które pobierają świadczenie socjalne wypłacane w okresie urlopu, oraz osoby, które pobierają zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia, a także osoby, które pobierają wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego albo w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie, wynikające z odrębnych przepisów lub układów zbiorowych pracy,
9. osoby, które pobierają świadczenie szkoleniowe wypłacane po ustaniu zatrudnienia,
10. żołnierze, którzy odbywają zasadniczą służbę wojskową, przeszkolenie wojskowe, ćwiczenia wojskowe oraz pełnią terytorialną służbę wojskową, służbę kandydacką, służbę przygotowawczą lub służbę wojskową w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny – o ile nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia z innego tytułu,
11. osoby, które odbywają służbę zastępczą,
12. osoby, które podlegają kwalifikacji wojskowej, pełniące służbę w Policji, Straży Granicznej i Biurze Ochrony Rządu,
13. żołnierze zawodowi oraz żołnierze, którzy odbywają nadterminową zasadniczą służbę wojskową i służbę okresową,
14. policjanci,
15. funkcjonariusze Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego,
16. funkcjonariusze Agencji Wywiadu,funkcjonariusze Centralnego Biura Antykorupcyjnego,
17. funkcjonariusze Służby Kontrwywiadu Wojskowego,
18. funkcjonariusze Służby Wywiadu Wojskowego,
19. funkcjonariusze Biura Ochrony Rządu,
20. funkcjonariusze Straży Granicznej,
21. funkcjonariusze Służby Celno-Skarbowej,
22. funkcjonariusze Służby Więziennej,
23. funkcjonariusze Państwowej Straży Pożarnej,
24. posłowie, którzy pobierają uposażenia poselskie, oraz senatorowie, którzy pobierają uposażenie senatorskie,
25. sędziowie i prokuratorzy,
26. ławnicy sądowi, którzy nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu,
27. osoby, które pobierają emeryturę lub rentę, osoby w stanie spoczynku, które pobierają uposażenie lub uposażenie rodzinne, oraz osoby, które pobierają uposażenie po zwolnieniu ze służby lub świadczenie pieniężne o takim samym charakterze,
28. uczniowie oraz słuchacze zakładów kształcenia nauczycieli w rozumieniu przepisów o systemie oświaty, którzy nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu,
29. dzieci, które przebywają w placówkach pełniących funkcje resocjalizacyjne, wychowawcze lub opiekuńcze lub w domach pomocy społecznej, niepodlegające obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu,
30. dzieci do czasu rozpoczęcia realizacji obowiązku szkolnego, które nie przebywają w placówkach, o których mowa w pkt 18, niepodlegające obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu, z zastrzeżeniem art. 81 ust. 8 pkt 3,
31. studenci i uczestnicy studiów doktoranckich, którzy nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu, z wyłączeniem osób, o których mowa w art. 3 ust. 2 pkt 1,
32. alumni wyższych seminariów duchownych i teologicznych, postulanci, nowicjusze i junioryści zakonów męskich i żeńskich i ich odpowiedników, z wyłączeniem osób, o których mowa w art. 3 ust. 2 pkt 2,
33. słuchacze Krajowej Szkoły Administracji Publicznej im. Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego,
34. osoby, które pobierają stypendium sportowe po ukończeniu 15. roku życia, niepodlegające obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu,
35. bezrobotni, którzy nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu,
36. osoby pobierające stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostały skierowane przez podmiot inny niż powiatowy urząd pracy, niepodlegające obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu,
37. osoby, które pobierają zasiłek przedemerytalny lub świadczenie przedemerytalne, oraz osoby, które nie pobierają zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego z przyczyn określonych w art. 27 ust. 1 pkt 3-6 i ust. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (Dz.U. z 2003 r. poz. 514, z późn. zm.) – niepodlegające obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu,
38. osoby, które pobierają zasiłek stały z pomocy społecznej, niepodlegające obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu,
39. osoby, które uzyskały w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą, objęte indywidualnym programem integracji na podstawie przepisów o pomocy społecznej, niepodlegające obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu,
40. osoby, które pobierają specjalny zasiłek opiekuńczy lub dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania, przyznane na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, niepodlegające obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu,osoby, które pobierają świadczenie pielęgnacyjne, przyznane na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, niepodlegające obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu,
41. osoby, które pobierają zasiłek dla opiekuna, przyznany na podstawie przepisów o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów, niepodlegające obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu,
42. osoby bezdomne, które wychodzą z bezdomności, niepodlegające obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu,
43. osoby objęte indywidualnym programem zatrudnienia socjalnego lub realizujące kontrakt socjalny w wyniku zastosowania procedury, o której mowa w art. 50 ust. 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2016 r. poz. 645, 691, 868, 1265 i 1579), niepodlegające obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu,
44. kombatanci i osoby represjonowane, które nie podlegają ubezpieczeniom społecznym w Rzeczypospolitej Polskiej lub nie pobierają emerytury ani renty,
45. cywilne niewidome ofiary działań wojennych, niepodlegające obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu,
46. osoby, które korzystają z urlopu wychowawczego, niepodlegające obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu,
47. osoby, o których mowa w art. 6a ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, niepodlegające obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu,
48. osoby, które są uprawnione do świadczeń alimentacyjnych na podstawie ugody sądowej lub prawomocnego orzeczenia sądu, niepodlegające obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu,
49. rolnicy i ich domownicy, którzy nie podlegają ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, niepodlegający obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego na podstawie pkt 1-33 i 35-37,
50. członkowie rad nadzorczych, którzy mieszkają w Polsce;
51. aplikanci Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury,
52. osoby, które pobierają nauczycielskie świadczenia kompensacyjne. 

Kto ma status członka rodziny?

Członkiem rodziny mogą być następujące osoby:

• dziecko (własne, małżonka, przysposobione, wnuka, dziecko obce, dla którego ustanowiono opiekę, dziecko obce w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka):
  •  bez ograniczenia wieku – jeśli ma orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności (lub inne traktowane na równi),
  • do ukończenia 18. roku życia –  jeśli nie kontynuuje nauki,
  •  do ukończenia 26. roku życia – jeśli kontynuuje naukę (po ukończeniu 26. roku życia, jeżeli nie jest ubezpieczone z żadnego innego tytułu, powinno powiadomić szkołę lub uczelnię, która będzie zobowiązana zgłosić je do ubezpieczenia),
• małżonek (mąż, żona),
• wstępni, którzy pozostają z ubezpieczonym we wspólnym gospodarstwie domowym (rodzice, dziadkowie).

Ubezpieczyć się dobrowolnie może też cudzoziemiec, który legalnie mieszka w Polsce i spełnia jeden z następujących warunków:

• ma obywatelstwo państwa członkowskiego Unii Europejskiej (UE) lub Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA)
• nie ma obywatelstwa UE lub EFTA – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej i:
  • przebywa w Polsce na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy z wyłączeniem zezwolenia udzielonego na podstawie art. 181 ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE, zgody na pobyt ze względów humanitarnych, zgody na pobyt tolerowany lub
  • uzyskał w Polsce status uchodźcy, ochronę uzupełniającą albo korzysta z ochrony czasowej
• jest studentem lub uczestnikiem studiów doktoranckich i studiuje w Polsce albo jest absolwentem odbywającym w Polsce obowiązkowy staż i nie ma obywatelstwa UE lub EFTA ani prawa legalnego zamieszkania w jednym z tych państw
• jest członkiem zakonu lub alumnem wyższego seminarium duchownego lub teologicznego, postulantem, nowicjuszem, juniorystą zakonu lub ich odpowiednikiem, nie ma obywatelstwa UE lub EFTA – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym EFTA ani prawa legalnego zamieszkania w jednym z tych państw oraz:
  • przebywa w Polsce na podstawie wizy, zezwolenia na pobyt czasowy, zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej, zgody na pobyt ze względów humanitarnych, zgody na pobyt tolerowany lub
  • uzyskał w Polsce status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą albo korzysta z ochrony czasowej
• odbywa staż adaptacyjny
• odbywa kurs języka polskiego, kurs przygotowawczy do podjęcia nauki w języku polskim, o których mowa w przepisach o szkolnictwie wyższym, i nie ma obywatelstwa UE lub EFTA ani prawa legalnego zamieszkania w jednym z tych państw
• jest wolontariuszem, który spełnia jeden z wyżej wskazanych warunków.

Kiedy można złożyć wniosek?

Można to zrobić, jeśli tylko zainteresowany i członkowie jego rodziny potrzebują dostępu do bezpłatnych świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych lub chce on mieć pewność, że będzie miał zabezpieczony dostęp do tych świadczeń.

Umowy nie można zawrzeć wstecz.

Gdzie trzeba złożyć wniosek?

Sprawę można załatwić tylko w urzędzie, tzn. należy złożyć wniosek w oddziale wojewódzkim Narodowego Funduszu Zdrowia, który jest właściwy ze względu na miejsce zamieszkania zainteresowanego, lub w jednej z delegatur.

Po zawarciu umowy o dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne należy zgłosić się do jednostki Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (właściwej ze względu na miejsce zamieszkania), żeby złożyć dokumenty zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego.

Jak zawrzeć umowę o dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne?

Żeby zawrzeć umowę o dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne, należy przygotować wszystkie potrzebne dokumenty i złożyć je w oddziale wojewódzkim Narodowego Funduszu Zdrowia, który jest właściwy ze względu na miejsce zamieszkania, lub w jednej z delegatur. 

Jeżeli zainteresowany nie był ubezpieczony 3 miesiące i dłużej – zapłaci dodatkową opłatę. 

Po podpisaniu umowy o dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne, trzeba złożyć zgłoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. W tym celu należy przygotować wszystkie potrzebne dokumenty oraz złożyć te dokumenty w jednostce ZUS, która jest właściwa ze względu ma miejsce zamieszkania. Zainteresowany ma na to 7 dni od podpisania umowy.  

Jeśli zainteresowany jest wolontariuszem – wszystkie dokumenty składa korzystający (on  także opłaca za niego składkę na dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne). Jednakże zainteresowany musi być obecny przy składaniu wniosku, żeby podpisać oświadczenie, które jest częścią wniosku.

Jeżeli zainteresowany jest studentem lub uczestnikiem studiów doktoranckich, który studiuje w Polsce, odbywa kurs języka polskiego bądź kurs przygotowawczy do podjęcia nauki w języku polskim, nie ma obywatelstwa UE lub EFTA, nie ma legalnego miejsca zamieszkania na terytorium innego niż Polska państwa i EFTA i został uznany za osobę pochodzenia polskiego w rozumieniu przepisów o repatriacji bądź posiada ważną Kartę Polaka – umowę podpisuje sam lub robi to uczelnia na mocy jego pełnomocnictwa. Do ZUS zgłasza go uczelnia. Opłaci ona także za niego składki na ubezpieczenie dobrowolne.

Ile trzeba zapłacić?

Wysokość opłaty dodatkowej zależy od okresu, w którym zainteresowany nie był objęty ubezpieczeniem zdrowotnym. Jeśli przerwa w opłacaniu składek wynosiła nieprzerwanie:

• od 3 miesięcy do roku – opłata wynosi 20% dochodów przyjętych jako podstawa wymiaru składki (czyli minimum 878,11 zł);
• powyżej roku do 2 lat – opłata wynosi 50% dochodów (czyli minimum 2195,27 zł);
• powyżej 2 lat do 5 lat – opłata wynosi 100% dochodów (czyli minimum 4390,54 zł);
• powyżej 5 lat do 10 lat – opłata wynosi 150% dochodów (czyli minimum 6585,81 zł);
• powyżej 10 lat – opłata wynosi 200% dochodów (czyli minimum 8781,08 zł).

Należy więc sprawdzić w NFZ długość przerwy w ubezpieczeniu. Następnie wnieść opłatę na numer konta bankowego właściwego oddziału wojewódzkiego NFZ - przed podpisaniem umowy.

W uzasadnionych przypadkach zainteresowany może złożyć wniosek (wraz z dokumentacją potwierdzającą sytuację materialną, rodzinną i zdrowotną) do dyrektora oddziału wojewódzkiego NFZ o niepobieranie od niego opłaty bądź rozłożenie jej na raty. Maksymalna liczba miesięcznych rat wynosi 12.

Zainteresowany nie ponosi dodatkowej opłaty, jeśli jest:

• wolontariuszem,
• cudzoziemcem, który:
  • jest studentem lub uczestnikiem studiów doktoranckich i studiuje w Polsce albo jest absolwentem odbywającym w Polsce obowiązkowy staż oraz nie posiada obywatelstwa UE lub EFTA ani prawa legalnego zamieszkania w jednym z tych państw,
  • jest członkiem zakonu lub alumnem wyższego seminarium duchownego lub teologicznego, postulantem, nowicjuszem, juniorystą zakonu lub ich odpowiednikiem, nie posiada obywatelstwa EU lub EFTA – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym EFTA ani prawa legalnego zamieszkania w jednym z tych państw oraz
    • przebywa w Polsce na podstawie wizy, zezwolenia na pobyt czasowy, zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej, zgody na pobyt ze względów humanitarnych, zgody na pobyt tolerowany albo
    • uzyskał w Polsce status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą albo korzysta z ochrony czasowej,
  • odbywa staż adaptacyjny,
  • odbywa kurs języka polskiego, kurs przygotowawczy do podjęcia nauki wjęzyku polskim, o których mowa w przepisach o szkolnictwie wyższym i nie posiada obywatelstwa UE lub EFTA ani prawa legalnego zamieszkiwania w jednym z tych państw,
• marynarzem, który udokumentuje zatrudnienie na statku morskim o obcej przynależności (książeczka żeglarska, kontrakt). Tego okresu zatrudnienia nie wlicza się do okresu nieobjęcia ubezpieczeniem zdrowotnym.

Co należy przygotować?

Żeby zawrzeć umowę o dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne, należy przygotować:

• wniosek o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym w Narodowym Funduszu Zdrowia – można go pobrać ze strony NFZ i należy go wypełnić w 2 egzemplarzach;

• dowód osobisty lub inny dokument, który potwierdzi tożsamość zainteresowanego;

• jeżeli zainteresowany był wcześniej objęty ubezpieczeniem zdrowotnym, powninien przygotować:
  • dokument potwierdzający ostatni okres ubezpieczenia (sprawdź niżej, jaki),
  • dokument potwierdzający opłaconą składkę zdrowotną z ostatniego tytułu ubezpieczenia (np. druk ZUS RMUA).

Zainteresowany będzie musiał dostarczyć wymienione dokumenty, jeżeli w Centralnym Wykazie Ubezpieczonych NFZ nie będzie wszystkich danych lub jeśli pojawią się co do nich wątpliwości.

Aby zgłosić członka rodziny, zainteresowany powninien przygotować:

• jeżeli jego małżonek ma inne nazwisko – akt małżeństwa,
• jeśli jego dziecko jest pełnoletnie – legitymację szkolną/studencką lub zaświadczenie o kontynuacji nauki.

Umowę może zawrzeć w imieniu zainteresowanego również pełnomocnik. w takim przypadku należy przygotować pisemne pełnomocnictwo wskazujące, kogo upoważnia do podpisania umowy. Pełnomocnictwo powinno zawierać dane (imię i  nazwisko, numer PESEL, serię i numer dowodu osobistego, adres zamieszkania) zainteresowanego oraz pełnomocnika. Pełnomocnik powinien okazać dowód tożsamości.

Zainteresowany może zgłosić do ubezpieczenia zdrowotnego członków rodziny, którzy nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu. Nie wiąże się to z dodatkową składką.

Nie może jednak zgłosić do ubezpieczenia członków rodziny, jeżeli jest:

• wolontariuszem,
• cudzoziemcem, który:
  • jest studentem i uczestnikiem studiów doktoranckich oraz absolwentem odbywającym w Polsce obowiązkowy staż,
  • jest członkiem zakonu, alumnem wyższych seminariów duchownych i teologicznych, postulantem, nowicjuszem i juniorystą zakonu i ich odpowiednikiem,
  • odbywa kursy języka polskiego oraz kursy przygotowawcze do podjęcia nauki w języku polskim.

Żeby zgłosić się do ubezpieczenia zdrowotnego, w ciągu 7 dni od podpisania umowy należy złożyć w ZUS:

• druk ZUS ZZA z kodem tytułu ubezpieczenia 24 10 XX,
• druk ZUS ZCNA – w przypadku zgłoszenia członka rodziny.

Jakie dokumenty są potrzebne przy zawieraniu umowy?

Są to - w zależności od ostatniego tytułu ubezpieczenia zdrowotnego:

• osoby zatrudnionej na podstawie umowy o pracę – świadectwo pracy,
• osoby realizującej umowę zlecenia – umowa zlecenie wraz z dokumentami potwierdzającymi zgłoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego (druk ZUS ZUA) oraz z dokumentami potwierdzającymi wyrejestrowanie z ubezpieczenia zdrowotnego (ZUS ZWUA),
• osoby wykonującej działalność gospodarczą – druk ZUS ZWUA oraz ZUS ZWPA potwierdzony przez ZUS, wydruk z ewidencji działalności gospodarczej CEIDG dotyczący wykreślenia lub zawieszenie działalności gospodarczej, a w przypadku spółek prawa handlowego – wykreślenie z KRS,
• osoby zarejestrowanej jako osoba bezrobotna – decyzja z Urzędu Pracy o utracie statusu osoby bezrobotnej lub zaświadczenie potwierdzające zgłoszenie do ubezpieczenia i datę wyrejestrowania z ubezpieczenia,
• osoby zgłoszonej jako członek rodziny:
  • w przypadku małżonka oraz rodzica – druk ZUS ZCNA wyrejestrowania z ubezpieczenia,
  • w przypadku dziecka:
    • druk ZUS ZCNA wyrejestrowania z ubezpieczenia oraz
    • dokument potwierdzający zakończenie nauki – w przypadku dziecka, które jest absolwentem szkoły średniej lub wyższej (data wyrejestrowania powinna być zgodna z datą zakończenia nauki) lub
    • dokument potwierdzający posiadanie znacznego stopnia niepełnosprawności lub innego równoważnego – w przypadku dziecka, które ukończyło 18 lat,
• osoby zgłoszonej przez szkołę albo uczelnię – dokument potwierdzający wyrejestrowanie z ubezpieczenia zdrowotnego (ZUS ZWUA) lub zaświadczenie z uczelni (data wyrejestrowania powinna być zgodna z datą zakończenia nauki),
• korzystającego – umowa wolontariatu,
• cudzoziemca – studenta, uczestnika studiów doktoranckich, absolwenta odbywającego w Polsce obowiązkowy staż – zaświadczenie z uczelni potwierdzające status studenta, uczestnika studiów doktoranckich, absolwenta odbywającego w Polsce obowiązkowy staż,
• cudzoziemca – członka zakonu, alumna wyższych seminariów duchownych i teologicznych, postulanta, nowicjusza, juniorysty zakonu lub ich odpowiednika – zaświadczenie o stopniu posługi kapłańskiej,
• cudzoziemca odbywającego kurs języka polskiego oraz kurs przygotowawczy do podjęcia nauki w języku polskim – zaświadczenie z uczelni,
• osoby posiadającej ubezpieczenie w innym kraju członkowskim UE i EFTA – zaświadczenie potwierdzające okres zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego w tym kraju (formularz S-041 – wcześniej formularz E-104 - to dokument, który potwierdza okresy ubezpieczenia zdrowotnego; wydaje go NFZ – wyłącznie na wniosek zainteresowanej instytucji), z wyłączeniem marynarzy, którzy mogą potwierdzić zatrudnienie na statku morskim,
• cudzoziemca spoza UE i EFTA:
  • Karta Pobytu lub decyzja zezwalająca na pobyt stały lub czasowy z wyłączeniem zezwolenia udzielonego na podstawie art. 181 1 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach,
  • wiza z prawem do pracy,
• w innej sytuacji – dokument od płatnika składek, który potwierdzi zakończenie ubezpieczenia zdrowotnego (np. zaświadczenie o urlopie bezpłatnym).

Ile trzeba czekać?

Wniosek jest rozpatrywany niezwłocznie – na jego podstawie zawierana jest umowa na czas nieokreślony.

Jeśli zainteresowany wnioskuje o odstąpienie od opłaty dodatkowej lub rozłożenie jej na raty, umowa jest zawierana po podjęciu decyzji przez dyrektora oddziału wojewódzkiego NFZ.

Co jest dowodem ubezpieczenia?

Jest to:

• dla osoby, która podpisała umowę – egzemplarz umowy wraz z drukiem ZUS ZZA oraz dowodem opłacenia składki za ostatni miesiąc,
• dla członków rodziny osoby ubezpieczonej – egzemplarz umowy, druk ZUS ZCZA lub ZUS ZCNA, w którym wymienieni są członkowie rodziny oraz dowód opłacenia (przez osobę ubezpieczoną) składki za ostatni miesiąc.

Składki należy opłacać terminowo

Umowa uprawnia ubezpieczonego i zgłoszonych członków rodziny do bezpłatnych świadczeń zdrowotnych, pod warunkiem zgłoszenia do dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego i terminowego opłacania składki.

Składkę za każdy miesiąc kalendarzowy należy opłacić do 15. dnia każdego następnego miesiąca za miesiąc poprzedni (np. za czerwiec do 15 lipca).

Składki na dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne wpłaca się na konto ZUS – rachunek z końcówką 52.

Jeśli zainteresowany nie opłaci składki w terminie – umowa wygaśnie.

Za każdy miesiąc, w którym podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu, musi on także złożyć deklarację rozliczeniową ZUS DRA – do 10. dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni (np. za lipiec do 10 sierpnia).

Jaka jest wysokość składki?

Wysokość składki wynosi 9% podstawy wymiaru, którą jest dla ubezpieczonego dobrowolnie kwota deklarowanego miesięcznego dochodu (nie może być ona jednak niższa od kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw z poprzedniego kwartału) włącznie z wypłatami z zysku. Podstawę wymiaru ogłasza Prezes Głównego Urzędu Statystycznego w Monitorze Polskim. GUS publikuje ją na swej stronie internetowej po 15. dniu miesiąca rozpoczynającego kolejny kwartał.

Informację o zmianie wysokości najniższej możliwej składki (tj. od kwoty odpowiadającej przeciętnemu miesięcznemu wynagrodzeniu) podaje NFZ na swej stronie internetowej.

Jeśli zainteresowany:

• zgłasza wolontariusza (jest tzw. korzystającym) – podstawą wymiaru składki jest kwota odpowiadająca minimalnemu wynagrodzeniu,
• jest cudzoziemcem – studentem lub uczestnikiem studiów doktoranckich, absolwentem, który odbywa w Polsce obowiązkowy staż, odbywającym staż adaptacyjny, członkiem zakonu, alumnem wyższego seminarium duchownego bądź teologicznego, postulantem, nowicjuszem czy juniorystą zakonu lub ich odpowiednikiem, odbywa kurs języka polskiego bądź kurs przygotowawczy do podjęcia nauki w języku polskim – podstawą wymiaru jest kwota odpowiadająca wysokościspecjalnego zasiłku opiekuńczego przysługującego na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych.

Składka na ubezpieczenie dobrowolne jest:

• miesięczna (nie może być opłacana np. kwartalnie),
• niepodzielna (musi być opłacana w pełnej wysokości niezależnie od dnia, od którego obowiązuje umowa).

Po ewentualny zwrot składki można zwrócić się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (Narodowy Fundusz Zdrowia nie zwraca składek).

Jak zrezygnować z dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego?

Żeby rozwiązać umowę o dobrowolne ubezpieczenie, należy złożyć pisemny wniosek w tej sprawie we właściwym oddziale Narodowego Funduszu Zdrowia. W wypowiedzeniu umowy należy określić datę, z którą następuje rozwiązanie. Do wypowiedzenia trzeba dołączyć dowody opłaconych składek (lub wydruk składek z ZUS) za okres trwania umowy; jeżeli przyczyną jest objęcie obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym – należy dołączyć także dokument, który potwierdzi uzyskanie tytułu do obowiązkowego ubezpieczenia lub uzyskanie statusu członka rodziny.

Natomiast umowa wygasa sama:

• po miesiącu nieprzerwanej zaległości w opłaceniu składki – jeśli zainteresowany nie opłaci w terminie składki np. za marzec (czyli do 15 kwietnia), nie oznacza to, że umowa wygaśnie; możesz opłacić ją z miesięcznym opóźnieniem – do 15 maja; dopiero po tym terminie umowa wygaśnie;
• jeżeli zainteresowany uzyska tytuł do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego - zgłoszenie do ubezpieczenia członków rodziny w trakcie obowiązywania umowy dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego nie powoduje jej wygaśnięcia ani rozwiązania;
• po ustaleniu przez dyrektora OW NFZ ustawodawstwa właściwego innego państwa członkowskiego UE lub EFTA – z dniem uprawomocnienia się decyzji w tej sprawie;
• jeżeli zainteresowany zamieszka poza granicami Polski.

Umowa nie może być rozwiązana z datą wsteczną.

Rozwiązanie umowy lub jej wygaśnięcie nie anuluje obowiązku opłacania składek za okres, w którym obowiązywała. Warto więc upewnić się, że opłacono wszystkie należne składki (w pełnej wysokości).

Po rozwiązaniu umowy w Narodowym Funduszu Zdrowia, zainteresowany musi ją wyrejestrować we właściwym oddziale ZUS. Od rozwiązania umowy ma 7 dni na złożenie druków wyrejestrowania z ubezpieczenia zdrowotnego.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2016 r., poz. 1793, z późn. zm.);
• zarządzenie nr 52/2013/DSS Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 19 września 2013 r. w sprawie wzorów dokumentów dotyczących dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego, stosowanych w Narodowym Funduszu Zdrowia.