Jak korzystać ze świadczeń zdrowotnych po brexicie?

Co brexit zmienił dla pacjentów, którzy są ubezpieczeni w jednym kraju (w Wielkiej Brytanii lub Polsce), ale korzystają z ubezpieczenia zdrowotnego w drugim?

Uprawnienia do świadczeń zdrowotnych regulują dwie umowy: umowa o wystąpieniu (umowa wyjścia) oraz umowa o handlu i współpracy (umowa handlowa).

Kiedy nic się nie zmieni?

Ważna jest powtarzająca się formułka: „Jeśli Twoja sytuacja życiowa nie zmieni się po zakończeniu okresu przejściowego…”. Chodzi o obywateli UE, którzy znajdują się w sytuacji transgranicznej, czyli zostali objęci ubezpieczeniem zdrowotnym przed 1 stycznia 2021 roku i są niezmiennie ubezpieczeni:

  • w Polsce i jednocześnie przebywają lub mieszkają w Wielkiej Brytanii,
  • w Wielkiej Brytanii i jednocześnie przebywają lub mieszkają w Polsce.

Zachowują oni swoje dotychczasowe uprawnienia do korzystania z brytyjskiej służby zdrowia (NHS) na koszt NFZ lub z polskiej służby zdrowia (NFZ) na koszt NHS. I będą je mieć dopóki nie opuszczą kraju, nie zmienią pracy na zagraniczną itp. Zapewnia to umowa wyjścia.

Co z innymi ubezpieczonymi?

Jest jeszcze umowa handlowa. Dotyczy osób, które 31 grudnia 2020 roku nie znajdowały się w sytuacji transgranicznej, ale są ubezpieczone albo w Polsce, albo w Wielkiej Brytanii. One też mają prawo do leczenia w obu krajach na podstawie właściwych dokumentów uprawniających. Np.:

  • Polak ubezpieczony w Polsce, który legalnie mieszka w Wielkiej Brytanii, może korzystać z brytyjskiej służby zdrowia na koszt NFZ,
  • Brytyjczyk ubezpieczony w Wielkiej Brytanii, który mieszka w Polsce, ma prawo do świadczeń w Polsce na koszt NHS,
  • obywatel państw trzech (państw niebędących członkiem UE/EFTA), który legalnie mieszka i jest ubezpieczony w Polsce, może korzystać z brytyjskiej służby zdrowia na koszt NFZ, a jeśli legalnie mieszka i jest ubezpieczony w Wielkiej Brytanii – z polskiej służby na koszt NHS.

Jednak umowa handlowa daje mniej praw niż umowa wyjścia. Nie uwzględnia np. świadczeń rodzinnych czy usług medycznych wspomaganego rozrodu.

W sytuacji niejednoznacznej trzeba ustalić, która umowa Cię dotyczy. Możesz zostać poproszony o przedstawienie dokumentów dodatkowych, np.: paszportu, zaświadczenia o zarejestrowaniu pobytu, dokumentu potwierdzającego status członka rodziny. Zgłoś się do swojego lub wybranego (gdy mieszkasz w Wielkiej Brytanii i nie byłeś w Polsce zgłoszony do ubezpieczenia) oddziału NFZ albo skontaktuj się zNHS.

Jakie dokumenty uprawniają do leczenia?

Są to następujące dokumenty wydane przez polskiego ubezpieczyciela, czyli Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ), lub przez ubezpieczyciela brytyjskiego, czyli National Health Service (NHS):

  • Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ, ang. EHICCRA EHICGHIC) lub Certyfikat tymczasowo zastępujący EKUZ (ang. Provisional Replacement Certificate – PRC) – uprawnia do leczenia nagłego i niezbędnego w przypadku pobytu tymczasowego;
  • S1 (PLUK) – uprawnia do świadczeń w przypadku przeniesienia miejsca zamieszkania;
  • S2 (PLUK) – uprawnia do planowych świadczeń zdrowotnych;
  • S3 (PLUK) – uprawnia do świadczeń zdrowotnych w kraju, w którym wcześniej pracowałeś (np. emerytowanych pracowników przygranicznych);
  • DA1 lub E123 (PLUK) – uprawnia do świadczeń zdrowotnych w związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową.

Jakie są zasady leczenia przy pobycie czasowym, na EKUZ?

Masz prawo do leczenia nagłego i niezbędnego na podstawie EKUZ i EHIC (EHICCRA EHICGHIC). O tym, które świadczenie jest dla Ciebie niezbędne, decyduje lekarz, który udziela Ci pomocy. Kartę należy okazać podczas korzystania z pomocy.

W sytuacji nagłej, gdy nie masz karty, ale masz prawo do leczenia, możesz złożyć wniosek o Certyfikat tymczasowo zastępujący EKUZ i PRC (np. przez IKP, e-mailem).

Jakie są zasady leczenia przy przeniesieniu miejsca zamieszkania?

Jeżeli jesteś uprawniony do świadczeń zdrowotnych w Polsce, a przenosisz swoje miejsce zamieszkania do Wielkiej Brytanii, uzyskaj dokument S1 lub S072 – wysyłany elektronicznie. Otrzymasz go w oddziale NFZ. Umożliwi on Ci korzystanie z brytyjskiej służby zdrowia (NHS).

Jeżeli jesteś ubezpieczony w Wielkiej Brytanii, a przeprowadzasz się do Polski, dokument S1 lub elektroniczny S072otrzymasz od ubezpieczyciela brytyjskiego. Zarejestruj go w oddziale wojewódzkim NFZ właściwym ze względu na Twoje miejsce zamieszkania w Polsce. Oddział NFZ wyda Ci poświadczenie uprawniające Cię do pełnego zakresu świadczeń zdrowotnych w Polsce.

Poświadczenia wydane na podstawie dokumentu S1S072 lub starszych formularzy E106E109E120E121 – zachowują ważność do wskazanego w nich terminu lub do czasu wydania nowego dokumentu. W sytuacjach niejednoznacznych każdy przypadek będzie rozpatrywany indywidualnie przez oddziały wojewódzkie NFZ.

Jakie są zasady leczenia planowanego?

Masz prawo do leczenia planowanego w Wielkiej Brytanii i Polsce. Jeśli jesteś osobą uprawnioną do świadczeń zdrowotnych w Polsce, złóż wniosek o wydanie dokumentu S2 do swojego oddziału NFZ. Dokument S2 wydawany jest w celu potwierdzenia prawa do określonego rodzaju leczenia planowanego w Wielkiej Brytanii. Prawo to potwierdza także starszy formularz E112. Jeżeli masz dokument S2 wydany przez instytucję brytyjską, okaż go bezpośrednio świadczeniodawcy w Polsce.

Jak uzyskać prawo do opieki zdrowotnej w Polsce?

Mieszkasz w Polsce, jesteś obywatelem Polski lub Wielkiej Brytanii i straciłeś ubezpieczenie zdrowotne? Żeby korzystać ze świadczeń w ramach NFZ, musisz:

  • zostać ubezpieczony przez pracodawcę lub zgłosić się do ubezpieczenia jako osoba samozatrudniona (gdy masz firmę);
  • ubezpieczyć się dobrowolnie, składając wniosek w oddziale NFZ. Jeżeli wcześniej byłeś ubezpieczony w Wielkiej Brytanii, uzyskaj od instytucji brytyjskiej (NHS) zaświadczenie, które to potwierdzi (formularz E104/UK). Zwolni Cię to z opłaty za przerwę w ubezpieczeniu w Polsce;
  • uzyskać w Polsce status osoby bezrobotnej;
  • zostać zgłoszony do ubezpieczenia jako członek rodziny;
  • zostać zgłoszony do ubezpieczenia przez prowadzący działalność w Polsce bank, za pośrednictwem którego otrzymujesz brytyjską emeryturę lub rentę przekazywaną do Polski. 

Niektórym osobom przysługuje prawo do świadczeń zdrowotnych, mimo że nie są ubezpieczone.

Są to:

  • kobiety w okresie ciąży, porodu i połogu – jeśli mają obywatelstwo polskie i mieszkają w Polsce;
  • dzieci do 18 lat – jeśli mają obywatelstwo polskie;
  • osoby spełniające kryterium dochodowe określone w przepisach o pomocy społecznej – jeśli mają obywatelstwo polskie i mieszkają w Polsce. Podstawą jest decyzja wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, wydana zgodnie z art. 54 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Podstawa prawna:

  • Umowa o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (Dz.Urz. UE 2019/C 66 I/01);
  • Umowa o handlu i współpracy między Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej, z jednej strony, a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, z drugiej strony (Dz.Urz. UE L 444/14)
Źródło: pacjent.gov.pl

A.J.
Zespół e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika