10.5.2010
A.J.
Zespół e-prawnik.pl
Prawo administracyjne podstawą funkcjonowania samorządu terytorialnego
Samorząd terytorialny jest częścią administracji publicznej i jego organy działać winny na podstawie prawa administracyjnego. Administracji publicznej wolno działać tylko, gdy jest do tego upoważniona przez prawo (i przez to również zobowiązana do działania). Jeżeli nie, to jej działalność jest bezprawna, gdyż domniemanie przemawia na korzyść jednostki. Jednostka jest albo upoważniona, albo zobowiązana, albo ani nie upoważniona ani nie zobowiązana przez prawo do działania (to sfera prawnie irrelewantna). W prawie cywilnym obowiązki wynikają z czynności prawnych stron, a nie są ustanawiane przez prawo. Administracja na każdym odcinku swego działania musi spełniać zadania na nią nałożone - nie ma sfery prawnie irrelewantnej. To, co nie jest zgodne z prawem (nie jest objęte upoważnieniem lub zobowiązaniem) w działaniu administracji, jest bezprawne.
John Lock dzielił działalność państwa na: stanowienie prawa i wprowadzanie go w życie.
Według nauki francuskiej, prawo administracyjne jest prawem ustanawiającym szczegółowe prawa i obowiązki, nie mieszczące się w ogólnych regulacjach prawa powszechnego. Otton Mayer twierdził, że przedmiotem prawa administracyjnego jest administracja pojmowana jako funkcja państwowa, która nie jest ani sądownictwem, ani ustawodawstwem (definicja quasi-negatywna administracji państwowej).
Pojęcie prawa administracyjnego może być obecnie definiowane na trzy sposoby:
- jako zespół norm regulujący działalność administracyjną (administrację w sensie przedmiotowym) lub szerzej: jako prawo, które reguluje administrację publiczną;
- jako prawo, które zawiera pewną szczególną cechę, a mianowicie: element władztwa (tzn. możliwości jednostronnego rozstrzygania sytuacji indywidualnych, rozstrzygania trwałego i obowiązującego wszystkie podmioty prawne w państwie oraz zabezpieczonego przymusem państwowym);
- jako prawo dotyczące administracji publicznej (w znaczeniu pewnej dziedziny społecznej) i dla niej swoiste, tj. obejmuje to, co jest wytworzone dla organizacji i działania administracji publicznej, a nie zarazem dla innych dziedzin kultury społecznej.
Prawo administracyjne, obok prawa konstytucyjnego i prawa karnego, wchodzi w zakres prawa publicznego przeciwstawianego prawu prywatnemu. W prawie publicznym decyzja o jego zastosowaniu jest wynikiem tylko specjalnych podmiotów publicznych, a adresat wypowiedzi tych podmiotów nie może się uchronić przed skutkami ich podjęcia. Treść wzajemnych zachowań co najmniej dwóch podmiotów ustala jednostronnie podmiot publiczny i treść ta jest obowiązująca, tzn. że wobec jej adresata może być uruchomione postępowanie przymusowe zmierzające do wyegzekwowania nakazanego zachowania. Podmiot publiczny, realizujący je, ma obowiązek wykonania postanowień tego prawa. Przymuszona realizacja nakazanego zachowania się jest tylko elementem celu bardziej ogólnego, publicznego. Prawo publiczne reguluje także uprawnienia jednostek, a nie tylko ich obowiązki. Prawo administracyjne obejmuje te normy prawa publicznego, które są pomyślane specjalnie na potrzeby podmiotów realizujących administrację publiczną (tj. podmiotów publicznej administracji rządowej i samorządowej), a zarazem te normy, które w sposób swoisty regulują organizację i działalność tych podmiotów. Prawo administracyjne reguluje tylko część działalności administracji publicznej (zwłaszcza samorządów lokalnych, które posługują się również prawem cywilnym), tzn. całość działalności władczej.
Co reguluje prawo administracyjne?
Przedmiotem prawa administracyjnego są stosunki administracyjno-prawne. Podmiotem stosunku administracyjno-prawnego może być podmiot państwowy lub samorządowy nie posiadający osobowości prawnej. Zawsze występuje w nim przynajmniej jeden organ administracji. Przedmiotem stosunku administracyjno-prawnego są prawa i obowiązki powstające:
- z mocy ustawy lub innego aktu normatywnego (np. z mocy ustawy z chwilą ukończenia 7 roku życia powstaje obowiązek szkolny);
- z aktu prawnego administracji lub z zachowania się organu administracji;
- z urzędu lub inicjatywy (wniosku) strony;
- z czynności prawnej strony lub zachowania się strony.
Do cech charakterystycznych stosunku administracyjno-prawnego należą:
- brak równości podmiotów,
- bezwzględnie obowiązujący charakter norm, na których są oparte, a potrzebną elastyczność zapewnia administracji swobodne uznanie,
- jednostronny, władczy sposób określania praw i obowiązków stron (treści stosunku) przez organ administracji,
- osobisty charakter - uprawnienia i obowiązki są w zasadzie niepozbywalne, a państwo nigdy nie może wystąpić ze stosunku,
- postępowanie dwuinstancyjne - możliwość odwołania do organu wyższej instancji,
- każdej stronie przysługuje skarga do NSA (przed którym dopiero występuje formalna równość między organem a stroną - to wykracza już poza ramy postępowania administracyjnego), z tym, że organ nie może złożyć skargi na swoje rozstrzygnięcie lub rozstrzygnięcie organu II instancji.
Potrzebujesz porady prawnej?
Kontrola administracji publicznej Administracja publiczna, będąc władzą, winna całym swym bytem i działalnością opierać się na obowiązującym prawie. Problematyka kontroli administracji publicznej (w tym samorządu terytorialnego) mieści się w nauce prawa administracyjnego. Kontrola (...)
Czym zajmuje się samorząd terytorialny?
Jakie są funkcje administracji publicznej? Wśród funkcji, które administracja publiczna musi spełniać działając na rzecz interesu publicznego, można wyróżnić: klasyczną administrację porządkowo-reglamentacyjną - która ma na celu ochronę porządku publicznego (...)
Jakie uprawnienia nadzorcze nad stowarzyszeniem ma starosta – opinia prawna
Stan faktyczny W ustawie o stowarzyszeniach jest zapis, iż starosta sprawuje nadzór nad stowarzyszeniami lokalnymi. Jaka jest istota tego nadzoru? Czy ogranicza się on wyłącznie do badania zgodności z prawem działania stowarzyszenia, czy też jest to uprawnienie szersze obejmujące prawo (...)
Aby poprzeć wniosek o referendum lokalne, trzeba podać wiele swoich danych
Poparcie przez mieszkańca jednostki samorządu terytorialnego wniosku o przeprowadzenie referendum w opinii NSA Naczelny Sąd Administracyjny w składzie 7 sędziów, po rozpoznaniu w dniu 11 grudnia 2017 r. na posiedzeniu jawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej wniosku Prezesa Naczelnego (...)
Skutkiem przekształcenia prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności gruntów jest to, że 2,5 mln użytkowników wieczystych stało się właścicielami. 1 stycznia 2019 r. użytkownicy wieczyści gruntów zabudowanych (...)
Samorząd terytorialny - co to jest i po co jest?
Czym jest samorząd terytorialny? Pojęcie samorządu terytorialnego może być definiowane w różny sposób. Według klasycznego ujęcia T. Bigo samorząd jest decentralizacją administracji publicznej, której samodzielnymi podmiotami są korporacje powołane do tego przez (...)
Środki na przywracanie przewozów autobusowych
1 sierpnia 2019 r. zatwierdzony został plan finansowy Funduszu rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej na rok 2019, na podstawie którego rozdysponowano pomiędzy poszczególne województwa tegoroczną pulę środków na przywracanie lokalnych (...)
Ratowanie polskich szpitali priorytetem rząduPremier Donald Tusk razem z minister zdrowia Ewą Kopacz przedstawili samorządowcom założenia rządowego programu „Ratujemy polskie szpitale", który został zaakceptowany przez Radę Ministrów. Program zapewni jednostkom samorządu terytorialnego (...)
Rząd uchwalił projekt Umowy Partnerstwa na lata 2014-2020
Umowa Partnerstwa (UP) określa strategię interwencji funduszy europejskich w ramach trzech polityk unijnych: polityki spójności, wspólnej polityki rolnej (WPR) i wspólnej polityki rybołówstwa (WPRyb) w Polsce w latach 2014-2020. Instrumentami realizacji Umowy są krajowe programy operacyjne (...)
Rząd proponuje samorządom ogłaszanie zarobków nauczycieli
Rząd chce, aby samorządy upubliczniały średnie wynagrodzenia nauczycielskie na poszczególnych stopniach awansu zawodowego. Gdyby w danej jst okazało się, że gwarantowane przez Kartę Nauczyciela średnie wynagrodzenie nie zostało osiągnięte, wówczas samorząd musiałby (...)
Edukacja skuteczna, przyjazna i nowoczesna - informacja rządu w czasie 22. posiedzenia Sejmu
- Rozpoczęty rok szkolny będzie okresem spokojnej pracy i przygotowań do stopniowego wprowadzania od roku 2009/10 ważnych i bardzo potrzebnych zmian - krok po kroku, rok po roku. - powiedziała Minister Hall przedstawiając informację rządu na temat oświaty w czasie 22. posiedzenia Sejmu 17 września (...)
Jak i kiedy depozyty będą likwidowane?
22 lutego 2007 r. wchodzi w życie ustawa z dnia 18 października 2006 r. o likwidacji niepodjętych depozytów. Ustawa ta reguluje zasady i tryb likwidacji niepodjętych depozytów znajdujących się w dyspozycji jednostek sektora finansów publicznych. Zastępuje ona dekret z (...)
Weto wobec inwestycji samorządu wojewódzkiego
Premier Jarosław Kaczyński powiedział podczas czwartkowego spotkania z wojewodami, że weto wobec inwestycji samorządu wojewódzkiego może być tylko decyzją ostateczną i powinno być używane "wyłącznie za zgodą premiera" - poinformował dziennikarzy rzecznik rządu Jan Dziedziczak. W czwartek (...)
Ustalanie wysokości podatków lokalnych czy organizowanie przetargów — to tylko część kompetencji terytorialnych organów samorządowych. Wybory lokalne już w niedzielę. Prawie 276 tys. kandydatów walczy o 47 tys. stanowisk radnych, wójtów, burmistrzów czy prezydentów. Od tego, jacy (...)
Wspieranie rozwoju obszarów wiejskich
Jaki projekt dotyczący wspierania rozwoju obszarów wiejskich przyjął rząd?Rada Ministrów przyjęła 23 września 2008 r. projekt ustawy o zmianie ustawy o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów (...)
Samorządowa ordynacja wyborcza zgodna z Konstytucją
W dniu 3 listopada 2006 r. Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie rozpoznał wniosek Grupy posłów na Sejm RP dotyczący samorządowej ordynacji wyborczej. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że - art. 1 pkt 2, 3, 7, 9-16 ustawy z dnia 6 września 2006 r. o zmianie ustawy - Ordynacja wyborcza do (...)
Lech Kaczyński: globalny kryzys to wyzwanie także dla samorządu
19 lat po odnowieniu samorządu w Polsce widać, że ta instytucja się sprawdziła - ocenił na spotkaniu z samorządowcami Prezydent.Samorząd to filar demokracji Podczas spotkania z samorządowcami w Pałacu Prezydenckim Lech Kaczyński powiedział, że obok wyborów z 1989 roku, drugą ważną datą (...)
Dnia 17 lutego 2009 r., w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów odbyła się konferencja dla samorządowców pt. „Ratujemy polskie szpitale" z udziałem premiera Donalda Tuska oraz minister zdrowia Ewy Kopacz. Podczas konferencji przedstawiony został program „Ratujemy polskie szpitale", (...)
Niepodjęte depozyty zostaną zlikwidowane...
22 lutego 2007 r. wchodzi w życie ustawa z dnia 18 października 2006 r. o likwidacji niepodjętych depozytów. Ustawa ta reguluje zasady i tryb likwidacji niepodjętych depozytów znajdujących się w dyspozycji jednostek sektora finansów publicznych. Zastępuje ona dekret z dnia 18 września (...)
Centralizacja rozliczeń VAT w JST
Resort finansów przedstawił dodatkowe wyjaśnienia w kwestii centralizacji rozliczeń VAT w jednostkach samorządu terytorialnego (JST - czyli w gminach, powiatach i województwach samorządowych). ##baner## W jaki sposób w budżecie jst należy prezentować (...)
Samorząd terytorialny - co to jest i po co jest?
Czym jest samorząd terytorialny? Pojęcie samorządu terytorialnego może być definiowane w różny sposób. Według klasycznego ujęcia T. Bigo samorząd jest decentralizacją administracji publicznej, której samodzielnymi podmiotami są korporacje powołane do tego przez (...)
Czym zajmuje się samorząd terytorialny?
Jakie są funkcje administracji publicznej? Wśród funkcji, które administracja publiczna musi spełniać działając na rzecz interesu publicznego, można wyróżnić: klasyczną administrację porządkowo-reglamentacyjną - która ma na celu ochronę porządku publicznego (...)
Środki na przywracanie przewozów autobusowych
1 sierpnia 2019 r. zatwierdzony został plan finansowy Funduszu rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej na rok 2019, na podstawie którego rozdysponowano pomiędzy poszczególne województwa tegoroczną pulę środków na przywracanie lokalnych (...)
Jakie uprawnienia nadzorcze nad stowarzyszeniem ma starosta – opinia prawna
Stan faktyczny W ustawie o stowarzyszeniach jest zapis, iż starosta sprawuje nadzór nad stowarzyszeniami lokalnymi. Jaka jest istota tego nadzoru? Czy ogranicza się on wyłącznie do badania zgodności z prawem działania stowarzyszenia, czy też jest to uprawnienie szersze obejmujące prawo (...)
Ratowanie polskich szpitali priorytetem rząduPremier Donald Tusk razem z minister zdrowia Ewą Kopacz przedstawili samorządowcom założenia rządowego programu „Ratujemy polskie szpitale", który został zaakceptowany przez Radę Ministrów. Program zapewni jednostkom samorządu terytorialnego (...)
Rząd uchwalił projekt Umowy Partnerstwa na lata 2014-2020
Umowa Partnerstwa (UP) określa strategię interwencji funduszy europejskich w ramach trzech polityk unijnych: polityki spójności, wspólnej polityki rolnej (WPR) i wspólnej polityki rybołówstwa (WPRyb) w Polsce w latach 2014-2020. Instrumentami realizacji Umowy są krajowe programy operacyjne (...)
Rząd proponuje samorządom ogłaszanie zarobków nauczycieli
Rząd chce, aby samorządy upubliczniały średnie wynagrodzenia nauczycielskie na poszczególnych stopniach awansu zawodowego. Gdyby w danej jst okazało się, że gwarantowane przez Kartę Nauczyciela średnie wynagrodzenie nie zostało osiągnięte, wówczas samorząd musiałby (...)
Edukacja skuteczna, przyjazna i nowoczesna - informacja rządu w czasie 22. posiedzenia Sejmu
- Rozpoczęty rok szkolny będzie okresem spokojnej pracy i przygotowań do stopniowego wprowadzania od roku 2009/10 ważnych i bardzo potrzebnych zmian - krok po kroku, rok po roku. - powiedziała Minister Hall przedstawiając informację rządu na temat oświaty w czasie 22. posiedzenia Sejmu 17 września (...)
Jak i kiedy depozyty będą likwidowane?
22 lutego 2007 r. wchodzi w życie ustawa z dnia 18 października 2006 r. o likwidacji niepodjętych depozytów. Ustawa ta reguluje zasady i tryb likwidacji niepodjętych depozytów znajdujących się w dyspozycji jednostek sektora finansów publicznych. Zastępuje ona dekret z (...)
Weto wobec inwestycji samorządu wojewódzkiego
Premier Jarosław Kaczyński powiedział podczas czwartkowego spotkania z wojewodami, że weto wobec inwestycji samorządu wojewódzkiego może być tylko decyzją ostateczną i powinno być używane "wyłącznie za zgodą premiera" - poinformował dziennikarzy rzecznik rządu Jan Dziedziczak. W czwartek (...)
Ustalanie wysokości podatków lokalnych czy organizowanie przetargów — to tylko część kompetencji terytorialnych organów samorządowych. Wybory lokalne już w niedzielę. Prawie 276 tys. kandydatów walczy o 47 tys. stanowisk radnych, wójtów, burmistrzów czy prezydentów. Od tego, jacy (...)
Wspieranie rozwoju obszarów wiejskich
Jaki projekt dotyczący wspierania rozwoju obszarów wiejskich przyjął rząd?Rada Ministrów przyjęła 23 września 2008 r. projekt ustawy o zmianie ustawy o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów (...)
Samorządowa ordynacja wyborcza zgodna z Konstytucją
W dniu 3 listopada 2006 r. Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie rozpoznał wniosek Grupy posłów na Sejm RP dotyczący samorządowej ordynacji wyborczej. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że - art. 1 pkt 2, 3, 7, 9-16 ustawy z dnia 6 września 2006 r. o zmianie ustawy - Ordynacja wyborcza do (...)
Lech Kaczyński: globalny kryzys to wyzwanie także dla samorządu
19 lat po odnowieniu samorządu w Polsce widać, że ta instytucja się sprawdziła - ocenił na spotkaniu z samorządowcami Prezydent.Samorząd to filar demokracji Podczas spotkania z samorządowcami w Pałacu Prezydenckim Lech Kaczyński powiedział, że obok wyborów z 1989 roku, drugą ważną datą (...)
Dnia 17 lutego 2009 r., w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów odbyła się konferencja dla samorządowców pt. „Ratujemy polskie szpitale" z udziałem premiera Donalda Tuska oraz minister zdrowia Ewy Kopacz. Podczas konferencji przedstawiony został program „Ratujemy polskie szpitale", (...)
Niepodjęte depozyty zostaną zlikwidowane...
22 lutego 2007 r. wchodzi w życie ustawa z dnia 18 października 2006 r. o likwidacji niepodjętych depozytów. Ustawa ta reguluje zasady i tryb likwidacji niepodjętych depozytów znajdujących się w dyspozycji jednostek sektora finansów publicznych. Zastępuje ona dekret z dnia 18 września (...)
Centralizacja rozliczeń VAT w JST
Resort finansów przedstawił dodatkowe wyjaśnienia w kwestii centralizacji rozliczeń VAT w jednostkach samorządu terytorialnego (JST - czyli w gminach, powiatach i województwach samorządowych). ##baner## W jaki sposób w budżecie jst należy prezentować (...)
Odszkodowania po powodziach i podtopieniach
Rzecznik Finansowy przygotował publikację dotyczącą kwestii odszkodowań po powodziach i podtopieniach. Poniżej wskazujemy, co radzi odnośnie kwestii, na jakie osoby poszkodowane powinny zwrócić uwagę w takich sytuacjach. W wyniku coraz częściej występujących ekstremalnych (...)
Samorządowe kolegia odwoławcze - Jaką pełnią funkcję?
Po co utworzono samorządowe kolegium odwoławcze? Reaktywowanie samorządu terytorialnego spowodowało zmiany w przebiegu postępowania administracyjnego. Było to wynikiem przekształceń struktury administracji terenowej, w której pojawiły się nowe organy administracji publicznej uprawnione (...)
Gruntowne zmiany w gospodarce nieruchomościami
W zasadzie od 22 października zaczynają obowiązywać znowelizowane przepisy ustawy o gospodarce nieruchomościami. Zmienią się m.in. zasady sprzedaży dawnych mieszkań komunalnych. Skorzystać będą mogli na tym nowi właściciele lokali i osoby, które wykupiły je przed (...)
