Stan faktyczny
Moja żona dokonała czynu zagrożonego karą mandatu. Obecnie zostało wszczęte postępowanie przed sądem grodzkim, w którym jest oskarżona. Powyższe zdarzenie (wysłanie maila, bez zgody właściciela adresu mailowego) miało miejsce dnia 17 stycznia 2004 roku. Czy powyższe wykroczenie ulega przedawnieniu czy też nie? Po jakim czasie ulegnie przedawnieniu? - zarzuty jeszcze nie zostały jej przedstawione (nie została jeszcze przesłuchana nawet jako świadek). Czy w przypadku gdyby zgodziła się przyjąć mandat za to wykroczenie, to czy będzie mogła (prowadzi działalność gospodarczą i jest udziałowcem spółki): a) otrzymać zaświadczenie o niekaralności, b) bez problemu podpisywać oświadczenia występujące w postępowaniach przetargowych, że nie była karana za przestępstwa gospodarcze i inne (jest szablon takich oświadczeń).
Opinia prawna
Niniejsza opinia prawna została sporządzona na podstawie następujących aktów prawnych:
-
Ustawa z dnia 20 maja 1971 roku kodeks wykroczeń (Dz. U. 1971 r., Nr 12, poz. 114 ze zmianami),
-
Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 roku Prawo zamówień publicznych (Dz. U. 2004 r., Nr 19, poz. 177 ze zmianami),
-
Ustawa z dnia 15 września 2000 roku kodeks spółek handlowych (Dz. U. 2000 r., Nr 94, poz. 1037 ze zmianami),
-
Ustawa z dnia 24 maja 2000 roku o Krajowym Rejestrze Karnym (Dz. U. 2000 r., Nr 50, poz. 580 ze zmianami).
W przedstawionej sprawie mamy do czynienia z popełnionym wykroczeniem. Ogólna grupa zachowań zabronionych przez prawo dzieli się z uwagi na ich znaczenie i wagę na zbrodnie, występki (przestępstwa) i wykroczenia. Zbrodnie oraz występki podlegają prawnej ocenie na podstawie kodeksu karnego, natomiast wykroczenia na podstawie kodeksu wykroczeń oraz innych ustaw szczególnych zawierających opis czynu kwalifikowanego jako wykroczenie.
Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że popełniony czyn polegał na wysłaniu niezamówionej informacji handlowej (tzw. spamming), który to czyn kwalifikowany jest jako wykroczenie zgodnie z art. 24 ustawy z dnia 18 lipca 2002 roku o świadczeniu usług droga elektroniczną. Czyn ten, zgodnie z powołanym przepisem, podlega karze grzywny.
Przedawnienie
Na wstępie należy wyjaśnić, że przedmiotem przedawnienia może być kilka określonych zdarzeń. Zgodnie z kodeksem wykroczeń, przedawnieniu ulega karalność wykroczenia oraz wykonalność orzeczonej za wykroczenie kary. Przedawnienie karalności oznacza, że po upływie określonego okresu czasowego, osoba, która popełniła wykroczenie nie może być pociągnięta do odpowiedzialności karnej za to wykroczenie. Przedawnienie karalności natomiast to brak możliwości wykonania wymierzonej już kary za popełnione wykroczenie. Zgodnie z art. 45 § 1 kodeksu wykroczeń, karalność wykroczenia ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynął rok. Jeżeli jednak w okresie roku od dnia popełnienia wykroczenia wszczęto postępowanie w sprawie, karalność wykroczenia ulega przedawnieniu po upływie dwóch lat od dnia jego popełnienia. W analizowanym przypadku przedawnienie popełnienia wykroczenia, z uwagi na wszczęte postępowanie przed sądem grodzkim, mogłoby nastąpić po upływie 2 lat od jego popełniania, oczywiście pod warunkiem, że w okresie tym sąd grodzki nie wyda orzeczenia w sprawie. Jeżeli natomiast sąd grodzki orzeknie karę lub środek karny przewidziany dla danego typu wykroczenia, przedawnienie wykonania kary lub środka karnego następuje po upływie trzech lat od dnia uprawomocnienia się wyroku (art. 45 § 3 kodeksu wykroczeń). W kodeksie wykroczeń przewidziano także instytucję uznania ukarania za niebyłe. Następuje to po upływie dwóch lat od wykonania, darowania lub przedawnienia wykonania kary (art. 46 § 1 kodeksu wykroczeń).
Wpływ ukarania na karalność oraz prowadzenie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną.
Zaświadczenie o niekaralności
Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy o Krajowym Rejestrze Karnym, w Rejestrze gromadzi się dane o osobach:
1) prawomocnie skazanych za przestępstwa lub przestępstwa skarbowe,
2) przeciwko którym prawomocnie warunkowo umorzono postępowanie karne w sprawach o przestępstwa lub przestępstwa skarbowe,
3) przeciwko którym prawomocnie umorzono postępowanie karne w sprawach o przestępstwa lub przestępstwa skarbowe na podstawie amnestii,
4) prawomocnie skazanych przez sądy państw obcych, wobec których kara lub środek karny wykonywane są w Rzeczypospolitej Polskiej,
5) wobec których prawomocnie orzeczono środki zabezpieczające w sprawach o przestępstwa lub przestępstwa skarbowe,
6) nieletnich, wobec których prawomocnie orzeczono środki wychowawcze, poprawcze lub leczniczo-wychowawcze albo którym wymierzono karę na podstawie art. 13 lub art. 94 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. 1992r. Nr 35, poz. 228 ze zmianami)
7) prawomocnie skazanych za wykroczenia na karę aresztu,
8) poszukiwanych listem gończym,
9) tymczasowo aresztowanych,
10) nieletnich umieszczonych w schroniskach dla nieletnich.
Zaświadczenie o niekaralności wydawane jest na podstawie zebranych w Krajowym Rejestrze Karnym danych, a więc danych wymienionych powyżej. Należy zwrócić uwagę, że wymienione powyżej dane dotyczą w znacznej mierze przestępstw oraz przestępstw skarbowych. W analizowanym stanie faktycznym zastosowanie może znaleźć punkt 7 mówiący o gromadzeniu danych o osobach prawomocnie skazanych za wykroczenia na karę aresztu. Należy jednak zauważyć, że zgodnie z przedstawionym stanem faktycznym kara grożąca za popełnione wykroczenie jest karą mandatu (grzywny), a nie karą aresztu. Wobec powyższego można stwierdzić, że w razie skazania na karę grzywny, dane o tym skazaniu nie trafią do Krajowego Rejestru Karnego a osoba zainteresowana otrzyma zaświadczenie o niekaralności nieuwględniające tego skazania. Należy także stwierdzić, że w przypadku dobrowolnego zapłacenia mandatu (grzywny), nie nastąpi ukaranie, a więc brak będzie w ogóle problemu wpisu do Rejestru skazanych.
Wpływ ukarania na udział w spółce
Kodeks spółek handlowych zawiera przepisy zakazujące pełnienia określonych funkcji w spółkach kapitałowych przez osoby skazane prawomocnym wyrokiem za określone przestępstwa. Zgodnie z art. 18 § 2 kodeksu spółek handlowych, nie może być członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej albo likwidatorem osoba, która została skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwa określone w przepisach rozdziałów XXXIII-XXXVII Kodeksu karnego oraz w art. 585, art. 587, art. 590 i w art. 591 kodeksu spółek handlowych. Należy podkreślić, że przestępstwa wymienione w tym przepisie nie obejmują wykroczeń. W związku z tym, popełnione wykroczenie w żaden sposób nie wpłynie na zdolność do pełnienia funkcji w spółkach kapitałowych.
Wpływ ukarania na udział w zamówieniach publicznych
Ustawa Prawo zamówień publicznych wyklucza określone rodzaje wykonawców z uwagi na popełnione przez nich czyny zabronione. Zgodnie z art. 24 ust. 1 ustawy, z postępowania o udzielenie zamówienia wyklucza się:
1) wykonawców, którzy w ciągu ostatnich 3 lat przed wszczęciem postępowania wyrządzili szkodę nie wykonując zamówienia lub wykonując je nienależycie, a szkoda ta nie została dobrowolnie naprawiona do dnia wszczęcia postępowania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które wykonawca nie ponosi odpowiedzialności;
2) wykonawców, w stosunku do których otwarto likwidację lub których upadłość ogłoszono;
3) wykonawców, którzy zalegają z uiszczeniem podatków, opłat lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, z wyjątkiem przypadków gdy uzyskali oni przewidziane prawem zwolnienie, odroczenie, rozłożenie na raty zaległych płatności lub wstrzymanie w całości wykonania decyzji właściwego organu;
4) osoby fizyczne, które prawomocnie skazano za przestępstwo popełnione w związku z postępowaniem o udzielenie zamówienia, przestępstwo przekupstwa, przestępstwo przeciwko obrotowi gospodarczemu lub inne przestępstwo popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowych;
5) spółki jawne, których wspólnika prawomocnie skazano za przestępstwo popełnione w związku z postępowaniem o udzielenie zamówienia, przestępstwo przekupstwa, przestępstwo przeciwko obrotowi gospodarczemu lub inne przestępstwo popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowych;
6) spółki partnerskie, których partnera lub członka zarządu prawomocnie skazano za przestępstwo popełnione w związku z postępowaniem o udzielenie zamówienia, przestępstwo przekupstwa, przestępstwo przeciwko obrotowi gospodarczemu lub inne przestępstwo popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowych;
7) spółki komandytowe oraz spółki komandytowo-akcyjne, których komplementariusza prawomocnie skazano za przestępstwo popełnione w związku z postępowaniem o udzielenie zamówienia, przestępstwo przekupstwa, przestępstwo przeciwko obrotowi gospodarczemu lub inne przestępstwo popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowych;
8) osoby prawne, których urzędującego członka organu zarządzającego prawomocnie skazano za przestępstwo popełnione w związku z postępowaniem o udzielenie zamówienia, przestępstwo przekupstwa, przestępstwo przeciwko obrotowi gospodarczemu lub inne przestępstwo popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowych;
9) podmioty zbiorowe, wobec których sąd orzekł zakaz ubiegania się o zamówienia, na podstawie przepisów o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary;
10) wykonawców, którzy nie spełniają warunków udziału w postępowaniu, o których mowa w art. 22 ust.
1 pkt 1-3, tj.:
a. nie posiadają uprawnień do wykonywania określonej działalności lub czynności, jeżeli ustawy nakładają obowiązek posiadania takich uprawnień,
b. nie posiadają niezbędnej wiedzy i doświadczenia oraz potencjału technicznego, a także nie dysponują osobami zdolnymi do wykonania zamówienia,
c. znajdują się w sytuacji ekonomicznej i finansowej nie zapewniającej wykonanie zamówienia.
Warto zauważyć, że wymienione powyżej negatywne przesłanki uczestnictwa w przetargu a dotyczące popełnienia przestępstw, dotyczą przestępstw związanych z uczestnictwem w przetargach o zamówienie publiczne a także przestępstw przekupstwa, przeciwko obrotowi gospodarczemu a także popełnionych w celu uzyskania korzyści majątkowych. Popełnione wykroczenie (zakładając, że polega na wysłaniu nie zamówionej informacji handlowej) nie należy do grupy czynów wykluczających uczestnika z przetargu o zamówienie publiczne.