Nie wolno zwolnić pracownicy w trakcie zapładniania in vitro

S. Mayr zażądała od Flöckner zapłaty wynagrodzenia oraz odpowiedniej części wynagrodzenia rocznego, podnosząc, że od chwili, gdy dokonano zapłodnienia in virto jej komórek jajowych, korzystała ona z ochrony przed zwolnieniem przewidzianej przez prawo austriackie.

Ponieważ spór zasadniczo dotyczy tego, czy S. Mayr korzystała w dacie wypowiedzenia z ochrony przed zwolnieniem przyznanej pracownicom w ciąży, sąd austriacki zwrócił się do ETS z pytaniem wstępnym, czy zgodnie z dyrektywą dotyczącą bezpieczeństwa i zdrowia pracownic w ciąży, kobieta jest w ciąży jeszcze zanim jej zapłodnione komórki jajowe zostały przetransferowane do jej macicy.

Trybunał orzekł, co następuje:

Wykładni dyrektywy Rady 92/85/EWG z dnia 19 października 1992 r. w sprawie wprowadzenia środków służących wspieraniu poprawy w miejscu pracy bezpieczeństwa i zdrowia pracownic w ciąży, pracownic, które niedawno rodziły, i pracownic karmiących piersią (dziesiąta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG), a zwłaszcza zakazu zwalniania pracownic w ciąży przewidzianego w art. 10 pkt 1 tej dyrektywy należy dokonać w ten sposób, iż nie obejmują one pracownicy, która poddała się zabiegowi sztucznego zapłodnienia wówczas, gdy w dacie dokonania jej wypowiedzenia, doszło do zapłonienia komórek jajowych tej pracownicy nasieniem jej partnera, tak, że istnieją komórki jajowe zapłodnione in vitro, niemniej jednak nie zostały one jeszcze transferowane do jej macicy.

Artykuły 2 ust. 1 oraz 5 ust. 1 dyrektywy Rady z dnia 9 lutego 1976 r. w sprawie wprowadzenia w życie zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn w zakresie dostępu do zatrudnienia, kształcenia i awansu zawodowego oraz warunków pracy, stoją na przeszkodzie zwolnieniu pracownicy, która w okolicznościach takich, jak te w postępowaniu przed sądem krajowym, znajduje się w zaawansowanym stadium zabiegu zapłodnienia in vitro, to znaczy pomiędzy punkcją w celu pobrania komórek jajowych a bezpośrednim transferem zapłodnionych in vitro komórek jajowych do macicy tej pracownicy, o ile zostanie wykazane, iż zwolnienie to spowodowane jest w istocie tym, iż zainteresowana poddała się takiemu zabiegowi.

Trybunał wskazał przy tym, iż ze względu na przestrzeganie zasady pewności prawnej nie można rozciągnąć ochrony przed zwolnieniem przyznanej przez dyrektywę dotyczącą bezpieczeństwa i zdrowia kobiet w ciąży na pracownicę wtedy, gdy w chwili dokonania jej wypowiedzenia, nie został jeszcze dokonany transfer komórek zapłodnionych in vitro do jej macicy. Jeśli dopuszczono by bowiem taką możliwość, możliwe byłoby przyznanie tej ochrony nawet wówczas, gdy transfer zapłodnionych komórek jajowych do macicy byłby z różnych powodów odraczany przez wiele lat lub nawet gdyby ostatecznie zrezygnowano z takiego transferu.

Niemniej jednak, pracownica, która poddała się zabiegowi zapłodnienia in vitro może powoływać się na ochronę przed dyskryminacją ze względu na płeć, przyznaną przez dyrektywę dotyczącą równego traktowania mężczyzn i kobiet. W tym zakresie Trybunał zwrócił uwagę, że zabiegi, takie jak te, którym poddała się S. Mayr, dotyczą wyłącznie kobiet. Zwolnienie z pracy kobiety zasadniczo na tej podstawie, iż poddała się ona punkcji w celu pobrania komórek jajowych i transferowi zapłonionych komórek jajowych do jej macicy, stanowi zakazaną dyskryminację bezpośrednią ze względu na płeć. Zwolnienie pracownicy znajdującej się w sytuacji takiej jak S. Mayr byłoby ponadto sprzeczne z celem ochrony zamierzonym przez dyrektywę dotyczącą równego traktowania kobiet i mężczyzn. Zatem zwolnienie oparte zasadniczo na okoliczności, że pracownica znajduje się w zaawansowanym stadium zabiegu zapłodnienia in vitro jest sprzeczne z zasadą równego traktowania kobiet i mężczyzn.

ETS uznał też, iż do sądu krajowego należy zbadanie, czy zwolnienie w rzeczywistości opiera się zasadniczo na okoliczności, że pracownica poddała się takiemu zabiegowi. W związku z tym do sądu austriackiego należeć będzie zbadanie, czy zwolnienie S. Mayr w rzeczywistości opierało się zasadniczo na okoliczności, iż poddała się ona zabiegowi zapłodnienia in vitro.

Wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 26 lutego 2008 r. w sprawie C-506/06 - Sabine Mayr przeciwko Bäckerei und Konditorei Gerhard Flöckner OHG (Austria); http://curia.europa.eu