29.12.2020
A.J.
Zespół e-prawnik.pl
Akt poświadczenia dziedziczenia - czyli co?
Notariusz m.in. może sporządzać akty poświadczenia dziedziczenia.
Akt poświadczenia dziedziczenia to dokument sporządzony przez notariusza stanowiący wskazanie spadkobierców danego spadkodawcy i przysługujących im udziałów w spadku oraz wskazanie osób, na których rzecz spadkodawca uczynił zapisy windykacyjne. Akt taki sporządza się przede wszystkim na podstawie oświadczeń osób, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi bądź testamentowi lub na rzecz których spadkodawca uczynił zapisy windykacyjne, a ponadto na podstawie odpisu aktu zgonu spadkodawcy oraz odpisów aktów stanu cywilnego wymienionych osób.
Instytucję aktu poświadczenia dziedziczenia wprowadzono w naszym kraju w 2009 roku. Wcześniej nabycie spadku mogło być stwierdzone wyłącznie postanowieniem sądu.
Notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia ustawowego lub testamentowego, z wyłączeniem dziedziczenia na podstawie testamentów szczególnych.
Kto ma status osoby zainteresowanej?
Najpierw protokół dziedziczenia...
Notariusz spisuje bowiem protokoły, w tym protokoły dziedziczenia, w celu stwierdzenia przebiegu pewnych czynności i zdarzeń wywołujących skutki prawne, a w szczególności dotyczące stawiennictwa stron i złożonych przez nie oświadczeń, a także - na żądanie strony stawającej - niestawiennictwa strony drugiej.
Przystępując do spisania protokołu dziedziczenia notariusz poucza osoby biorące udział w spisywaniu protokołu o obowiązku ujawnienia wszelkich okoliczności objętych treścią protokołu oraz o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywych oświadczeń.- zgodne żądanie poświadczenia dziedziczenia złożone przez osoby biorące udział w spisywaniu protokołu;
- oświadczenia o istnieniu lub nieistnieniu osób, które wyłączałyby znanych spadkobierców od dziedziczenia lub dziedziczyłyby wraz z nimi;
- oświadczenia o znanych testamentach spadkodawcy lub braku takich testamentów;
- oświadczenia, że w odniesieniu do spadku nie zostało uprzednio wydane postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku i nie toczy się postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku ani nie został sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia;
- oświadczenia, czy w skład spadku wchodzi gospodarstwo rolne oraz który spośród spadkobierców powołanych do spadku z ustawy odpowiada warunkom przewidzianym do dziedziczenia gospodarstwa rolnego;
- oświadczenia o obywatelstwie i miejscu zwykłego pobytu spadkodawcy w chwili śmierci;
- oświadczenia, czy były składane oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku lub zapisu windykacyjnego, czy zostało wydane orzeczenie dotyczące niegodności spadkobiercy lub osoby, na której rzecz został uczyniony zapis windykacyjny, oraz czy były zawierane umowy z przyszłym spadkodawcą w przedmiocie zrzeczenia się dziedziczenia po nim;
- wzmiankę o pouczeniu przez notariusza o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń;
- oświadczenie odbierane w toku czynności o tym, czy w skład spadku wchodzą własność lub wieczyste użytkowanie nieruchomości położonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub udziały, akcje lub ogół praw i obowiązków w spółce handlowej będącej właścicielem lub wieczystym użytkownikiem nieruchomości położonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, o ile nie zostało ono już złożone w toku wcześniejszych czynności - jeżeli w kręgu osób zainteresowanych znajduje się cudzoziemiec w rozumieniu art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców.
Cudzoziemcem w rozumieniu tej ustawy jest zaś:
- osoba fizyczna nieposiadająca obywatelstwa polskiego;
- osoba prawna mająca siedzibę za granicą;
- nieposiadająca osobowości prawnej spółka osób wymienionych w pkt 1 lub 2, mająca siedzibę za granicą, utworzona zgodnie z ustawodawstwem państw obcych;
- osoba prawna i spółka handlowa nieposiadająca osobowości prawnej mająca siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, kontrolowana bezpośrednio lub pośrednio przez osoby lub spółki wymienione w pkt 1, 2 i 3.
- odpis aktu zgonu spadkodawcy;
- odpisy aktów stanu cywilnego osób powołanych do spadku z ustawy;
- projekt protokołu dziedziczenia oraz protokoły obejmujące oświadczenia o wyrażeniu zgody na spisanie protokołu dziedziczenia zgodnie z jego projektem, o ile zostały sporządzone lub spisane;
- inne dokumenty mogące mieć wpływ na ustalenie praw do spadku.
Otwarcie i ogłoszenie testamentu
Pomoc organów administracji publicznej i Ministra Sprawiedliwości przy sporządzaniu aktu poświadczenia dziedziczenia
Jakie są warunki sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia?
Notariusz odmawia sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia, jeśli:- w stosunku do spadku został już uprzednio sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia lub wydane postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku;
- w toku sporządzania protokołu dziedziczenia ujawnią się okoliczności wskazujące, że przy jego sporządzeniu nie były obecne wszystkie osoby, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi lub testamentowi, bądź też osoby, na których rzecz spadkodawca uczynił zapisy windykacyjne, albo istnieją lub istniały testamenty, które nie zostały otwarte lub ogłoszone;
- w sprawie brak jurysdykcji krajowej.
Ogłoszenie powinno zawierać:
- imię, nazwisko, zawód oraz ostatnie miejsce zwykłego pobytu spadkodawcy;
- datę śmierci spadkodawcy;
- wskazanie majątku pozostałego po spadkodawcy;
- wezwanie, aby spadkobiercy w ciągu 3 miesięcy od dnia wskazanego w ogłoszeniu zgłosili i udowodnili nabycie spadku, gdyż w przeciwnym razie mogą być pominięci w akcie poświadczenia dziedziczenia.
Treść aktu poświadczenia dziedziczenia
- dzień, miesiąc i rok oraz miejsce sporządzenia aktu;
- imię, nazwisko i siedzibę kancelarii notariusza, a jeżeli akt sporządziła osoba wyznaczona do zastępstwa notariusza lub upoważniona do dokonywania czynności notarialnych - nadto imię i nazwisko tej osoby;
- imię i nazwisko spadkodawcy, imiona jego rodziców oraz jego numer PESEL;
- datę i miejsce zgonu albo znalezienia zwłok spadkodawcy oraz jego miejsce zwykłego pobytu w chwili śmierci;
- wskazanie spadkobierców, którym spadek przypadł - imiona, nazwiska i imiona rodziców oraz datę i miejsce urodzenia osób fizycznych, a w przypadku osób prawnych - nazwę i siedzibę;
- tytuł powołania do spadku i wysokość udziałów w spadku, a w razie dziedziczenia testamentowego - określenie formy testamentu;
- wskazanie spadkobierców dziedziczących gospodarstwo rolne podlegające dziedziczeniu z ustawy oraz ich udziały w nim;
- wskazanie osób, na których rzecz spadkodawca uczynił zapisy windykacyjne, oraz przedmiotów tych zapisów, chyba że osoby te nie chcą lub nie mogą być zapisobiercami albo zapisy windykacyjne okazały się bezskuteczne;
- powołanie protokołu otwarcia i ogłoszenia testamentu;
- podpis notariusza;
- adnotację o dokonaniu rejestracji w Rejestrze Spadkowym.
Jeżeli akt poświadczenia dziedziczenia jest sporządzony na 2 lub więcej arkuszach, to arkusze te powinny być ponumerowane, parafowane i połączone.
Akt poświadczenia dziedziczenia przed podpisaniem powinien być odczytany przez notariusza lub przez inną osobę w jego obecności. Przy odczytaniu tego aktu powinien się przekonać, że osoby biorące udział w czynności dokładnie rozumieją treść oraz znaczenie aktu, a akt jest zgodny z ich wolą. Na żądanie powinny być odczytane również załączniki do aktu.
Wszelkie wywabiania i wyskrobywania są niedopuszczalne; wolne miejsca powinny być przekreślone, a poprawki należy omówić na końcu aktu przed złożeniem podpisu przez osoby biorące udział w czynności lub przed złożeniem podpisu przez notariusza, jeżeli poprawka dotyczy aktu niepodpisywanego przez strony. Zbędne wyrazy albo ich części powinny być przekreślone w ten sposób, aby można je było odczytać, a przekreślenia te należy na końcu aktu omówić przed złożeniem podpisów. Przekreślenia nieomówione uważa się za niedokonane.
Na protokole dziedziczenia zamieszcza się adnotację o sporządzeniu aktu poświadczenia dziedziczenia.
Rejestracja aktu poświadczenia dziedziczenia
Notariusz niezwłocznie po sporządzeniu aktu poświadczenia dziedziczenia dokonuje jego wpisu do Rejestru Spadkowego przez wprowadzenie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego danych wynikających z tego aktu, o których mowa w poniższych pkt 3-7. Notariusz opatruje wpis kwalifikowanym podpisem elektronicznym.
Z chwilą dokonania wpisu w Rejestrze Spadkowym notariusz otrzymuje za pośrednictwem systemu teleinformatycznego zawiadomienie o zarejestrowaniu oraz możliwości uzyskania potwierdzenia zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia ze wskazaniem numeru wpisu. W taki sam sposób notariusz uzyskuje zawiadomienie o niezarejestrowaniu aktu poświadczenia dziedziczenia.
Adnotację o zarejestrowaniu umieszcza się na akcie poświadczenia dziedziczenia, wskazując numer wpisu, a także dzień, miesiąc i rok oraz godzinę i minutę dokonanego wpisu.
Zarejestrowanie aktu poświadczenia dziedziczenia nie następuje, jeżeli akt poświadczenia dziedziczenia albo prawomocne postanowienie w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku dotyczące tego samego spadku zostały już wpisane do Rejestru Spadkowego.
Dane zawarte w Rejestrze Spadkowym
Rejestr Spadkowy zawiera:
- numer wpisu;
- datę oraz godzinę i minutę dokonania wpisu;
- datę oraz miejsce sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia albo datę wydania postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, postanowienia uchylającego lub zmieniającego postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku albo postanowienia uchylającego zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia oraz sygnaturę akt sprawy, albo datę oraz miejsce wydania europejskiego poświadczenia spadkowego, jego sprostowania, zmiany, uchylenia lub zawieszenia jego skutków, albo datę wydania postanowienia o wydaniu, sprostowaniu, zmianie lub uchyleniu europejskiego poświadczenia spadkowego, albo o zawieszeniu jego skutków lub postanowienia o zmianie albo uchyleniu tych postanowień oraz sygnaturę akt sprawy;
- imię i nazwisko notariusza oraz siedzibę jego kancelarii, a jeżeli akt poświadczenia dziedziczenia lub europejskie poświadczenie spadkowe sporządziła osoba zastępująca notariusza - również imię i nazwisko tej osoby, a w przypadku postanowienia sądu - oznaczenie sądu;
- imię i nazwisko spadkodawcy, imiona jego rodziców oraz numer Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL), o ile jest znany;
- imię i nazwisko spadkodawcy, imiona jego rodziców oraz datę i miejsce jego urodzenia - jeżeli numer PESEL spadkodawcy nie jest znany lub spadkodawca go nie posiadał;
- datę i miejsce zgonu albo znalezienia zwłok spadkodawcy oraz jego miejsce zwykłego pobytu w chwili śmierci.
System teleinformatyczny do prowadzenia Rejestru Spadkowego
Skutki prawne zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia
Czy możliwe jest uchylenie aktu poświadczenia dziedziczenia?
Uzupełniający akt poświadczenia dziedziczenia
Przechowywanie aktów poświadczenia dziedziczenia
Wydawanie zarejestrowanych wypisów aktu poświadczenia dziedziczenia
Zakres czasowy stosowania przepisów o akcie poświadczenia dziedziczenia do spadków rolnych
Dalsze skutki prawne aktu poświadczenia dziedziczenia
- ustawa z dnia 14 lutego 1991 r. - Prawo o notariacie (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 1796, z późn. zm.);
- ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 101, z późn. zm.);
- ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 623, z późn. zm.).

Potrzebujesz porady prawnej?
Jak szybko ustalić kto jest spadkobiercą?
Potrzeba zmian Rozwiązania przyjęte w nowelizacji ustawy prawo o notariacie, kodeksu cywilnego oraz kodeksu postępowania cywilnego mają osiągnąć dwa zasadnicze cele. Z jednej strony zamierzeniem ustawodawcy było odciążenie, i tak już nadmiernie obciążonych sądów, od spraw, (...)
Europejskie poświadczenie spadkowe
Unijne rozporządzenie i polskie przepisy wprowadziły 17 sierpnia 2015 roku nowy dokument ułatwiający wykazywanie praw do spadku w innych państwach członkowskich Unii Europejskiej w postaci tzw. europejskiego poświadczenia spadkowego. ##baner## Europejskie poświadczenie spadkowe - (...)
Śmierć posiadacza rachunku bankowego
Czy śmierć posiadacza rachunku bankowego powoduje rozwiązanie umowy o prowadzenie rachunku? Zgodnie z treścią art. 59a ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (dalej: „ustawa – prawo bankowe) umowa prowadzenia rachunku bankowego co do zasady ulega (...)
Bezgraniczne zwolnienie z podatku od spadków i darowizn dla najbliższych
Jesteś spadkobiercą lub ktoś z najbliższej rodziny ofiaruje Ci coś za darmo? Sprawdź, kiedy nie będziesz musiał z tego tytułu płacić podatku. Na czym polega zwolnienie w tzw. grupie 0? Przewidziane w art. 4a zwolnienie jest to najszersze w ustawie o podatku od spadków i darowizn (...)
Rozliczenie odpłatnego zbycia nieruchomości w zeznaniu PIT za 2018 r.
Kiedy odpłatne zbycie nieruchomości jest opodatkowane? Podatnik, który w roku podatkowym dokonał odpłatnego zbycia: nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu (...)
Notarialne poświadczenie dziedziczenia
Na czym będzie polegało notarialne poświadczenie dziedziczenia? W dniu 2 października 2008 roku wejdzie w życie nowelizacja ustawy prawo o notariacie oraz niektórych innych ustaw, w tym Kodeksu cywilnego i Kodeksu postępowania cywilnego. Ustawa ta wprowadza do polskiego systemu prawa (...)
Taksa notarialna - aktualne stawki 2018
Taksa notarialna to maksymalna wysokość opłaty pobieranej przez notariusza za dokonanie określonej czynności notarialnej. Stawki taksy ustalane są drogą rozporządzenia przez ministra i obowiązują na terenie całego kraju. Opłaty notarialne zróżnicowane są w zależności (...)
Co przewiduje ustawa o zarządzie sukcesyjnym w firmach jednoosobowych? Nowe przepisy wychodzą naprzeciw potrzebom tzw. firm jednoosobowych, które stanowią ogromną większość polskich przedsiębiorstw. Dzięki tym rozwiązaniom, w przypadku śmierci przedsiębiorcy, jego firma będzie mogła (...)
Jeżeli chcesz, ażeby twoi spadkobiercy mogli płynnie kontynuować działalność firmy, dowiedz się, jak wyznaczyć i zgłosić w CEIDG zarządcę sukcesyjnego - tj. osobę, która będzie prowadzić sprawy firmy do czasu załatwienia formalności spadkowych. ##baner## Na czym polega sukcesja (...)
Śmierć spadkobiercy nie wyklucza aktu poświadczenia dziedziczenia
Troje spadkobierców wniosło o sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia po ich matce. Notariusz stwierdził jednak, że już po śmierci spadkodawczyni zmarł jeszcze jeden spadkobierca – jej mąż. W tej sytuacji odmówił sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia. Jeden (...)
Druk SD-Z2 - zgłoszenie darowizny lub spadku bez podatku
Dostajesz darowiznę albo dziedziczysz spadek po kimś z bliskiej rodziny? Jeżeli chcesz skorzystać z całkowitego zwolnienia z podatku od spadków i darowizn, złóż formularz podatkowy SD-Z2. Sprawdź, jak to zrobić. Kto może złożyć formularz SD-Z2, aby skorzystać z całkowitego (...)
W jakiej formie należy zawierać umowy?
Podstawową zasadą polskiego prawa jest swoboda wyboru formy umowy. Oznacza to, że strony zawierając umowę mogą zawrzeć ją w formie ustnej, pisemnej, aktu notarialnego itd. Wymagane jest tylko zachowanie, które ujawnia wolę zawarcia umowy stron w sposób dostateczny. W przypadku (...)
Dziedziczenie według nowych reguł w prawie krajowym i unijnym
O tym, że spadek nie zawsze związany jest ze wzbogaceniem, ma świadomość coraz więcej osób. Niestety wielu przekonało się na własnej skórze, że zaniedbanie tych kwestii tzw. milczące przyjęcie spadku, powodowało scalenie się odziedziczonych aktywów i pasywów (...)
Usługi dla notariuszy w e-Urzędzie Skarbowym
W e-Urzędzie Skarbowym (e-US) udostępniono nową usługę przeznaczoną dla notariuszy – możliwość złożenia deklaracji PCC-2 i SD-2. W okresie przejściowym PCC-2 i SD-2 będą mogły być składane zarówno przez e-Urząd Skarbowy, jak i przez dotychczasowe formularze dostępne (...)
Zwolnienia z podatku od spadków i darowizn
Zasadniczo podatek się należy Co do zasady podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy (w tym nieruchomości) znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych (np. użytkowania wieczystego, służebności gruntowej, (...)
Przedawnienie roszczeń a śmierć dłużnika
Co do zasady roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu. Natomiast jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. ##baner## Czy (...)
Jak wszczyna się postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku i kto może je zainicjować? Postanowienie stwierdzające nabycie spadku przez spadkobierców sąd wydaje tylko na wniosek. Właściwy będzie zatem tryb postępowania nieprocesowego. Wniosek może zgłosić każda osoba, która (...)
Aby nie miał już prawa do spadku... - opinia prawna
Stan faktyczny Kilka lat temu (około 4) rodzice podarowali córce dom jednorodzinny, który wyczerpywał cały ich majątek (sporządzono akt notarialny)). W akcie tym darczyńcy nie uwzględnili swojego syna (mojego jedynego brata). Zobowiązali mnie jednak (ustnie) do wypłacenia (...)
Z miłości do rozsądku, czyli „Małżeństwo a finanse” Decyzja o małżeństwie jest jedną z najtrudniejszych i jednocześnie najważniejszych w życiu każdego człowieka. Myśląc o romantycznym wymiarze formalizacji związku, musimy też pamiętać, że pod względem prawnym (...)
Prawa i obowiązki, które wchodzą w skład spadku przechodzą w drodze dziedziczenia na jedną osobę lub kilku współspadkobierców. Jeżeli do spadku jest uprawniona więcej niż jedna osoba, to pomiędzy współspadkobiercami powstaje wspólność praw i obowiązków (...)