Nowa „służebność przesyłu" i zadośćuczynienie dla rodziny zmarłego

Na stanowisko Sejmu po wprowadzeniu poprawek przez Senat czeka ustawa o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw. Zmiany mają dotyczyć rozszerzenia możliwości umownego kształtowania statusu prawnego urządzeń przesyłowych, a także wprowadzić nowy rodzaj służebności. Nowelizacja ta ma przyczynić się do poprawy warunków wykonywania działalności gospodarczej prowadzonej z wykorzystaniem takich urządzeń.

Jak uregulowane są służebności gruntowe?

Instytucja służebności gruntowych (np. służebności drogi lub przejazdu) ma długą, liczącą ponad kilkanaście wieków, tradycję. Polegają one generalnie na obciążeniu danej nieruchomości prawem do korzystania z niej w ograniczonym zakresie przez osobę, która nie jest jej właścicielem. Możliwość taką ustanawia się w drodze umowy albo sądownie, jeżeli strony nie są w stanie dojść do porozumienia w tym zakresie.

W naszym Kodeksie cywilnym instytucja ta jest uregulowana w niezmienionym kształcie od 1964 r., czyli od momentu uchwalenia tego aktu prawnego. W tym czasie stosunki społeczno-gospodarcze w Polsce bardzo się zmieniły i część starych przepisów nie odpowiada już aktualnym potrzebom życia. Dotyczy to również służebności, na co wskazywał m.in. Sąd Najwyższy w swoim orzecznictwie.

Skąd propozycja zmian?

Reagując na wspomniane sygnały, poprzedni rząd wyszedł z inicjatywą stosownej nowelizacji Kodeksu cywilnego. Została ona podtrzymana przez obecny gabinet. Proponowane korekty mają nieco szerszy zakres, gdyż obejmują również niektóre regulacje proceduralne. W trakcie prac sejmowych w przedłożeniu rządowym dokonano zaś pewnych zmian o charakterze merytorycznym i legislacyjnym. Zmiany mają wejść w życie po upływie miesiąca od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.

Na czym ma polegać nowa „służebność przesyłu"?

Nowelizacja wprowadza nową, oczekiwaną głównie przez osoby prowadzące działalność gospodarczą, instytucję cywilnoprawną - służebność przesyłu. Polegać ona ma na obciążeniu danej nieruchomości prawem do skorzystania z niej przez zainteresowanego przedsiębiorcę w celu wybudowania urządzeń służących do „doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej" albo innych podobnych konstrukcji. Uprawnienie to obejmie również ich eksploatację.

Jeżeli służebności nie uda się ustanowić za porozumieniem stron, przedsiębiorca będzie mógł domagać się tego przed sądem. W razie wydania wyroku obciążającego nią nieruchomość, będzie określone w nim jednocześnie wynagrodzenie, jakie z tego tytułu ma otrzymywać właściciel gruntu.

Służebność przesyłu ma przechodzić na nabywcę przedsiębiorstwa i wygasać najpóźniej z chwilą likwidacji firmy. Do jej ustanowienia stosowane byłyby także inne przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące służebności gruntowych oraz związane z nimi regulacje Kodeksu postępowania cywilnego.

Kto będzie mógł dochodzić zadośćuczynienia za krzywdę zmarłego?

Nowelizacja uzupełnia również polskie cywilne prawo materialne o przepis umożliwiający najbliższej rodzinie osoby zmarłej na skutek uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia otrzymania zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Rozwiązanie to stosowane jest w wielu krajach europejskich. Znane było także przedwojennemu polskiemu Kodeksowi zobowiązań.

Podstawa prawna:

• Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz ustawy - Kodeks postępowania cywilnego (sejmowy druk nr 81)

A.J.
Zespół e-prawnik.pl