Stan faktyczny
Chciałabym się dowiedzieć, jak wygląda odpowiedzialność za powierzone obowiązki, osoby współpracującej w firmie, tj. spółce jawnej, w której jest 2 wspólników, i jednym z nich jest mój małżonek. Panowie mają 50/50 % udziałów (ja nie widnieję w KRS). Przy czym ja mam podpisaną intercyzę. Ostatnio usłyszałam od wspólnika męża wypowiedź typu, iż jeśli się spóźnią wpłaty składek do ZUS to będę musiała zapłacić kwotę np. 1500 zł. Pojawia się pytanie, na jakiej podstawie może on żądać ode mnie zapłaty w/w kwoty lub zapłaty innych zobowiązań, które mogą się pojawić a wspólnik uzna, że to ja zajmując się przelewami, płatnościami powinnam tego pilnować? Co powinnam zrobić by się zabezpieczyć na taką ewentualną sytuację lub inną? Czy status osoby współpracującej jest uregulowany jakimś przepisem? Nie chcę, by się w przyszłości nie okazało, że Panowie każą mi płacić za pewne zobowiązania, które poniekąd firmują własnym nazwiskiem. Na dzień dzisiejszy nie mam umowy o pracę, o wykonywanie określonych czynności, nie mam papierka, który by informował mnie o tym, co powinnam robić, jaki mam zakres obowiązków, tylko ustne polecenie do wykonania. Gdyby zaistniała sytuacja, że musiałabym opuścić firmę i nie byłabym już osobą współpracującą, do jakich czynności jestem zobowiązana przepisami, aby na zakończenie pracy nie zostać obciążona kwotami, za sprawy którymi się zajmowałam będąc w firmie, tj. przelewy płatności, kontrola płatności, itp.? Jakie dokumenty powinnam mieć w czasie kiedy pracuję, będąc osobą współpracującą w firmie?
Opinia prawna
Niniejsza opinia prawna została sporządzona na podstawie następujących aktów prawnych:
-
Ustawy z dnia 15 września 2000 roku Kodeks spółek handlowych (Dz. U. 2000 r., Nr 94, poz. 1037 ze zmianami),
-
Ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. 1998 r., Nr 137, poz. 887 ze zmianami),
-
Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Ordynacja podatkowa (Dz. U. 1997 r., Nr 137, poz. 929 ze zmianami).
Pojęcie osoby współpracującej
Pojęcie osoby współpracującej z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą występuje w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych. Osoba współpracująca z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność na podstawie tej ustawy objęta jest obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym. Zgodnie z art. 8 ust. 11 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, za osobę współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność, uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności. Osobą współpracującą nie jest natomiast osoba, z którą przedsiębiorca zawarł umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego.
Forma współpracy z osobą prowadzącą działalność gospodarczą nie jest w tym przypadku określona. Osoba może posiadać status osoby współpracującej bez konkretnej umowy, na podstawie której swą pracę wykonuje. Z drugiej strony brak pisemnej umowy, na podstawie której wykonuje Pani obowiązki nie oznacza, że nie jest Pani np. pracownikiem czy zleceniobiorcą tej firmy. Więcej informacji na ten temat zawiera opinia prawna Osoba współpracująca z osobą prowadzącą działalność gospodarczą a obowiązek opłacania składek ZUS - opinia prawna
Należy w tym miejscu podkreślić, że osoba współpracująca z osobą prowadzącą działalność gospodarczą w żaden sposób nie jest stroną umów i zobowiązań wynikających z podejmowanej przez osobę prowadzącą działalność gospodarczą działań.
Odpowiedzialność za zobowiązania spółki jawnej
Odpowiedzialność za zobowiązania spółki jawnej uregulowana jest w ustawie Kodeks spółek handlowych. Zgodnie z art. 22 § 2 ksh, za zobowiązania spółki odpowiada każdy wspólnik bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką, z uwzględnieniem art. 31 ksh.
Już na tym etapie analizy stanu prawnego, można stwierdzić, że odpowiedzialność za zobowiązania spółki jawnej ponoszą tylko jej wspólnicy, z wyłączeniem innych osób współpracujących w prowadzeniu spółki.
Art. 31 ksh wprowadza zasadę tzw. subsydiarności odpowiedzialności wspólników. Otóż zgodnie z tym przepisem, możliwość prowadzeni egzekucji z osobistego majątku każdego ze wspólników powstaje wówczas, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. Jak wspomniano, jest to tzw. zasada subsydiarności odpowiedzialności wspólników spółki jawnej, jednak bardziej prawidłowe wydaje się określenie jej jako zasada subsydiarności egzekucji z osobistych majątków wspólników.
Art. 31 jednoznacznie potwierdza, że za zobowiązania spółki odpowiadają jedynie jej wspólnicy. W przypadku gdy dojdzie do egzekucji zobowiązań spółki z majątku osobistego wspólnika, w grę wchodzi cały majątek wspólnika, obejmujący przedmioty majątkowe należące do wspólnego majątku wspólnika i jego małżonka. W analizowanym przypadku sytuacja taka jednak nie wystąpi, jeśli zgodnie z przedstawionym stanem faktycznym, Pani oraz małżonek, który jest wspólnikiem w spółce jawnej, podpisaliście umowę majątkową małżeńską (tzw. intercyzę), zgodnie z którą ustanowiona została pomiędzy Państwem rozdzielność majątkowa.
Taka sytuacja powoduje, iż w przypadku egzekucji z majątku osobistego wspólnika spółki jawnej (majątku Pani małżonka), egzekucja ta będzie ograniczona jedynie do przedmiotów majątkowych wchodzących w skład odrębnego majątku Pani męża. Wierzyciel będzie mógł dochodzić roszczeń z Państwa majątku wspólnego, jeżeli wyraziła Pani zgodę na zaciągnięcie zobowiązania z którego wynika roszczenie wierzyciela. Jeżeli nie wyrazi Pani zgody na zaciągnięcie zobowiązania, wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia tylko z majątku odrębnego Pani męża. Jeżeli natomiast wyrazi Pani zgodę na zaciągnięcie zobowiązania, warunkiem wyłączenia Pani odpowiedzialności jest jednak to, by kontrahent spółki został powiadomiony o istnieniu intercyzy i rodzaju ustroju majątkowego (np. rozdzielność majątkowa) najpóźniej w chwili zawierania umowy ze spółką. W przeciwnym wypadku może on dochodzić roszczeń tak, jakby posiadali Państwo majątek wspólny.
Opisana powyżej zasada subsydiarnej odpowiedzialności wspólników spółki jawnej dotyczy wszystkich zobowiązań spółki, zarówno prywatnoprawnych jak i publicznoprawnych. Jednakże w odniesieniu do tych ostatnich zobowiązań, przepisy innych ustaw wprowadzają pewne wyjątki.
Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe
Zgodnie z art. 115 § 1 ustawy - Ordynacja podatkowa, wspólnik spółki cywilnej, jawnej, partnerskiej oraz komplementariusz spółki komandytowej albo komandytowo-akcyjnej, nie będący akcjonariuszem, odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką i z pozostałymi wspólnikami za zaległości podatkowe spółki i wspólników, wynikające z działalności spółki. Przepis ten przewiduje zasadę subsydiarnej odpowiedzialności wspólników spółki jawnej za podatkowe zobowiązania spółki. Oznacza to, że odpowiedzialność za zaległość podatkową spółki ustaloną w decyzji organu podatkowego, ponoszą wspólnicy spółki jawnej bez względu na to, czy prowadzono wcześniejszą egzekucję z majątku spółki. W przypadku zobowiązań podatkowych, egzekucja organu podatkowego może być kierowana od razu zarówno do majątku spółki, jak i do osobistych majątków wspólników.
W przypadku zobowiązań podatkowych zasada współodpowiedzialności małżonka osoby prowadzącej działalność gospodarczą kształtuje się odmiennie niż w przypadku innych zobowiązań przedsiębiorcy. Otóż, zgodnie z art. 111 § 1 Ordynacji podatkowej, członek rodziny podatnika odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem prowadzącym działalność gospodarczą za zaległości podatkowe wynikające z tej działalności i powstałe w okresie, w którym stale współdziałał z podatnikiem w jej wykonywaniu, osiągając korzyści z prowadzonej przez niego działalności. Zgodnie z ust. 4 tego artykułu, za członka rodziny podatnika uważa się zstępnych, wstępnych, rodzeństwo, małżonków zstępnych, osobę pozostającą w stosunku przysposobienia oraz pozostającą z podatnikiem w faktycznym pożyciu. Przepis art. 111 § 1 Ordynacji podatkowej znajduje zastosowanie również do małżonków, którzy zawarli umowę o ograniczeniu lub wyłączeniu wspólności majątkowej, których wspólność majątkowa została zniesiona przez sąd, oraz małżonków pozostających w separacji.
Należy jednak podkreślić, że odpowiedzialność małżonka, o której mowa w art. 111 § 1 Ordynacji podatkowej dotyczy tylko zobowiązań podatkowych osoby prowadzącej działalność gospodarczą. Z uwagi na fakt, iż spółka jawna jest odrębnym od jej wspólników podmiotem podatkowym, odpowiedzialność ta dotyczyć będzie jedynie podatku dochodowego, który uiszcza małżonek prowadzący działalność gospodarczą w formie spółki jawnej z tytułu osiągania przychodów z tej działalności. Odpowiedzialność ta nie dotyczy natomiast zobowiązań podatkowych spółki jawnej.
Odpowiedzialność małżonka osoby prowadzącej działalność gospodarczą za jej zobowiązania podatkowe ograniczona jest, zgodnie z art. 111 § 5 pkt 1 Ordynacji podatkowej, do wysokości uzyskanych przez tego małżonka korzyści z tytułu współpracy przy prowadzonej przez drugiego małżonka działalności gospodarczej.
Należy zwrócić szczególną uwagę na to, iż warunkiem odpowiedzialności współmałżonka jest:
-
stałe współdziałanie oraz
-
czerpanie korzyści z tej działalności.
Podobnie więc, jak w przypadku ubezpieczeń społecznych, wykonywanie przez Panią tylko określonych czynności stawia pod znakiem zapytania to, czy można Panią rzeczywiście uznać za osobę współdziałającą. Oczywiście w takich sytuacjach zarówno ZUS, jak i urząd skarbowy stoją na ogół na stanowisku, że dana osoba jest osobą współpracującą czy współdziałającą.
Jako przykład współdziałania można wskazać wyrok NSA - Ośrodek Zamiejscowy we Wrocławiu z dnia 15 lutego 1984 r., sygn. SA/Wr 41/84, zgodnie z którym „współkierowanie” zakładem rzemieślniczym przez syna podatnika wyczerpuje znamiona „stałego współdziałania” z podatnikiem w wykonywaniu przez niego działalności zarobkowej, jako przesłanki odpowiedzialności za zaległości podatkowe (art. 42 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych Dz. U. 1980 r. Nr 27 poz. 111 – obecnie art. 111 Ordynacji podatkowej). Otrzymywanie wynagrodzenia z tytułu zatrudnienia w zakładzie ojca, jak również zakup przedmiotów ruchomych dużej wartości, mimo braku innych źródeł dochodów w tym czasie, oznacza „czerpanie korzyści” przez syna z prowadzenia przez ojca działalności zarobkowej (art. 42 ust. 1 ustawy).
Aby obronić się przed odpowiedzialnością za zobowiązania podatkowe, konieczne byłoby wykazanie, iż Pani „współdziałanie” jest tylko dorywcze, nieregularne, albo że wykonywane przez Panią obowiązki spełniają znamiona umowy – zlecenia, o dzieło, o pracę. Może Pani wykazywać, iż wykonuje Pani obowiązki, takie jak księgowa czy pracownik kadr.
Ponadto przesłanką odpowiedzialności jest czerpanie korzyści z działalności. Należy jednak podkreślić, iż rozumie się przez to nie tylko pieniądze (wypłatę wynagrodzenia), ale i otrzymywanie różnych przedmiotów czy świadczenie darmowych usług na Pani rzecz przez spółkę.
Odpowiedzialność za zobowiązania z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne
Osoba współpracująca podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu. Obowiązek ubezpieczeń istnieje w okresie od dnia rozpoczęcia wykonywania współpracy do dnia jej zakończenia. Natomiast ubezpieczenie chorobowe dla osoby współpracującej jest dobrowolne.
Jeśli przyjąć, iż jest Pani osobą współpracującą z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą, to będzie Pani objęta obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym. Płatnikiem Pani składek na ubezpieczenie społeczne jest Pani małżonek, który prowadzi działalność gospodarczą. Również odpowiedzialność za zobowiązania z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne ponosi płatnik składek.
Jeżeli chodzi o odpowiedzialność osoby współpracującej z osobą prowadzącą działalność gospodarczą za zaległości z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, zgodnie z art. 31 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, odpowiednie zastosowanie znajdują art. 111 § 1 – 4 oraz § 5 pkt 1, a także art. 115 ustawy - Ordynacja podatkowa.
Podsumowując, odpowiedzialność osoby współpracującej z osobą prowadzącą działalność gospodarczą w formie spółki jawnej jest wyłączona, jeśli chodzi o zobowiązania spółki, natomiast może powstać w przypadku zobowiązań podatkowych wspólnika (jako Pani małżonka) oraz w przypadku składek na ubezpieczenie społeczne. Jeżeli więc nie osiąga Pani żadnych dochodów czy innych korzyści z tytułu współpracy w firmie, Pani odpowiedzialność nie zachodzi.

Potrzebujesz porady prawnej?
Zakres odpowiedzialności komandytariusza
Charakter prawny odpowiedzialności komandytariusza Komandytariusz odpowiada ze zobowiązania spółki w sposób bezpośredni, solidarny, subsydiarny, osobisty i ograniczony do wysokości sumy komandytowej. Osobisty charakter odpowiedzialności oznacza ponoszenie jej całym swoim majątkiem (...)
Odpowiedzialność partnerów spółki partnerskiej
Partner spółki partnerskiej ponosi odpowiedzialność nieograniczoną, osobistą tylko za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem wolnego zawodu w spółce przez niego samego (odpowiedzialność partnera za własny błąd tzw. błąd w sztuce), jak również (...)
Odpowiedzialność za zobowiązania spółki komandytowej
Odpowiedzialność spółki Spółka odpowiada całym majątkiem za zaciągnięte w jej imieniu zobowiązania solidarnie z jej wspólnikami. Jednakże zgodnie z zasadą subsydiarności odpowiedzialności wspólników, wierzyciele którzy chcą zaspokoić swe (...)
Charakter prawny spółki jawnej - ogólna charakterystyka
Spółka jawna jako spółka prawa handlowegoFakt, że należy do spółek prawa handlowego oznacza, że podstawowa regulacja spółki zawarta jest w Kodeksie spółek handlowych z 15 września 2000r. (obowiązującego od 1 stycznia 2001r.). W sprawach nieuregulowanych w (...)
Spółka jawna - poznaj zasady funkcjonowania spółki jawnej
Spółka jawna jest jedną z najprostszych postaci spółek, które można utworzyć na terenie Polski. To spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową, np. spółką partnerską czy spółką (...)
Odpowiedzialność za zobowiązania spółki jawnej
Spółka jawna podmiotem praw i obowiązków. Uregulowanie odpowiedzialności za zobowiązania w spółce jawnej ma charakter modelowy dla wszystkich spółek osobowych uregulowanych w kodeksie spółek handlowych. Zasady odpowiedzialności w tych spółkach (...)
Zmiana zasad rejestracji spółki jawnej w Krajowym Rejestrze Sądowym.Zgodnie z dodanym przez ustawę nowelizującą art. 25 [1] ustawy Kodeks spółek handlowych (dalej: k.s.h.) spółka jawna powstaje z chwilą wpisu do rejestru przedsiębiorców. Poprzednia regulacja (...)
Formy opodatkowania PIT przychodów z działalności gospodarczej
Jeżeli jesteś osobą fizyczną i osiągasz przychody z działalności gospodarczej, możesz skorzystać z różnych form opodatkowania podatkiem dochodowym (PIT). Zobacz, jakie są najważniejsze różnice pomiędzy tymi formami i kto je może stosować. ##baner## Co jest działalnością (...)
Odpowiedzialność małżonka i osób trzecich za zobowiązania podatkowe podatnika
W pewnych sytuacjach odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe podatnika mogą ponosić solidarnie także inne osoby - tzw. osoby trzecie. Zasady odpowiedzialności Solidarna odpowiedzialność oznacza, że organy podatkowe mogą dochodzić należności podatkowych - w całości lub w dowolnych (...)
Propozycje zmian w kodeksie spółek handlowych
W Ministerstwie Sprawiedliwości powstał projekt zmian w kodeksie spółek handlowych a także w kilku innych ustawach, związanych z obrotem gospodarczym.Zmiany te zostały opracowane przez Komisje Kodyfikacyjną Prawa Cywilnego i wynikają z ponaddwuletnich doświadczeń z obowiazującym kodeksem (...)
Instytucję upadłości wprowadzono do systemu prawa, aby zabezpieczyć interesy wierzycieli danego podmiotu, gdy pojawia się możliwość, że nie otrzymają zwrotu należnych im wierzytelności. Postępowanie upadłościowe dąży do szybkiego zaspokojenia wierzycieli i ochrania zwłaszcza niektóre (...)
Dzisiaj, czyli 19 maja 2005 r. wchodzi w życie ustawa z dnia 4 marca 2005 r. o europejskim zgrupowaniu interesów gospodarczych i spółce europejskiej. Ustawa ta właściwie już dawno powinna była zostać uchwalona, gdyż 8 października 2004 r. weszło w życie Rozporządzenia Rady (WE) 2157/2001 (...)
Spółka komandytowa w stadium wstępnym
Jak dochodzi do powstania spółki komandytowej? Zawiązanie spółki komandytowej następuje w drodze zawarcia umowy pomiędzy jej uczestnikami, spółka zaś jako odrębny podmiot powstaje z chwilą wpisu do właściwego rejestru (art. 109 § 1 KSH). Chodzi o Krajowy (...)
W przypadku ziszczenia się przesłanek rozwiązania spółki, następuje jej likwidacja, chyba że wspólnicy spółki ustalili pomiędzy sobą inny sposób zakończenia działalności. Należy w tym miejscu przypomnieć, że rozwiązanie spółki jawnej powodują: przyczyny (...)
Odpowiedzialność wspólników za zobowiązania podatkowe spółki cywilnej
Zgodnie z art. 115 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowawspólnik spółki cywilnej, jawnej, partnerskiej oraz komplementariusz spółki komandytowej albo komandytowo-akcyjnej odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką i z pozostałymi (...)
Odpowiedzialność podatkowa osób trzecich
Kierując się ochroną interesu fiskusa, ustawodawca wprowadził w polskim systemie podatkowym wyjątkowo bezwzględną konstrukcję odpowiedzialności podatkowej osób trzecich. Podobnie jak w przypadku odpowiedzialności spadkobierców lub następców prawnych, kwestia odpowiedzialności (...)
Charakterystyka spółki komandytowej
Jaki jest charakter prawny spółki komandytowej? Spółka komandytowa jako spółka osobowa jest podmiotem praw i obowiązków zaciągniętych w jej imieniu. Może ona we własnym imieniu nabywać prawa oraz zaciągać zobowiązania. Spółka komandytowa ma także (...)
Spółka partnerska - zasady prowadzenia działalności w tej formie
Od 1 stycznia 2001 roku przedstawiciele wolnych zawodów np. lekarze, prawnicy mogą prowadzić działalność gospodarczą w formie spółki partnerskiej. Wolne zawody należą do najbardziej dynamicznych grup zawodowych w Polsce i dlatego ustawodawca wprowadził nowy typ spółki, (...)
Co przewiduje ustawa o zarządzie sukcesyjnym w firmach jednoosobowych? Nowe przepisy wychodzą naprzeciw potrzebom tzw. firm jednoosobowych, które stanowią ogromną większość polskich przedsiębiorstw. Dzięki tym rozwiązaniom, w przypadku śmierci przedsiębiorcy, jego firma będzie mogła (...)
Przekształcenie spółki osobowej w inną spółkę osobową
Dokonanie przekształcenia spółki osobowej w inną spółkę osobową jest możliwe po spełnieniu ogólnych wymagań ustanowionych dla wszystkich przekształceń oraz dodatkowo pewnych szczególnych wymogów związanych tylko ze spółkami osobowymi. Jakie (...)
Odpowiedzialność cywilna dłużnika - stan prawny aktualny do dnia 30 września 2003 r.
Na początku tej porady należy przedstawić relację dług – odpowiedzialność i określić jakie są rodzaje odpowiedzialności, aby dalsze wywody były zrozumiałe. Odpowiedzialność osobista i rzeczowa. Odpowiedzialność wiąże się z obowiązkiem pokrycia długu, z przymusową realizacją (...)