Podział majątku a uzgodnienie treści księgi wieczystej
Między byłymi małżonkami toczyła się już sprawa o podział majątku wspólnego. Była żona wszczęła osobny proces o uzgodnienie treści księgi wieczystej dwóch nieruchomości. Uważała bowiem, że i one powinny wejść w skład dzielonego majątku (dlatego domagała się, by wpisano ją i byłego męża jako współwłaścicieli). W księgach wieczystych jako współwłaściciele tych nieruchomości wpisane były dwie inne osoby, którym były mąż – bez zgody żony – sprzedał te nieruchomości. Sąd Rejonowy oddalił powództwo, a Sąd Okręgowy rozpoznając apelację powziął wątpliwość: czy po wszczęciu postępowania o podział majątku wspólnego dopuszczalne jest prowadzenie odrębnego postępowania pomiędzy byłymi małżonkami i osobami trzecimi o uzgodnienie z rzeczywistym stanem prawnym treści księgi wieczystej dla nieruchomości, co do której istnieje spór w przedmiocie jej przynależności do majątku wspólnego? Takie pytanie Sąd Okręgowy przedstawił Sądowi Najwyższemu, który w odpowiedzi podjął uchwałę:
Po wszczęciu postępowania o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami dopuszczalne jest prowadzenie odrębnego postępowania w sprawie, z udziałem małżonków i osoby trzeciej, o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym nieruchomości objętej postępowaniem o podział majątku wspólnego.
SN wpierw przypomniał, że do postępowania o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami stosuje się odpowiednio, na podstawie odesłania zawartego w art. 46 k.r.o. i art. 567 § 3 k.p.c., przepisy o dziale spadku (art. 680-689), zaś w oparciu o art. 688 k.p.c., na podstawie kolejnego odesłania, odpowiednie zastosowanie mają przepisy o zniesieniu współwłasności (art. 617-625). Przepisy o dziale spadku zawierają w art. 688 k.p.c. odesłanie do odpowiedniego stosowania przepisów o zniesieniu współwłasności, a w szczególności art. 618 § 2 i 3 k.p.c. Nie budzi wątpliwości, że w sprawie o podział majątku wspólnego ma również zastosowanie § 1 art. 618 k.p.c., gdyż do tego przepisu odwołują się przepisy zawarte w § 2 i 3 art. 618 k.p.c.
Zgodnie z art. 618 § 1 k.p.c., sąd w postępowaniu o zniesienie współwłasności rozstrzyga także spory o prawo własności. Zgodnie z § 2 z chwilą wszczęcia tego postępowania prowadzenie odrębnych postępowań co do tych kwestii jest niedopuszczalne, a sprawy będące w toku wymagają przekazania do dalszego rozpoznania sądowi prowadzącemu postępowanie o zniesienie współwłasności. W orzecznictwie Sądu Najwyższego dominuje pogląd, że sprawa o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym jest taką sprawą o "prawo własności", o jakiej mowa powyżej. SN zauważył jednak, że te orzeczenia odnoszą się do sytuacji, w których spory wymienione w art. 618 § 1 k.p.c dotyczą roszczeń między współwłaścicielami. W procesie o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym powinny natomiast uczestniczyć wszystkie osoby wpisane w dziale drugim księgi wieczystej (dział ten dotyczy prawa własności). W niniejszej sprawie będą to zatem nie tylko byli małżonkowie, ale i dwie dodatkowe osoby, wpisane w księdze wieczystej. Gdy krąg osób wpisanych w dziale drugim księgi wieczystej nie pokrywa się z kręgiem uczestników postępowania o podział, powództwo o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym nie podlega rozpoznaniu w tym postępowaniu. W tej sytuacji nie zachodzi spór o prawo własności w rozumieniu art. 618 § 1 k.p.c. Zasadą jest zresztą, że w toku postępowania o podział majątku wspólnego nie mogą być rozpoznawane spory o własność pomiędzy jednym z byłych małżonków i osobą trzecią.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2011 roku, sygn. akt III CZP 24/11
Zespół
e-prawnik.pl
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?