Windykacja nieruchomości oddanej w użytkowanie wieczyste
Powód domagał się od pozwanego wydania nieruchomości. Pozwany był użytkownikiem wieczystym tej nieruchomości, a prawo to zostało wpisane do księgi wieczystej. Powód twierdził jednak, że umowa o ustanowienie prawa użytkowania wieczystego była nieważna. Sąd Okręgowy (jako sąd I instancji) oddalił powództwo, gdyż uznał, że domniemanie prawdziwości wpisu w księdze wieczystej można obalić tylko w specjalnym postępowaniu na podstawie art. 10 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tekst jedn. Dz.U. 2001, Nr 124, poz.1361 ze zmianami; dalej u.k.w.h.). Powód wniósł apelację do Sądu Apelacyjnego, który powziął wątpliwość: Czy domniemanie zgodności wpisu z rzeczywistym stanem prawnym (art. 3 u.k.w.h.) w przypadku ujawnienia w księdze wieczystej prawa użytkowania wieczystego może być obalone przez przeprowadzenie dowodu przeciwnego w procesie o wydanie nieruchomości czy też może być wyłącznie obalone w procesie wytoczonym na podstawie art. 10 u.k.w.h.? Sąd Apelacyjny przedstawił to pytanie Sądowi Najwyższemu, który w odpowiedzi podjął uchwałę:
Domniemanie zgodności prawa użytkowania wieczystego z rzeczywistym stanem prawnym może być obalone wyłącznie w procesie o uzgodnienie treści księgi wieczystej wszczętym na podstawie art. 10 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o księgach wieczystych i hipotece (tekst jedn. Dz.U. z 2000 r., Nr 124, poz. 1361).
Domniemanie zgodności prawa jawnego z księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym określa przepis art. 3 u.k.w.h. W uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 18 maja 2010 roku, sygn. akt III CZP 134/09 (OSNC 2010/10/131) Sąd Najwyższy podkreślił, że powództwo przewidziane w art. 10 ust. 1 u.k.w.h. jest jedyną drogą umożliwiającą trwałe i skuteczne wobec wszystkich obalenie domniemania ustanowionego w art. 3 u.k.w.h. Można co prawda kwestionować to domniemanie również w innych postępowaniach, ale wtedy rozstrzygnięcie będzie wiązać jedynie strony tego postępowania, a wpis w samej księdze nie ulegnie zmianie.
Powyższy pogląd odnosił się jednak do prawa własności, tymczasem w niniejszej sprawie chodziło o prawo użytkowania wieczystego. A SN zwrócił uwagę, że do nabycia prawa własności nie jest konieczny wpis do księgi wieczystej (wpis deklaratywny), podczas gdy do nabycia prawa użytkowania wieczystego - tak (wpis konstytutywny, co wynika art. 234 k.c. i art. 27 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, tekst jedn. Dz. U. z 2010 r., Nr 102, poz. 651 ze zmianami). Osoba uprawniona na podstawie stosownej czynności prawnej prawa tego nie nabędzie dopóty, dopóki nie nastąpi wpis. Wynika z tego, że do wygaśnięcia prawa niezbędne jest wykreślenie wpisu.
Gdy chodzi o prawo własności, to w procesie windykacyjnym (o zwrot rzeczy) obalić trzeba tylko podstawę wpisu do księgi wieczystej (trzeba udowodnić, że wpisany do księgi nie jest w rzeczywistości właścicielem), ale nie trzeba koniecznie obalać samego wpisu (który tylko potwierdza pewien stan). Z użytkowaniem wieczystym sprawa przedstawia się odmiennie. Tu trzeba obalić również sam wpis, bo on nie tylko potwierdza pewien stan, ale również go tworzy. A obalenie wpisu może nastąpić tylko w procesie o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym (art. 10 u.k.w.h.).
Uchwała z dnia 13 stycznia 2011 roku, sygn. akt III CZP 123/10
Zespół
e-prawnik.pl
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?