Zgoda inwestora na umowę z podwykonawcą może być wyrażona w każdy sposób

Pierwszy Prezes SÄ…du Najwyższego przedstawiÅ‚ wniosek o rozstrzygniÄ™cie rozbieżnoÅ›ci w orzecznictwie, dotyczÄ…cych wykÅ‚adni art. 647[1] Kodeksu cywilnego. WskazaÅ‚ na dwutorowość interpretacji przesÅ‚anek przewidzianej w tym przepisie solidarnej odpowiedzialnoÅ›ci inwestora i wykonawcy wzglÄ™dem podwykonawcy robót budowlanych. ZauważyÅ‚, że wspólne w obu kierunkach interpretacji jest jedynie ujmowanie zgody inwestora na zawarcie umowy o roboty budowlane pomiÄ™dzy wykonawcÄ… a podwykonawcÄ… jako warunku solidarnej odpowiedzialnoÅ›ci inwestora wobec podwykonawcy. RóżniÄ… siÄ™ one natomiast już co do rozumienia procedury uzyskania tej zgody oraz formy jej wyrażenia.

Sąd Najwyższy podjął uchwałę:

Do zgody wymaganej przez art. 647[1] § 2 i 3 k.c. nie stosuje siÄ™ art. 63 § 2 k.c. Zgoda ta może być wyrażona przez każde zachowanie, które ujawnia jÄ… w sposób dostateczny (art. 60 k.c.); niezależnie od tego zgodÄ™ uważa siÄ™ za wyrażonÄ… w razie ziszczenia siÄ™ przesÅ‚anek okreÅ›lonych w art. 647[1] § 2 zdanie drugie k.c.

SÄ…d Najwyższy zauważyÅ‚, iż wpierw rozważyć zagadnienie, które ma decydujÄ…cy wpÅ‚yw na rozstrzygniÄ™cie tych pytaÅ„: czy zgoda inwestora na zawarcie umów o podwykonawstwo jest potrzebna do dokonania tych umów (ich skutecznoÅ›ci, ważnoÅ›ci) i ma do niej - za czym opowiada siÄ™ wielu przedstawicieli literatury przedmiotu - zastosowanie art. 63 k.c., czy też - jak uważajÄ… inni autorzy i co niemal jednolicie akceptuje orzecznictwo - zgoda ta nie stanowi przesÅ‚anki skuteczność, ani ważność umowy, której dotyczy, lecz jedynie warunkuje odpowiedzialność inwestora za wynikÅ‚y z tej umowy dÅ‚ug z tytuÅ‚u wynagrodzenia należnego podwykonawcy. PowoÅ‚ujÄ…c siÄ™ m.in. na zasadÄ™ swobody prowadzenia dziaÅ‚alnoÅ›ci gospodarczej oraz swobody umów SN stwierdziÅ‚, że ww. przepisy mogÄ… stanowić jedynie podstawÄ™ do domagania siÄ™ przez inwestora od wykonawcy osobistego wykonania okreÅ›lonych prac, natomiast nie podbudowujÄ… koncepcji o przyznaniu inwestorowi prawa decydowania o ważnoÅ›ci umów, jakie wykonawca zawiera z podwykonawcÄ… (lub podwykonawca z dalszym podwykonawcÄ…).

Ponadto - pisze SN - stosowaniu do wymaganej przez art. 647[1] § 2 k.c. zgody art. 63 k.c. - w nastÄ™pstwie czego zgoda ta musiaÅ‚aby być wyrażona, stosownie do art. 63 § 2 k.c., pod rygorem nieważnoÅ›ci w formie pisemnej, zastrzeżonej przez art. 647[1] § 4 k.c. do umów zawieranych przez wykonawcÄ™ z podwykonawcÄ… oraz przez podwykonawcÄ™ z dalszym podwykonawcÄ… - sprzeciwia siÄ™ zawarta art. 6471 § 2 zdanie drugie k.c. interpretacja biernego zachowania siÄ™ inwestora jako sposobu wyrażenia przez niego zgody. W ten sposób ustawodawca podważyÅ‚ nie tylko przewidziany w art. 63 § 2 k.c. obowiÄ…zek dochowania identycznej formy zÅ‚ożenia oÅ›wiadczenia o zgodzie i dokonania czynnoÅ›ci, której zgoda dotyczy, ale także zasadÄ™, że ten, kto milczy, nie skÅ‚ada oÅ›wiadczenia woli. Jest to kolejny argument prowadzÄ…cy do wniosku, że zgoda, o której mowa w art. 6471 § 2 k.c., jest specyficznÄ… konstrukcjÄ… prawnÄ…, zbudowanÄ… na potrzeby umowy o roboty budowlane.

Dalej SN rozważaÅ‚ - w zwiÄ…zku z brzmieniem art. 647[1] § 3 i § 5 k.c. - czy solidarna odpowiedzialność inwestora i wykonawcy wobec dalszego podwykonawcy (zaangażowanego przez podwykonawcÄ™) powstaje tylko wtedy, kiedy obydwaj zaakceptujÄ… tÄ™ umowÄ™, czy też zgoda każdego z nich jest czynnoÅ›ciÄ… wystarczajÄ…cÄ… do powstania jego odpowiedzialnoÅ›ci. Wbrew dosÅ‚ownemu brzmieniu przepisu, a z uwagi na jego cel ochronny, SN przyjÄ…Å‚, iż w stosunku do dalszego podwykonawcy wyrażenie zgody na zawieranÄ… z nim umowÄ™ stanowi samoistnÄ… przesÅ‚ankÄ™ powstania odpowiedzialnoÅ›ci solidarnej inwestora lub wykonawcy.

SN stwierdziÅ‚ także, iż z art. 647[1] § 1 i § 2 k.c. wynika, że nie wystarczy udzielona z góry zgoda blankietowa na umowÄ™ o jakiejkolwiek treÅ›ci z jakimkolwiek wykonawcÄ…. Zgoda inwestora w każdym wypadku bÄ™dzie zatem skuteczna tylko wtedy, gdy bÄ™dzie dotyczyÅ‚a konkretnej umowy. Przy zgodzie milczÄ…cej, inwestorowi trzeba tÄ™ umowÄ™ przedstawić, bo to ona wytyczy zakres odpowiedzialnoÅ›ci solidarnej. Inaczej bÄ™dzie przy zgodzie wyrażanej w sposób czynny - nie ma powodów, by zakÅ‚adać, że inwestor, nawet jeÅ›li nie jest przedsiÄ™biorcÄ…, wymaga szczególnej ochrony przed wÅ‚asnymi pochopnymi decyzjami. JeÅ›li zatem inwestor chce wyrazić zgodÄ™ bez przedstawiania mu umowy, może tak uczynić.

Skoro do zgody inwestora nie ma zastosowania art. 63 § 2 k.c., to może ona być wyrażona w każdy dowolny sposób (art. 60 k.c.). W wypadku, gdy inwestor zostanie wprowadzony w błąd, dostatecznÄ… ochronÄ™ zapewni mu możliwość powoÅ‚ania siÄ™ na wady zÅ‚ożonego oÅ›wiadczenia woli.

UchwaÅ‚a skÅ‚adu 7 sÄ™dziów SÄ…du Najwyższego z 29 kwietnia 2008 r., sygn. akt III CZP 6/08