Zmiany w emeryturach i rentach oraz ubezpieczeniu emerytalno-rentowym

31.10.2005

1 listopada zaczyna obowiązywać większość przepisów ustawy z dnia 1 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

W założeniu nowelizacja ma na celu racjonalizację wydatków na emerytury i renty oraz zwiększenie aktywności zawodowej osób w wieku przedemerytalnym.

Ocena stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy

Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się:

stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji;
możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Niezdolność do pracy orzeka się na okres nie dłuższy niż 5 lat. Tego ograniczenia wcześniej nie było. Niezdolność do pracy orzekana jest jednak na okres dłuższy niż 5 lat, tylko jeżeli według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu. Takie same zasady dotyczące terminu dotyczą orzekania niezdolności do samodzielnej egzystencji - w przypadku stwierdzenia naruszenia sprawności organizmu w stopniu powodującym konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych.

Jeżeli osobie uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do pracy przez okres co najmniej ostatnich 5 lat poprzedzających dzień badania lekarskiego brakuje mniej niż 5 lat do osiągnięcia wieku emerytalnego (dla ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 r. - co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn), w przypadku dalszego stwierdzenia niezdolności do pracy orzeka się niezdolność do pracy na okres do dnia osiągnięcia tego wieku.

Zachowanie zdolności do pracy w warunkach określonych w przepisach o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych nie stanowi przeszkody do orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy.

Podstawa wymiaru emerytury lub renty

Jeżeli podstawy wymiaru emerytury lub renty nie można ustalić zgodnie z zasadami określonymi w ustawie lub w rozporządzeniu wykonawczym Rady Ministrów, to emeryturę lub rentę ustala się w wysokości najniższej emerytury lub renty. Zasada ta nie będzie jednak teraz miała zastosowania przy ustalaniu wysokości emerytur:

osób, które osiągnęły wiek uprawniający do emerytury oraz podlegały ubezpieczeniu społecznemu albo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, a także osób które osiągnęły wiek 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz podlegały ubezpieczeniu społecznemu albo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym - jeżeli emeryturę przyznano z urzędu osobie niemającej okresu składkowego i nieskładkowego wynoszącego co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn;
ubezpieczonych urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r., którzy nie osiągnęli okresu składkowego i nieskładkowego wynoszącego co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, którym przysługuje emerytura w związku z tym, że spełnili łącznie następujące warunki:

osiągnęli wiek emerytalny wynoszący co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn;
mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 15 lat dla kobiet i co najmniej 20 lat dla mężczyzn.

Przy ustalaniu okresu składkowego i nieskładkowego okresy nieskładkowe uwzględnia się w zasadzie w wymiarze nieprzekraczającym 1/3 udowodnionych okresów składkowych.

Przyznawanie emerytur z urzędu

Osoby pobierające rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, o ile osoby te osiągnęły wiek emerytalny, będą miały zagwarantowane, od 1 stycznia 2006 r., prawo do emerytury przyznanej z urzędu w wysokości nie niższej niż dotychczas pobierana renta.

Emeryturę dla ubezpieczonych urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r. przyznaje się z urzędu zamiast pobieranej renty z tytułu niezdolności do pracy osobie, która osiągnęła wiek 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz podlegała ubezpieczeniu społecznemu albo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.