Zmiany w emeryturach i rentach oraz ubezpieczeniu emerytalno-rentowym
1 listopada zaczyna obowiązywać większość przepisów ustawy z dnia 1 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
W założeniu nowelizacja ma na celu racjonalizację wydatków na emerytury i renty oraz zwiększenie aktywności zawodowej osób w wieku przedemerytalnym.
Ocena stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy
Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się:
-
stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji;
-
możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.
Niezdolność do pracy orzeka się na okres nie dłuższy niż 5 lat. Tego ograniczenia wcześniej nie było. Niezdolność do pracy orzekana jest jednak na okres dłuższy niż 5 lat, tylko jeżeli według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu. Takie same zasady dotyczące terminu dotyczą orzekania niezdolności do samodzielnej egzystencji - w przypadku stwierdzenia naruszenia sprawności organizmu w stopniu powodującym konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych.
Jeżeli osobie uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do pracy przez okres co najmniej ostatnich 5 lat poprzedzających dzień badania lekarskiego brakuje mniej niż 5 lat do osiągnięcia wieku emerytalnego (dla ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 r. - co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn), w przypadku dalszego stwierdzenia niezdolności do pracy orzeka się niezdolność do pracy na okres do dnia osiągnięcia tego wieku.
Zachowanie zdolności do pracy w warunkach określonych w przepisach o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych nie stanowi przeszkody do orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy.
Podstawa wymiaru emerytury lub renty
Jeżeli podstawy wymiaru emerytury lub renty nie można ustalić zgodnie z zasadami określonymi w ustawie lub w rozporządzeniu wykonawczym Rady Ministrów, to emeryturę lub rentę ustala się w wysokości najniższej emerytury lub renty. Zasada ta nie będzie jednak teraz miała zastosowania przy ustalaniu wysokości emerytur:
-
osób, które osiągnęły wiek uprawniający do emerytury oraz podlegały ubezpieczeniu społecznemu albo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, a także osób które osiągnęły wiek 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz podlegały ubezpieczeniu społecznemu albo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym - jeżeli emeryturę przyznano z urzędu osobie niemającej okresu składkowego i nieskładkowego wynoszącego co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn;
-
ubezpieczonych urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r., którzy nie osiągnęli okresu składkowego i nieskładkowego wynoszącego co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, którym przysługuje emerytura w związku z tym, że spełnili łącznie następujące warunki:
-
osiągnęli wiek emerytalny wynoszący co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn;
-
mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 15 lat dla kobiet i co najmniej 20 lat dla mężczyzn.
Przy ustalaniu okresu składkowego i nieskładkowego okresy nieskładkowe uwzględnia się w zasadzie w wymiarze nieprzekraczającym 1/3 udowodnionych okresów składkowych.
Przyznawanie emerytur z urzędu
Osoby pobierające rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, o ile osoby te osiągnęły wiek emerytalny, będą miały zagwarantowane, od 1 stycznia 2006 r., prawo do emerytury przyznanej z urzędu w wysokości nie niższej niż dotychczas pobierana renta.
Emeryturę dla ubezpieczonych urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r. przyznaje się z urzędu zamiast pobieranej renty z tytułu niezdolności do pracy osobie, która osiągnęła wiek 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz podlegała ubezpieczeniu społecznemu albo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.
Emeryturę dla ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 r. po osiągnięciu wieku emerytalnego albo emeryturę pomostową przyznaje się z urzędu zamiast renty z tytułu niezdolności do pracy osobie, która osiągnęła wiek uprawniający do tej emerytury oraz podlegała ubezpieczeniu społecznemu albo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Emeryturę przyznaje się od dnia osiągnięcia przez rencistę wieku uprawniającego do emerytury, a w przypadku gdy wypłata renty z tytułu niezdolności do pracy była wstrzymana - od dnia, od którego podjęto jej wypłatę.
Ile wyniesie emerytura?
Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy jej obliczenia (tzn. kwoty składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego) przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego.
Wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach.
Średnie dalsze trwanie życia ustala się natomiast wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach. Prezes Głównego Urzędu Statystycznego ogłasza w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” corocznie w terminie do dnia 31 marca tablice trwania życia dla wieku ubezpieczonych. Tablice te są podstawą przyznawania emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego.
Na wniosek osoby, której emeryturę przyznano z urzędu w latach 2009-2013, emeryturę obliczać się ma ponownie na poniższych zasadach tzw. emerytury mieszanej. Jednak emerytura obliczona na poniższych zasadach nie może być niższa od pobieranej dotychczas renty z tytułu niezdolności do pracy.
Emerytura przyznana na wniosek osoby ubezpieczonej urodzonej po dniu 31 grudnia 1948 r. (z wyjątkiem m.in. ubezpieczonych, którzy pobrali emeryturę kolejową), o ile osoba ta nie była członkiem otwartego funduszu emerytalnego, która osiągnęła wiek uprawniający do emerytury w roku kalendarzowym 2009, wynosi:
-
80 % emerytury obliczonej na podstawie art. 53 ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz
Emerytura przyznana na wniosek ww. osoby ubezpieczonej, która osiągnęła wiek uprawniający do emerytury w roku kalendarzowym 2010, wynosi:
Emerytura przyznana na wniosek ww. osoby ubezpieczonej, która osiągnęła wiek uprawniający do emerytury w roku kalendarzowym 2011, wynosi:
Emerytura przyznana na wniosek ww. osoby ubezpieczonej, która osiągnęła wiek uprawniający do emerytury w roku kalendarzowym 2012, wynosi:
Emerytura przyznana na wniosek ww. osoby ubezpieczonej, która osiągnęła wiek uprawniający do emerytury w roku kalendarzowym 2013, wynosi:
Obowiązkowe ubezpieczenia z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej
Ustawa z 1 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych sprawiła, że od 1 listopada br. również osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą i jednocześnie zatrudniona na umowę zlecenia lub umowę agencyjną musi obowiązkowo opłacać składki ubezpieczeń emerytalnych i rentowych z tytułu działalności, jeśli dochód z tytułu ww. umowy jest niższy niż obowiązująca tę osobę minimalna podstawa do tych ubezpieczeń z tytułu działalności gospodarczej.
Ponadto, od 1 czerwca 2006 r. renciści mający ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, prowadzący jednocześnie działalność gospodarczą, będą podlegali obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym z tytułu działalności, aż do czasu ustalenia prawa do emerytury. Będą więc musieli opłacać składki w pełnej wysokości.
Podstawa prawna:
-
Ustawa z dnia 1 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. 2005 r., Nr 169, poz. 1412);
-
Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 2004 r., Nr 39, poz. 353, ze zm.);
-
Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. 1998 r., Nr 137, poz. 887, ze zm.)
A.J.
Zespół e-prawnik.pl
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?